plik


ÿþINSTYTUT NAWIGACJI MORSKIEJ ZAKAD ACZNOZCI I CYBERNETYKI MORSKIEJ AUTOMATYKI I ELEKTRONIKA OKRTOWA LABORATORIUM ELEKTRONIKI Studia dzienne I rok studiów Specjalno[ci: TM, IRM, PHiON, RAT, PM, MSI WICZENIE NR 1 WYBRANE PRZYRZDY LABORATORYJNE Jerzy Hreczycho, Piotr Majzner, Marcin Mka Szczecin 2007 wiczenie nr 1  Wybrane przyrzdy laboratoryjne 1. WYBRANE PRZYRZDY LABORATORYJNE 1.1. Pytania kontrolne 1. Co nazywamy sygnaBem elektrycznym ? 2. Podaj klasyfikacje sygnaBów elektrycznych. 3. Jakie sygnaBy nazywamy sygnaBami analogowymi ? 4. Jakie sygnaBy nazywamy sygnaBami cyfrowymi ? 5. Jakie sygnaBy nazywamy sygnaBami binarnymi ? 6. Jakie sygnaBy nazywamy sygnaBami impulsowymi ? 7. Podaj przykBady sygnaBów impulsowych, prostoktnych, trójktnych, piBoksztaBtnych. 8. Narysuj i scharakteryzuj przebieg sinusoidalny. 9. Narysuj i scharakteryzuj przebieg impulsowy. 10. Podaj definicj warto[ci skutecznej napicia (prdu elektrycznego). 11. Podaj definicje warto[ci [redniej napicia (prdu elektrycznego). 12. Podaj definicje warto[ci [redniej wyprostowanej (póBokresowej) napicia (prdu elektrycznego). 13. Co to jest wspóBczynnik ksztaBtu ? Ile wynosi dla przebiegu sinusoidalnego ? 14. Co to jest skBadowa staBa przebiegu elektrycznego , a co to jest skBadowa zmienna przebiegu ? 15. WymieD podstawowe jednostki ukBadu SI ? 16. WymieD przedrostki ukBadu SI ich oznaczenia i mno|niki. 17. WymieD symbole i jednostki: Badunku elektrycznego, napicia elektrycznego, prdu elektrycznego pojemno[ci, rezystancji, indukcyjno[ci, mocy, energii, czstotliwo[ci czasu. 18. Podaj wzór na wzmocnienie napiciowe (wzmocnienie mocy) wyra|one w dB. 19. Podaj zale|no[ midzy dBugo[ci fali elektromagnetycznej a jej czstotliwo[ci. 20. Podaj prdko[ rozchodzenia si fali elektromagnetycznej ([wiatBa). 21. Narysuj symbole graficzne podstawowych elementów elektronicznych. 22. Podaj tre[ prawa Ohma. 23. Podaj wzory na chwilow warto[ napicia i prdu na rezystorze, indukcyjno[ci, pojemno[ci. 24. Podaj tre[ i wzory opisujce prawa Kirchhoffa. 25. Podaj wzór na rezystancje zastpcz rezystorów poBczonych szeregowo. 26. Podaj wzór na rezystancje zastpcz rezystorów poBczonych równolegle. 27. Podaj wzór na pojemno[ zastpcz kondensatorów poBczonych szeregowo. 28. Podaj wzór na pojemno[ zastpcz kondensatorów poBczonych równolegle. 29. Poda jak nale|y podBczy woltomierz i amperomierz aby zmierzy maB rezystancj a jak aby zmierzy du| rezystancj. 30. Jakie rezystancje wewntrzne powinny mi idealny amperomierz i idealny woltomierz oraz jak podBczy je do obwodu ? 1.2. Opis ukBadu pomiarowego Zestaw urzdzeD wykorzystywanych w wiczeniu obejmuje : Stanowisko 1: - zasilacz DF 1730SL - miernik uniwersalny Uni-11e, - miernik cyfrowy METEX, - opornica suwakowa. Stanowisko 2: - oscyloskop HC 3502C - oscyloskop HM 303-6 - generator RC PW-13, - generator KZ-1405. 