2659241932

Frakcjami gruboziarnistymi są żwir i piasek, a do frakcji drobnoziarnistych zaliczane są muły i iły. Granica średnicy ziarna 0,1 mm rozdzielająca piaski od mułów jest zbliżona do rozdzielczości ludzkiego wzroku. Można zatem rozróżnić ziarenka piasku za pomocą wzroku, co nie jest możliwe przypadku mułu i iłu.

Iły są zbudowane najczęściej z minerałów ilastych, zaś pyły powstają z innych minerałów. Minerały ilaste mają specyficzne właściwości fizyczne. Pod wpływem wody pęcznieją, a po nawodnieniu ulegają czasowej cementacji. Pyły po wyschnięciu ponownie stają się sypkie i nie ulegają cementacji.

Piaski, żwiry, pyły, muły i iły to skały osadowe luźne, czyli osady, zbudowane z frakcji o odpowiednich rozmiarach. Pył powstaje w środowisku eolicznym, zaś muł powstaje w środowisku wodnym. Ceramikę wykonuje się najczęściej z iłu.

W osadzie mogą występować różne ilości ziaren różnych frakcji. Skład mieszaniny trójskładnikowej opisuje się na diagramie potrójnym de Finettiego. W trójkącie opisuje się zawartość frakcji piaskowej, pyłowej i iłowej w osadzie poprzez zaznaczenie jednego punktu na wykresie odpowiadającego składowi mieszaniny. TYójkąt taki może służyć do opisu składu każdej mieszaniny trójskładnikowej.

Skały nazywa się różnie w zależności od ich składu. Skały składające się głównie ze skał jednej frakcji nazywa się piaskami, pyłami lub iłami. Ich mieszaniny nazywane są w geologii inżynierskiej: iłami piaszczystymi, glinami piaszczystymi zwięzłymi, glinami piaszczystymi, piaskami gliniastymi, glinami zwięzłymi, glinami, pyłami piaszczystymi, piaskami pylastymi, iłami pylastymi, glinami pylastymi zwięzłymi, glinami pylastymi.

Glina to mieszanina wszystkich trzech frakcji, w której każda frakcja jest reprezentowana w znaczącej ilości. Iły są najmniej korzystne jako podłoże dla inżynierii budowlanej, zaś piaski są najkorzystniejsze.

Skład mieszaniny można analizować w procesie analizy sitowej lub analizy sedymentacyjnej, w której mierzy się szybkość opadania poszczególnych frakcji na dno w wodzie. Skład mieszaniny opisać można stosując następującą notację:

•    frakcja A z frakcją B - dwie frakcje są wymieszane A + B,

•    frakcja A na pograniczu B wszystkie ziarna są tej samej wielkości, ale ich średnica jest na pograniczu dwóch frakcji A / B,

•    frakcja A z przewarstwieniami B warstwy B oddzielają od siebie kolejne różne warstwy frakcji A - A // B.

Często występujące mieszaniny frakcji określa się jako:

•    Glina (ang. loam): G (L) = Ż + P + II 4 I

•    Piasek gliniasty (ang. loamy sand): P + II + I

•    Pospółka: Ż + P

1.1.3 Środowiska sedymentacyjne

Środowisko sedymentacyjne to obszar gromadzenia się osadów, czyli basen sedymenta-cyjny, wraz z charakterystycznymi dla niego warunkami fizycznymi, chemicznymi i biologicznymi, które wpływają na zachodzące na tym obszarze procesy sedymentacyjne. Wyróżnia się morskie oraz lądowe środowiska sedymentacyjne.

Środowiska morskie dzieli się na głębokomorskie, szelfowe, międzypływowe, plażowe, lagunowe i rafowe. Środowiska lądowe dzieli się na rzeczne, lodowcowe, wodnolodowcowe, jeziorne, bagienne, eoliczne, stokowe i jaskiniowe.

6