41005 skanuj0278 (4)

W projektowaniu nowych przekładni, w których liczby zębów są mniejsze od granicznych i nie ma ograniczeń co do żądanej odległości osi, obliczenia wykonuje się w następującej kolejności:

•    wyznaczenie x_lt x₂, a następnie Xi i X₂,

•    obliczenie pozornej odległości osi a_p (wzór 11.30),

•    obliczenie współczynnika B_p (wzór 11.33),

•    dobranie współczynnika B_r z tabl. 11.4,

•    obliczenie rzeczywistej odległości osi (wzór 11.34),

•    obliczenie wartości zbliżenia osi K i ustalenie, czy konieczne jest ścięcie głów zębów,

•    obliczenie wymiarów kół i zębów.

11.7. Wytrzymałość uzębień kół walcowych o zębach prostych

Zużycie i uszkodzenia zębów. Zniszczenie uzębienia może następować z wielu powodów. Podobnie jak i w innych elementach maszyn, należy tu przede wszystkim wymienić naprężenia występujące w zębach pod wpływem działających sił oraz własności materiałów współpracujących zębów (np. zbyt duża twardość i mała odporność na złamanie zębów hartowanych). Istnieją jednak również przyczyny zniszczenia zębów występujące głównie — a nawet wyłącznie — podczas pracy przekładni zębatych. Dlatego też przed omówieniem obliczeń wytrzymałościowych uzębień należy zapoznać się z podstawowymi objawami zużycia i przyczynami uszkodzeń zębów.

Zużycie ścierne występuje pod wpływem obcych ciał (zanieczyszczeń) dostających się między współpracujące zęby, jak np. piasek, zendra z odlewu, cząstki metalu pochodzące z docierania się zębów itp. Ponadto powodem zużycia ściernego może być niewłaściwe smarowanie i tarcie pod wpływem poślizgów międzyzębnych.

Zatarcie jest to zużycie powstające na skutek wyrwania z zębów cząstek materiału, które sczepiły się z materiałem zębów koła współpracującego pod wpływem dużych nacisków, a także wskutek stosowania niewłaściwych smarów. W wyniku zatarcia na powierzchni bocznej zębów tworzą się wyrwy lub rowki, osłabiające coraz bardziej ząb.

Wgłębienie zmęczeniowe (pitting) jest to zmęczenie powierzchniowe powstające pod wpływem powtarzających się okresowo nacisków powierzchniowych. Typowymi objawami są początkowo lejkowe wgłębienia, najczęściej na stopach zębów, a następnie odpryski cząstek materiału w kształcie nieregularnych łusek.

Wgłębienia hartownicze występują w zębach hartowanych zarówno wskutek wad powierzchniowych, jak i wskutek nadmiernych naprężeń po obróbce cieplnej. Wgłębienia te są większe i jaśniejsze niż wgłębie-

278