1 wiczenie nr 1  Wybrane przyrzdy laboratoryjne 1.3. Wykonanie wiczenia wiczenie ma charakter demonstracyjny. Nale|y samodzielnie sporzdzi notatki na temat przyrzdów laboratoryjnych oraz sposobu ich obsBugi. 1.4. Sprawozdanie W sprawozdaniu nale|y opisa przebieg wiczenia, opisa przyrzdy przedstawione przez prowadzcych. W szczególno[ci nale|y: - wyja[ni, po co stosowane s zasilacze; - wyja[ni znaczenie stabilizacji napiciowej i stabilizacji prdowej; - opisa sposób wykonywania pomiarów za pomoc miernika cyfrowego; - wymieni wielko[ci elektryczne mierzone za pomoc miernika cyfrowego; - opisa sposób wykonywania pomiarów za pomoc miernika analogowego znajc zakres i warto[ wychylenia wskazówki; - opisa przeznaczenie generatorów laboratoryjnych; - wymieni jakie wielko[ci mo|na ustawia na generatorze; - opisa przeznaczenie oscyloskopu, wymieni typy oscyloskopów; - opisa sposób wykonywania pomiarów za pomoc oscyloskopu; - opisa sposób wykonywania pomiarów skBadowej staBej i skBadowej zmiennej przebiegu; - opisa podstawowe elementy regulacyjne oscyloskopu. 2 wiczenie nr 1  Wybrane przyrzdy laboratoryjne 1.5.1. Pojcie sygnaBów elektrycznych SygnaBem elektrycznym nazywamy przebieg czasowy napicia lub nat|enia prdu elektrycznego wykorzystany do przekazania informacji, np. dzwiku, obrazu, danych, bodzców sterujcych itp. W podstawowej klasyfikacji rozró|nia si sygnaBy analogowe (cigBe) i cyfrowe (dyskretne) (rys. 1.1.). Rys. 1.1. PrzykBad sygnaBu cigBego i dyskretnego SygnaBy analogowe mog przyjmowa nieskoDczenie wiele warto[ci dowolnie maBo ró|nicych si od siebie, innymi sBowy, zbiór warto[ci sygnaBu analogowego jest nieprzeliczalny. SygnaBy cyfrowe przyjmuj tylko skoDczon liczb warto[ci, a wic ich warto[ci nale| do zbioru przeliczalnego. SygnaBy analogowe mog si zmienia w dowolnej chwili, natomiast sygnaBy cyfrowe tylko w pewnych punktach czasowych. Szczególnymi rodzajami tych sygnaBów s sygnaBy harmoniczne (analogowe) nazywane ogólnie sygnaBami sinusoidalnymi oraz sygnaBy dwuwarto[ciowe (cyfrowe) nazywane w skrócie sygnaBami binarnymi. Wa|ne znaczenie w technice maj równie| sygnaBy nazywane ogólnie impulsowymi. SygnaBem impulsowym jest sygnaB o du|ej amplitudzie trwajcy bardzo krótko. W praktyce okre[lenie impuls odnosi si najcz[ciej do przebiegów, których czas trwania jest znacznie krótszy ni| okres powtarzania (rys. 1.2). Rys. 1.2. PrzykBady sygnaBów impulsowych 3 wiczenie nr 1  Wybrane przyrzdy laboratoryjne Impulsy mog by dodatnie lub ujemne, pojedyncze lub grupowe, powtarzane okresowo lub nieokresowe itd. Wiele wspólnych cech z sygnaBami impulsowymi maj sygnaBy okresowe prostoktne (rys.1.3) i piBoksztaBtne (rys.1.4). f(t) f(t) t t f(t) f(t) t t Rys. 1.3. PrzykBady sygnaBów prostoktnych