2100420072

Przy czym, w tym miejscu zastrzec trzeba, że w konstytucjach, zwykle w części regulującej zagadnienie praw i wolności obywateli termin: własność używany jest dla oznaczenia ogółu praw majątkowych. Jest to bardzo szerokie ujęcie terminu własność.

W ujęciu ścisłym, kodeksowym ( art. 140 k.c.), własność oznacza bowiem podstawowe prawo majątkowe, przysługujące do rzeczy. Tym wąskim ujęciem prawa własności głównie będziemy się zajmować.

Szerokie, konstytucyjne ujęcie własności spełnia funkcję polityczno-ustrojową; wyznacza kierunek działań prawodawczych oraz sposób interpretacji przepisów prawnych i stosowania prawa. Ponadto własność w znaczeniu szerokim (synonim mienia) występuje zwykle w aktach prawa międzynarodowego, np. art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (Dz.U. z 1995 r. Nr 36, poz. 175)^{1 2}.

W Konstytucji RP termin własność występuje zarówno w części regulującej ustrój gospodarczy ( art. 20 i 21), jak i w części normującej wolności i prawa obywateli ( art. 64), a także w art. 165, w którym mowa jest o prawie własności przysługującym jednostkom samorządu terytorialnego.

Na podstawie powyższych przepisów można dojść do wniosku, że w Konstytucji RP termin własność występuje w dwóch znaczeniach:

•    jako synonim mienia (art. 20 i 21) oraz

•    jako składnik mienia, czyli jedno z podmiotowych praw majątkowych (art. 64 i 165).

Własność w znaczeniu szerokim (mienie) jest odpowiednikiem własności w sensie ekonomicznym.

Rozróżnienie własności w sensie ekonomicznym i prawnym" najłatwiej zaobserwować na przykładzie korporacyjnych osób prawnych, w których np. wspólnicy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością są właścicielami majątku spółki tylko w znaczeniu ekonomicznym. Własność tego majątku (w znaczeniu prawnym, a zarazem szerokim) przypada bowiem spółce jako odrębnemu podmiotowi prawnemu.

Artykuł 21 Konstytucji dotyczy prawnej ochrony własności, jak również uznania prawa jej dziedziczenia. Własność w tym artykule została potraktowana bardzo szeroko, a więc bez rozróżniania kto jest jej podmiotem. Wszelka zatem własność podlega ochronie państwa, zarówno ta, która służy celom produkcyjnym, jak też ta, która ma zaspokajać osobiste potrzeby właściciela i jego rodziny. Także i prawo dziedziczenia zostało potraktowane w sposób bardzo szeroki, bez precyzowania zasad dziedziczenia, którą to problematykę regulują ustawy zwykłe.

2

1

Zob. o tym E. Łętowska, Konstrukcja gwarancji własności w europejskiej konwencji z 1950 r. (w:) Rozpraw)' z prawa cywilnego i ochrony środowiska. Księga pamiątkowa ku czci prof. A. Agopszowicza, Pr.N. US1. nr 1298, Katowice 1992; Cz. Żuławska, Glosa do orz. TK z 4.12.1990, K 12/1990, PiP 4/1991; M. Bednarek, Przemiany własności, s. 101 i n.; A. Łabno-Jablońska, Nowa konstytucyjna regulacja, s. 34 i n

2

Zob. E. Gniewek, Prawo rzeczowe 1997, s. 25 i n.