kształt linii brzegowej;
W przeszłości b. duży wpływ czynnika geogr.; cywilizacje i państwa powstawały tam, gdzie sprzyjający klimat, gleby (Egipt, Chiny, Babilon, Indie);
Warunki geogr. wpływały też na politykę państw (np. Anglia, Francja, Włochy, Hiszpania, Portugalia - łatwy dostęp do morza; Panama - kanał, Japonia - odległość od innych, ksenofobia); Wlk. Bryt. - flota; Rosja - imperium terytorialne - ochrona tego co zdobyte przez kolejne podboje; Chiny - Wielki Mur, fortyfikacje - izolacja;
Powstały potęgi:
1) morskie - Anglia, USA, Japonia;
2) lądowe - Niemcy, Rosja;
Herodot z Halikamasu ok. 485 - 425 p.n.e. - opisał tereny, które znał, wnioski: łączył terytorium z zachowaniem ludów i polityką państw;
wiek XVin - badania dodatkowe, byli prawnikami, filozofami, nie prowadzili odrębnych badań nad stosunkami międzynarodowymi;
Monteskiusz - zwrócił uwagę na pewne związki między geogr. a polityką państw; 1748 r. -„O duchu praw” - 2 księgi:
1) „O prawach w ich związku z naturą klimatu”;
2) „O prawach w ich związku z naturą ziemi”;
Jacąues Turgot - traktat „ O geografii politycznej”;
NIEMCY:
wiek XIX - wzrost potęgi Niemiec, interesują się wpływem geografii na politykę;
Georg Hegel - 1830 r. „Geograficzne podstawy historii świata”;
Friedrich Ratzel (geograf, antropogeograf i etnograf, prof. uniwersytetu w Lipsku, 1844-1904); w geografii szukał uzasadnienia dla ekspansji polityki niem., 1897 r. „Geografia polityczna”; 1901 r. - „Przestrzeń życiowa” - ta praca dot. przesuwania granic w Europie, w
13