Rys. 1.4. PrzykBady sygnaBów piBoksztaBtnych 1.5.2. Parametry stosowane w opisie sygnaBów elektrycznych Na rysunku 1.5. przedstawiono przebieg sinusoidalny nat|enia prdu elektrycznego. Warto[ chwilow tego sygnaBu (prdu sinusoidalnego) i(t) okre[la nastpujca zale|no[: i(t) = Im sin(É t +È) w której: - Im  warto[ maksymalna (amplituda) prdu; - È  faza pocztkowa prdu w chwili t = 0; - É t + È  faza prdu w chwili t; - É = 2À’  pulsacja (czstotliwo[ ktowa); - ’ = 1/T  czstotliwo[, bdca odwrotno[ci okresu T. W czasie jednego okresu T faza prdu zmienia si o 2À, tzn. É = 2À. Rys. 1.5. Interpretacja graficzna parametrów sygnaBu sinusoidalnego Warto[ skuteczn (effective) sygnaBu okresowego (prdu) o okresie T wyra|a zale|no[: 4 wiczenie nr 1  Wybrane przyrzdy laboratoryjne T 1 2 Ief = +"i (t)dt T 0 Odpowiada ona warto[ci prdu staBego, który przepBywajc przez rezystor o staBej (niezmiennej) warto[ci rezystancji, spowoduje wydzielenie w nim takiej samej ilo[ci energii (w postaci ciepBa), co prd sinusoidalny pByncy w tym samym czasie. W przypadku prdu sinusoidalnego warto[ skuteczna nat|enia prdu jest równa jego amplitudzie podzielonej przez 2 , czyli Ief = Im/ 2 H" 0,707 Im Warto[ [redni (average) sygnaBu okresowego (prdu) o okresie T wyra|a zale|no[: T 1 Iav = +"i(t)dt T 0 Odpowiada ona warto[ci prdu staBego, który pBync przez dany przekrój poprzeczny przewodnika przeniósBby w tym samym czasie taki sam Badunek, jak prd zmienny. Poniewa| w przypadku prdu sinusoidalnego warto[ [rednia za caBy okres, czyli tzw. warto[ caBookresowa, jest równa zeru, dlatego zwykle w celu okre[lenia warto[ci [redniej prdu sinusoidalnego przyjmuje si czas równy poBowie okresu T/2, wówczas T / 2 2 2 Iav = +"i(t)dt = À Im H" 0,637 Im T 0 Iloraz warto[ci skutecznej i [redniej (prdu) okre[la tzw. wspóBczynnik ksztaBtu krzywej k = Ief /Iav, który dla przebiegów sinusoidalnych jest równy k = À /2 2 H" 1,11. SygnaB binarny (rys. 1.6.a) charakteryzuje si tym, |e przyjmuje tylko dwie ró|ne warto[ci oznaczane zwykle symbolami L, H (Low  niski, High  wysoki) lub 0,1. Cyfry 0, 1 nazywa si bitami (Binary digit). Warto[ci napi i prdów odpowiadajce tym dwu warto[ciom dwójkowym (0, 1) nie musz by ustalane z bezwzgldn dokBadno[ci. Wystarczy, |e zawieraj si w pewnych do[ szerokich przedziaBach poziomów L, H, rozdzielonych przedziaBem warto[ci wzbronionych (rys. 1.6.b). Rys. 1.6. Interpretacja graficzna parametrów sygnaBu binarnego SygnaB binarny przedstawiony w funkcji czasu ma posta cigu impulsów (zerojedynkowych). Reprezentuje on okre[lon informacj wyra|on w odpowiednim kodzie, np. dwójkowym naturalnym, dwójkowodziesitnym (BCD) itp. Uporzdkowany zbiór kolejno po sobie nastpujcych bitów stanowi sBowo kodowe. Charakterystyczn cech ka|dego kodu jest dBugo[ sBowa kodowego, wyra|ajca si liczb wystpujcych w nim bitów. Do okre[lania dBugo[ci sBowa jest stosowana jednostka zwana bajtem (byte), skBadajca si z umownej liczby bitów; zazwyczaj 1 bajt odpowiada 8 bitom. W zale|no[ci od tego, czy poszczególne bity sBowa kodowego s przekazywane kolejno (szeregowo), czy jednocze[nie (równolegle), rozró|nia si sygnaBy binarne szeregowe i równolegBe. 