2432358912

Rozdział 1. Międzynarodowe Standardy Rachunkowości źródłem globalnych zasad... 25

widzenia, którego konsekwencją było położenie akcentu na zysk jako źródło korzyści właściciela kapitału finansującego działalność przedsiębiorstwa. Majątek uzyskał drugoplanowe znaczenie, a jego miarą stały się skapitalizowane zyski¹⁶. Jeszcze na początku XX wieku rachunek wyników uznawano za drugorzędny. Wynik można było ustalić przez porównanie czystego majątku na początek i koniec okresu¹⁷. Praktycznie zatem bilans statyczny dominował aż do lat 30. XX wieku, co oznaczało brak obowiązku sporządzania rachunku zysków i strat.

Drugim w kolejności sprawozdaniem finansowym, które pojawiło się w praktyce był rachunek zysków i strat. Jego celem stało się objaśnienie wyniku finansowego, czyli dostarczenie informacji dotyczących przychodów i kosztów. Stanowi on więc jedynie uzupełnienie pozycji bilansowej - kapitału własnego.

Po kilkudziesięciu latach funkcjonowania dwóch sprawozdań finansowych -bilansu i rachunku zysków i strat - praktyka coraz bardziej domagała się sporządzania i publikacji sprawozdania z przepływów pieniężnych będącego swego rodzaju przeciwwagę rachunku zysków i strat.

W powyższy sposób przez blisko 20 lat - do końca XX wieku - mieliśmy do czynienia z trzema składnikami sprawozdania finansowego:

-    podstawowymi - bilansem i rachunkiem zysków i strat,

-    pomocniczym - rachunkiem przepływów pieniężnych.

Wiek XXI przyniósł istotne zmiany w modelu sprawozdań finansowych. Po pierwsze, okazało się, że rachunek zysków i strat nie może już być jedynym objaśnieniem kapitału własnego, gdyż pewne przychody i koszty nie są w nim ujmowane (są odnoszone bezpośrednio na kapitał własny). Po drugie, wskutek zmian życia gospodarczego wzrosło zapotrzebowanie na szczegółowe i rozległe informacje dodatkowe.

Kolejne prace nad modelem sprawozdawczości finansowej prowadzone były m.in. przez IASB i dotyczyły nie tylko zestawienia ze zmian w kapitale własnym, ale także zbiorczego ujęcia przychodów i kosztów - a zatem połączenia rachunku zysków i strat oraz części zestawienia zmian w kapitale własnym. Zaowocowały one zmianą modelu sprawozdania finansowego na przełomie XX i XXI wieku. Była to zatem kolejna faza rozwoju modelu sprawozdawczości finansowej, w której pojawiły się nowe elementy sprawozdania finansowego:

-    zestawienie ze zmian w kapitale własnym,

-    rozbudowana informacja dodatkowa,

-    sprawozdanie z całkowitych zysków i strat (por. ilustrację 1.2).

Po kilku latach funkcjonowania modelu sprawozdawczego, w którym występował rachunek wyników oraz sprawozdanie z całkowitych zysków i strat dokonano kolejnej zmiany - wprowadzono jedno sprawozdanie z dokonań - rachunek

¹⁶    G. Swiderska, Bilans dynamiczny - teorie i aktualne znaczenie..., s. 25-26.

¹⁷    M. Kawa, Ewolucja pojęcia majątku jednostek gospodarczych, Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości, 1.11 (67), Warszawa 2002, s. 71.