2277150257

nie ma nawet wzmianki o Koperniku, Galileuszu, Kartezjuszu i Newtonie! Nie ma się więc co obruszać, że o Steinmetzu we Wrocławiu niemal nikt nic nie wie [105,120].

Michał Doliwo-Dobrowolski - pionier techniki prądu trójfazowego - urodził się 2 stycznia 1862 roku w Gatczynie pod Petersburgiem, pochodził z mazowieckiej rodziny szlacheckiej herbu Doliwa. Średnią szkołę realną ukończył w Odessie (1878), gdzie mieszkał z rodzicami od 1872 r. Od 1878 studiował na wydz. chemicznym politechniki w Rydze. W 19. roku życia został relegowany z uczelni bez prawa studiowania w Rosji. Wyjechał z rodzicami do Niemiec [90].

Studia kontynuował na politechnice w Darmstadt - najpierw na Wydz. Mechanicznym, a następnie na Wydz. Elektrycznym, który ukończył w 1884 r. Wydział Elektryczny, utworzony jako pierwszy wświecie, zorganizowany był przez słynnego profesora Erazmusa Kittlera. W 1887 rozpoczął pracę w Berlinie, w przedsiębiorstwie Deutsche Edison Gesellschaft, przekształconym wkrótce na AEG (All-gemeine Elekiricitats Gesellschaft). Od 1888, pracował nad zagadnieniami wirującego pola magnetycznego (maszyny elektryczne) i trójfazowego systemu elektroenergetycznego. Opatentował pierwszy elektryczny silnik trójfazowy (1889) zapewniając koncernowi AEG światowy prymat w tej dziedzinie [90,98].

W ówczesnej prasie na określenie prądu trójfazowego używano zwrotów: „Drehstromsystems von Dobrowolski", „Le system M. Dobrowolsky" lub „Kraft von Dolivos". Jest on znany naszym sąsiadom z zachodu i ze wschodu, którzy wymieniają jego nazwisko przy okazji akcentowania znaczenia systemu prądu przemiennego trójfazowego, jednak w Polsce znany jest tylko wąskim grupom specjalistów [90],

Michał Doliwo-Dobrowolski - urodzony w Rosji w czasie rozbiorów, Polak z pochodzenia, obywatel rosyjski i szwajcarski działający w Niemczech - jak mało kto spełnia warunki, by stać się jednym z symboli zjednoczonej Europy. Z tych też względów wszelkie działania promujące tę postać w Polsce i za granicą wydają się celowe i zasadne [90].

Należy także przypomnieć, że w pierwszej w historii szkolnictwa wyższego katedrze elektrotechniki, powstałej w 1882 r. w Wyższej Szkole Technicznej w Darmstadcie, kierowanej przez prof. Erazma Kittlera, rozpoczęły się wykłady z maszyn elektrycznych [93], W latach 1886 i 1890 prof. Erazm Kittler opublikował dwutomową książkę zawierającą pierwszy obszerny wykład o maszynach elektrycznych [24],

1.3. Dziś i jutro maszyn elektrycznych

Maszyny elektryczne zajmują znaczącą pozycję we współczesnej cywilizacji. Ich ciągły rozwój trwa od około 150 lat. W dającej się przewidzieć perspektywie czasowej maszyny elektryczne nie zostaną zastąpione innymi urządzeniami. Pracując jako generatory (prądnice) wytwarzają niemal całą energię elektryczną (ponad 99%). Z kolei jako silniki stosowane są we wszystkich działach gospodarki - przetwarzają na energię mechaniczną około 60% energii elektrycznej. Są najliczniej i najszerzej występującymi maszynami, zwłaszcza w energetyce, przemyśle, rolnictwie, transporcie, gospodarce komunalnej, gospodarstwie domowym. Należy zauważyć, że w każdym samochodzie jest co najmniej 7 maszyn elektrycznych, w lokomotywie elektrycznej, oprócz czterech maszyn trakcyjnych, znajduje się około 40 innych maszyn elektrycznych. W statystycznym miejskim gospodarstwie domowym ich liczba przekroczyła już 50, a w gospodarstwie wiejskim aż 70 [93].

Funkcją maszyn elektrycznych (przetworników elektromechanicznych) jest nie tylko elektromechaniczne przetwarzanie energii, znajdują również szerokie zastosowanie jako:

•    przetworniki sygnału (bardzo liczna i różnorodna grupa elektrycznych maszynowych elementów automatyki - np. selsyny, tachometry, wzmacniacze, itp.);

•    urządzenia przetwarzania i transportu materii w procesach technologicznych (spawarki, przyspieszacze, pompy materiałów ciekłych lub sypkich przewodzących prąd elektryczny, drążarki, itp.).

Zakres parametrów znamionowych maszyn elektrycznych jest bardzo szeroki - nie spotykany w innych urządzeń technicznych. Ich moce znamionowe obejmują zakres od około 10 ⁴ W (silniki