5 wiczenie nr 1  Wybrane przyrzdy laboratoryjne Podstawowymi parametrami sygnaBu impulsowego s warto[ maksymalna (amplituda) Am oraz czasy narastania tr, opadania tf, trwania t1, odstpu t2, a tak|e okres powtarzania T = t1 + t2. Interpretacj graficzn tych parametrów podano na rysunku 1.7. Iloraz Czasu trwania (szeroko[ci impulsu) t1 i okresu powtarzania T okre[la tzw. wspóBczynnik wypeBnienia impulsu (tj. kw = t1/T). Rys. 1.7. Interpretacja graficzna parametrów sygnaBu impulsowego W elektronice czsto pojawia si okre[lenie skBadowej staBej sygnaBu i skBadowej zmiennej sygnaBu. W wielu przypadkach trudno mówi o napiciu staBym, je|eli napici to waha si w pewnych nieznacznych przedziaBach w stosunku do caBego napicia. SkBadow staB przebiegu elektrycznego (napicia elektrycznego, prdu elektrycznego) nazywamy warto[ [redni tego przebiegu (rys 1.8). SkBadow zmienn przebiegu nazywamy ró|nic pomidzy przebiegiem a jego skBadow staB (rys 1.9). Inaczej mówic skBadow staB jest ten fragment przebiegu który si nie zmienia, a skBadow zmienn tylko ta jego cz[ która si zmienia. U U t Uav t Rys. 1.8 Ilustracja przebiegu ze skBadowa staB i zmienn Rys. 1.9 Przebieg tylko ze skBadow zmienn 1.5.3. Wielko[ci fizyczne i ich jednostki miar stosowane najcz[ciej w elektronice Jednostka miary jest to umownie przyjta warto[ danej wielko[ci fizycznej, która sBu|y do porównywania ze sob innych warto[ci tej samej wielko[ci. Zbiór jednostek wielko[ci mierzalnych nosi nazw ukBadu jednostek miar. Obecnie obowizuje Midzynarodowy UkBad Jednostek Miar (Système International d Unitès), w skrócie nazywany ukBadem SI. UkBad ten zawiera 7 jednostek podstawowych i 2 jednostki uzupeBniajce (tab. 1.1), jednostki pochodne spójne z jednostkami podstawowymi i uzupeBniajcymi oraz przedrostki sBu|ce do tworzenia jednostek wielokrotnych i podwielokrotnych (tab. 1.2). 6 wiczenie nr 1  Wybrane przyrzdy laboratoryjne Tabela 1.1. Jednostki miar podstawowe i uzupeBniajce ukBadu SI Jednostka Wielko[ nazwa oznaczenie DBugo[ metr m Masa kilogram kg Czas sekunda s Nat|enie prdu elektrycznego amper A podstawowe Temperatura (termodynamiczna) kelwin K ZwiatBo[ kandela cd Liczno[ (ilo[) materii mol mol Kt pBaski radian rad Kt bryBowy steradian sr uzupeBniajce Tabela 1.2. Przedrostki i oznaczenia do tworzenia jednostek miar wielokrotnych i podwielokrotnych ukBadu SI Przedrostek Oznaczenie Mno|nik Eksa E 1 000 000 000 000 000 000 = 1018 