1551622953

deutscher Verleger von Gombrowicz” bedacht wird. Seine Verdienste sprechen erstmals Surynt und Zybura an, wenngleich auch hier keine genaueren Ausfiihrungen zu Neskes Verdienst um Gombrowicz gemacht werden⁸.

Nadzwyczajny zapał i zaangażowanie Gunthera Neske sprawiły, że na niemieckim rynku wydawniczym pojawiły się wszystkie utwory polskiego pisarza. Jedyną osobą poza Kunstmannem, która wspomina o zasłużonej roli pierwszego niemieckiego wydawcy Gombrowicza jest Hedwig Nosbers, autorka monografii prezentującej recepcję literatury polskiej w Niemczech:

Der Risikobereitschaft G. Neskes, seinem literarischen Interesse und seinem personlichen Engagement ist die Entdeckung W. Gombrowcz' in der Bundesrepublik und dariiber hinaus in anderen europaischen Landem zu danken. Zu einer Zeit, ais erst allmahlich die polnische Literatur entdeckt wurde, stellte er dem deutschen Leser einen ihrer bedeutendsten und ungewohnlichsten Autoren ⁹.

W jej przekonaniu Gombrowicz stał się znany również w innych krajach Europy właśnie dzięki zaangażowaniu Gunthera Neske.

22 września 1958 roku Neske po raz pierwszy zwrócił się do przebywającego wówczas w Argentynie Gombrowicza oznajmiając mu, że jest zainteresowany wydaniem rekomendowanego przez Wirtha debiutu literackiego z 1933 roku Pamiętnik z okresu dojrzewania™. Odpowiedź z Buenos Aires przyszła natychmiast^{1 2}. Neske planował wydać wszystkie utwory Gombrowiacza, zarówno dotychczasowe, jak i te, które miały dopiero powstać. Nie zważał przy tym na fakt, że niekoniecznie oznaczało to sukces ekonomiczny wydawnictwa. Wydawca kontynuował swój zamiar, chociaż okoliczności niezbyt temu sprzyjały. Jego wydawnictwo na przestrzeni ponad dziesięciu lat zaprezentowało zachodnioniemieckiej publiczności prawie wszystkie utwory Gombrowicza:

Der Neske Verlag prasentierte in schneller Folgę den, bis dahin in der Bundesrepublik fast ganzlich unbekannten W. Gombrowicz umfassend in den 60er Jahren. Die Publikationen losten zwar auch Liber das deutsche Sprachgebiet hinaus ein groBes Echo aus, so dass von einem bedeutenden literarischen Erfolg gesprochen werden kann¹².

Nie oznaczało to jednak wysokich dochodów dla małego wydawnictwa. Fakt, że utwory polskiego pisarza spotkały się z ogromnym entuzjazmem dziennikarzy i literaturoznawców, pozostał bez wpływu na ilość sprzedanych egzemplarzy:

Die Publikationen losten zwar auch uber das deutsche Sprachgebiet hinaus ein groBes Echo aus, so daB von einem bedeutenden literarischen Erfolg gesprochen werden kann, ein groBerer wirtschaftlicher Erfolg blieb fur den Yerlag jedoch auf^l3.

5

1

⁸H. Kunstmann: Die Ruckkehr des Witold Gombrowicz nach Europa, s. 86.

⁹    H. Nosbers: Polnische Literatur in der Bundesrepublik Deutschland 1945/1949 -1990, Buchwissenschaft-liche Aspekte. Wiesbaden: Harrassovitzverlag 1999. s. 152.

¹⁰    Zob. H. Kunstmann: Die Ruckkehr des Witold Gombrowicz nach Europa..., s. 92.

2

   Zob. Tamże, s. 92.

² H. Nosbers: Polnische Literatur in der Bundesrepublik Deutschland..., s. 151.

¹³ Tamże, s. 151.