Podłożem dla gleb inicjalnych mogą być wszystkie skały. Gleby te składają się z trzech warstw: 0-A-C. Pod ściółką jest bardzo słabo zaznaczony poziom akumulacyjny.
Gleby bielico-ziemne, m.in. gleby rdzawe, wykształcały się pod lasami mieszanymi brzozowo-sosnowymi, pod lasem iglastym lub dąbrową, w drugim po tundrze stadium sukcesji roślinności. Gleby te występują na osadach gruboziarnistych - piaskach i żwirach, które są suche. Wykształca się poziom wymywania. Gleby bielicowe powstają na piaskach, pod lasem iglastym. Bielica jest trzecią z grupy gleb bielico-ziemnych. Wykształca się na podłożu złożonym z piasków, ale wilgotnych, pod lasem iglastym. Jest to gleba bardzo kwaśna.
Gleby brunatno-ziemne to gleby płowe i gleby brunatne. Gleby płowe powstają pod lasem mieszanym lub lasem iglastym, na iłach, pyłach lub glinach, czyli osadach drobnoziarnistych. Gleby te powstają się nadal na obszarze Polski. Gleby brunatne powstają pod ciepłym lasem liściastym na osadach drobnoziarnistych. Charakteryzują się poziomem brunatnienia zbudowanym z tlenków metali. Obecnie gleby brunatne wykształcają się w niewielu miejscach w Polsce, jedynie na Pomorzu. Powstawały w najcieplejszym okresie holocenu.
Czarnoziemy tworzą się na obszarach suchych, pod stepem, na podłożu lessowym. Są związane z innym modelem sukcesji roślinności niż model dominujący dla Polski. W Polsce nie ma już żadnych stepów, więc wszystkie istniejące czarnoziemny to gleby reliktowe. Czarnoziemy charakteryzują się bardzo grubym, półmetrowym poziomem akumulacyjnym.
Czarnoziem zdegradowany powstaje, gdy na podłożu lessowym zaczyna powstawać las liściasty. Czarnoziem przekształca się wtedy w gleby płowe lub gleby brunatne.
Gleby glejowe wykształcają się pod wilgotnymi, bagiennymi lasami lub pod roślinnością inicjalną na drobnoziarnistym podłożu.
Czarne ziemie powstają na miejscu dawnych jezior lub bagien, pod lasem łęgowym, olsem lub łąką. Podłożem dla czarnych ziem są wysychające osady organiczne - torfy lub gytie, leżące na osadach drobnoziarnistych. Czarne ziemie mają grubą warstwę akumulacyjną o czarnej barwie, a pod nią znajduje się poziom glejowy. Czarne ziemie są drugim, obok gleb glejowych, rodzajem gleb z wykształconym poziomem glejowym. Zalega on jednak znacznie głębiej niż w przypadku gleb glejowych.
Stratygrafia to dział geologii zajmujący się porządkowaniem utworów geologicznych pod względem ich położenia w profilach geologicznych, ich wieku względnego i bezwzględnego oraz podziałem historii Ziemi na okresy czasowy. Wzajemne położenie utworów geologicznych w profilach nazywane jest następstwem geologicznym.
Chronostratygrafia to przyporządkowanie skał do jednostek stratygraficznych. Geochronologia to dzielenie czasu na jednostki stratygraficzne.
Jednostki geochronologiczne i skały powstałe w tym okresie (jednostki chronostratygra-ficzne) nazywają się prawie tak samo, np. trias, który trwał od 250 do 200 min lat temu.
Niels Stensen sformułował trzy podstawowe prawa dotyczące stratygrafii, które wywodzą się z sedymentologii. Są to:
1. Zasada superpozycji - warstwy leżące wyżej są młodsze.
2. Zasada pierwotnej obocznej ciągłości - warstwa ma nieograniczoną rozciągłość, chyba że jest ograniczona kształtem podłoża lub zanika (wyklinowuje się) w kierunku krawędzi.
3. Zasada pierwotnej horyzontalności - warstwy mają pierwotnie poziomy strop i spąg.
15