Peta P 1 000 000 000 000 000 = 1015 Tera T 1 000 000 000 000 = 1012 Giga G 1 000 000 000 = 109 Mega M 1 000 000 = 106 Kilo k 1 000 = 103 Hekto h 100 = 102 Deka da 10 = 101 Decy d 10  1 = 0,1 Centy c 10  2 = 0,01 Mili m 10  3 = 0,001 Mikro ¼ 10  6 = 0,000 001 Nano n 10  9 = 0,000 000 001 Piko p 10-12 = 0,000 000 000 001 Femto f 10-15 = 0,000 000 000 000 001 Atto a 10-18 = 0,000 000 000 000 000 001 Podstawow zalet ukBadu SI jest to, |e ka|d z jednostek pochodnych mo|na wyrazi za pomoc iloczynu potg jednostek podstawowych i uzupeBniajcych, przy czym wspóBczynnik liczbowy w tym wyra|eniu jest równy 1. PrzykBady: 0,025 [A] = 25 [mA] 0,000000007 [F] = 7 [nF] 36000000 [Hz] = 36 [MHz] Niektóre jednostki pochodne ukBadu SI maj swoje wBasne nazwy, np. jednostka Badunku  kulomb [C] itp. W tabeli 1.3. zestawiono jednostki wielko[ci elektrycznych i magnetycznych ukBadu SI najcz[ciej stosowane w elektronice. 7 wiczenie nr 1  Wybrane przyrzdy laboratoryjne Tabela 1.3. Jednostki miar wybranych wielko[ci elektrycznych i magnetycznych ukBadu SI Jednostka Zale|no[ci midzy Wielko[ jednostkami nazwa oznaczenie Aadunek elektryczny kulomb C 1C = 1A·s (1A·h = 3600 C) Napicie elektryczne wolt V 1V = 1W/A Pojemno[ elektryczna farad F 1F = 1C/V Rezystancja om &! 1&! = 1V/A Konduktancja simens S 1S = 1/&! Indukcyjno[ henr H 1H = 1V·s/A Indukcja magnetyczna tesla T 1T = 1Wb/m2 StrumieD magnetyczny weber Wb (1Gs = 10-4 T) Przenikalno[ elektryczna farad na metr F/m Przenikalno[ magnetyczna henr na metr H/m Moc wat W 1W = 1V·A Energia, praca, ciepBo d|ul J 1J = W·s Czstotliwo[ herc Hz 1Hz = 1/s Czsto wzmocnienie napiciowe lub wzmocnienie mocy pewnego ukBadu elektronicznego wyra|a si za pomoc jednostki zwanej decybelem. Wzmocnienie napiciowe oraz wzmocnienie mocy liczy si ze wedBug wzoru: Pwy ¡# ¤# k =10 log10 ¢# ¥# [dB] p Pwe £# ¦# U ¡# ¤# ku = 20 log10 ¢# wy ¥# [dB] we £#U ¦# gdzie Pwe i Uwe s moc i napiciem wej[ciowym, Pwy i Uwy moc i napiciem wyj[ciowym a kp i ku wzmocnieniem mocy, wzmocnieniem napicia wyra|onym w dB. UzupeBnieniem ukBadu jednostek jest tab. 1.4., w której zestawiono najwa|niejsze staBe fizyczne. 8 wiczenie nr 1  Wybrane przyrzdy laboratoryjne Tabela 1.4. Wybrane staBe fizyczne Wielko[ Oznaczenie Warto[ Jednostka Aadunek elementarny e -1,6022·10-19 C Masa spoczynkowa elektronu me 9,1091·10-31 kg Masa spoczynkowa protonu mp 1,6725·10-27 kg Masa spoczynkowa neutronu mn 1,6748·10-27 kg StaBa Plancka h 6,6262·10-34 J·s StaBa Boltzmanna k 1,3807·10-23 J/K Prdko[ [wiatBa w pró|ni c0 2,9979·10+8 m/s Przenikalno[ magnetyczna pró|ni ¼0 4À·10-7 H/m Przenikalno[ elektryczna pró|ni µ0 8,8541·10-12 F/m W radiokomunikacji czsto operuje si pojciem fali elektromagnetycznej. Najcz[ciej stosowane parametry fali elektromagnetycznej to czstotliwo[ f wyra|ana w hercach i dBugo[ fali » wyra|ana w metrach. Zale|no[ midzy nimi wyra|a wzór: c » = c Å"T = [m] f gdzie c jest prdko[ci rozchodzenia si fali elektromagnetycznej wynoszc w przybli|eniu c H" 3·10+8 m/s, a T okresem fali równym: 1 T = [s] f Mo|na przyj, |e prdko[ rozchodzenia si fali elektromagnetycznej w powietrzu jest taka sama jak w pró|ni i wynosi tyle samo co prdko[ [wiatBa. W tabeli 1.5 przedstawiono symbole graficzne niektórych cz[ciej stosowanych elementów elektronicznych. 9 wiczenie nr 1  Wybrane przyrzdy laboratoryjne Tabela 1.5 Symbole graficzne niektórych cz[ciej stosowanych elementów elektronicznych Nazwa Symbol Rezystor (staBy) Rezystor zmienny Potencjometr Kondensator (staBy) Kondensator zmienny Trymer Kondensator elektrolityczny Indukcyjno[ (staBa) Indukcyjno[ zmienna Induktor z rdzeniem magnetycznym Transformator Bezpiecznik (topikowy) Acznik Ogniwo elektryczne (elektrochemiczne) Przewód Dioda Dioda stabilizacyjna (dioda Zenera) Dioda pojemno[ciowa Dioda tunelowa Dioda Schottky ego Dioda elektroluminescencyjna Fotodioda Tranzystor (bipolarny) PNP Tranzystor (bipolarny) NPN Tranzystor polowy zBczowy z kanaBem N Tranzystor polowy zBczowy z kanaBem P Tyrystor (triodowy) 10 wiczenie nr 1  Wybrane przyrzdy laboratoryjne 1.5.4. Zagadnienia wchodzce w skBad teorii obwodów Teoria obwodów jest dyscyplin naukow zajmujc si badaniem (analiz i syntez) obwodów elektrycznych. Obwód elektryczny jest to, w znaczeniu ogólnym, pewna struktura zamknita, utworzona przez odpowiednio poBczone elementy elektryczne, w której jest mo|liwy przepByw prdu elektrycznego. Element w takim obwodzie jest rozpatrywany jako swego rodzaju  cegieBka (cz[ niepodzielna), bdca modelem pewnego zjawiska lub cech fizycznych zwizanych z obwodem elektrycznym. Wa|nym zagadnieniem dla analizy obwodów jest tak|e modelowanie elementów wchodzcych w skBad obwodów elektrycznych. W teorii obwodów w szerokim zakresie korzysta si z matematyki  zwBaszcza z analizy matematycznej, algebry macierzy, algebry liczb zespolonych, szeregów Fouriera, równaD ró|niczkowych i caBkowych, przeksztaBceD caBkowych (Laplace a, Fouriera), metod numerycznych itp. Warunkiem wBa[ciwego zrozumienia funkcjonowania obwodów elektrycznych jest tak|e znajomo[ zagadnieD z rozmaitych dziaBów fizyki, takich jak: elektrostatyka i magnetostatyka, prdu elektrycznego, elektromagnetyzmu, budowy materii. Nieustanny rozwój mikroelektroniki, techniki cyfrowej i analogowej oraz wielu pokrewnych dziedzin nauki i techniki rodzi cigle nowe potrzeby co powoduje, |e problematyka teorii obwodów stale rozwija si. 1.4.5. Podstawowe prawa rzdzce zjawiskami zachodzcymi w obwodach elektrycznych Prawo Ohma zostaBo sformuBowane w 1826 r. przez G.S. Ohma dla obwodu prdu staBego. I R (+) (-) U Rys. 1.10. Ilustracja równania rezystancji Prawo Ohma gBosi, |e: napicie elektryczne U na koDcach odcinka przewodnika jest proporcjonalne do nat|enia prdu elektrycznego I pByncego przez ten odcinek (rys. 1.10.), czyli U = RI [V] gdzie R jest wspóBczynnikiem proporcjonalno[ci, zwanym rezystancj (lub oporem elektrycznym czynnym). Prawo Ohma odnosi si do gaBzi obwodu elektrycznego nie zawierajcej zródeB energii (dla gaBzi obwodu elektrycznego zawierajcej zródBa energii obowizuje prawo Kirchhoffa). W obwodach prdu zmiennego napicie i prd w danym elemencie s powizane za pomoc zale|no[ci ró|niczkowo-caBkowych, bdcych uogólnion postaci prawa Ohma (tab. 1.6.) 11 wiczenie nr 1  Wybrane przyrzdy laboratoryjne Tabela 1.6. Uogólnione prawo Ohma Rezystancja Indukcyjno[ Pojemno[ L C R Rodzaj I I I Elementu U U U Posta Prawa Ohma u(t) = R Å" i(t) di(t) 1 u(t) = L u(t) = dla warto[ci +"i(t)dt u(t) dt C chwilowych i(t) = 1 du(t) R i(t) = i(t) = C +"u(t)dt L dt Prawa Kirchhoffa (sformuBowane w 1847 r. przez G. R. Kirchhoffa) wyra|aj zasady rozpBywu prdów i rozkBadu napi w obwodach elektrycznych. Pierwsze prawo Kirchhoffa, dotyczce bilansu prdów w wzle obwodu elektrycznego, okre[la zale|no[ =0 "Ik k oznaczajca, |e suma algebraiczna nat|eD prdów w wzle obwodu elektrycznego jest równa zeru. Dla wzBa przedstawionego na rys. 1.11., przy zaBo|eniu, |e prdy wpBywajce do wzBa s dodatnie, za[ prdy wypBywajce z wzBa s ujemne (lub odwrotnie, co jest spraw umowy), pierwsze prawo Kirchhoffa mo|na zapisa w postaci równania I1 + I2  I3  I4 + I5 = 0 które z kolei mo|na przepisa w postaci I1 + I2 + I5 = I3 + I4 Wyra|ajcej nastpujc tre[: suma prdów wpBywajcych do wzBa obwodu elektrycznego jest równa sumie prdów wypBywajcych z tego wzBa. Rys. 1.11. Wyodrbniony wzeB obwodu elektrycznego ilustrujcy pierwsze prawo Kirchoffa Drugie prawo Kirchhoffa dotyczce bilansu napi w oczku obwodu elektrycznego okre[la zale|no[: - = 0 "Ek "U k k k oznaczajca, |e suma algebraiczna wszystkich napi (zródBowych Ek i odbiornikowych Uk) w oczku obwodu elektrycznego jest równa zeru. 12 wiczenie nr 1  Wybrane przyrzdy laboratoryjne Dla oczka przedstawionego na rys. 1.12 przy zaBo|onym dodatnim zwrocie kierunku przepBywu prdu w oczku (za dodatni przyjto zwrot napi zgodny z kierunkiem obchodzenia oczka, tj. kierunkiem ruchu wskazówek zegara), otrzymuje si: (E1-E3+E5) - (U1+U2-U3+U4+U5) = 0 w którym U1,,U2-,U3 ...s to spadki napi odpowiednio R1I1 R2I2, R3I3,...wywoBane prdami gaBziowymi o przyjtych umownie dodatnich zwrotach nat|enia prdu. Rys. 1.12. Wyodrbnione oczko obwodu elektrycznego ilustrujcy drugie prawo Kirchoffa Przy dowolnym charakterze zmienno[ci napi i prdów, prawa Kirchhoffa odnosz si do warto[ci chwilowych tych wielko[ci. Prawa te s sBuszne niezale|nie od rodzaju Bczonych elementów, pod warunkiem jednak, |e s to elementy skupione, czyli charakteryzuj si tym, |e wszystkie wielko[ci je opisujce s tylko funkcjami czasu i nie zale| od zmiennych przestrzennych. Prawa Kirchhoffa stosuje si do wyznaczania napi i nat|eD prdów w rozgaBzionych obwodach elektrycznych przy znanych warto[ciach ich elementów (np. E, R). Korzystajc z podstawowych praw obwodów elektrycznych, mo|na dokonywa przeksztaBcania obwodów rozgaBzionych. Na przykBad obwód zawierajcy rezystory poBczone szeregowo R1...Rn mo|na upro[ci, zastpujc je jednym rezystorem R, którego rezystancja jest równa sumie rezystancji poszczególnych rezystorów, czyli n R = R1 + R2 + R3 + ...Rn = k "R k =1 Podobnie obwód zBo|ony z rezystorów poBczonych równolegle R1...Rn mo|na zastpi obwodem zawierajcym jeden rezystor R, którego rezystancj okre[la zale|no[: n 1 1 1 1 1 1 = + + + ... + = " R R1 R2 R3 Rn k =1 Rk Nieco inaczej ksztaBtuje si wypadkowa pojemno[ kondensatorów. Obwód zawierajcy kondensatory poBczone szeregowo C1...Cn mo|na upro[ci, zastpujc je jednym kondensatorem C, którego pojemno[ okre[la wzór: n 1 1 1 1 1 1 = + + + ... + = " C C1 C2 C3 Cn k =1 Ck Obwód zBo|ony z kondensatorów poBczonych równolegle C1...Cn mo|na zastpi obwodem zawierajcym jeden kondensator C, którego pojemno[ jest równa sumie pojemno[ci poszczególnych kondensatorów: n C = C1 + C2 + C3 + ...Cn = k "C k =1 13 wiczenie nr 1  Wybrane przyrzdy laboratoryjne W elektronice czsto nale|y wykona pomiary wielko[ci elektrycznych. Podstawowymi przyrzdami pomiarowymi s woltomierz - mierzcy napicie elektryczne i amperomierz - mierzcy nat|enie prdu elektrycznego. Woltomierz nale|y podBczy zawsze równolegle do badanego obwodu, a amperomierz zawsze szeregowo w badany obwód. Idealny woltomierz aby nie zakBócaB pracy badanego fragmentu obwodu powinien mie rezystancje nieskoDczenie du| RV ’! ". Natomiast idealny amperomierz powinien mie rezystancje zbli|on do 0, RA ’! 0. W praktyce ka|dy woltomierz posiada pewn rezystancj na ogóB do[ du|, jednak przy badaniu niektórych obwodów nale|y uwzgldnia poprawk zmierzonego napicia. Podobnie amperomierz wBczony szeregowo do obwodu posiadajc pewn do[ maB ale jednak niezerow rezystancj, która potrafi zafaBszowa wynik mierzonego nat|enia prdu. Nieidealne wBa[ciwo[ci woltomierza i amperomierza nale|y uwzgldni przy pomiarze rezystancji. Zgodnie z prawem Ohma, gdy U jest napiciem zmierzonym przez woltomierz a I nat|eniem prdu zmierzonym przez amperomierz zmierzona rezystancja wynosi: U R = [©] I Sposób podBczenia woltomierz i amperomierza nie jest obojtny na wielko[ zmierzonej rezystancji. Je|eli mierzona rezystancja jest do[ du|a (np. porównywalna z rezystancj wewntrzn woltomierza nale|y podBczy ukBad do badania rezystancji tak jak na rys. 1.13, natomiast gdy mierzona rezystancja jest do[ maBa (porównywalna z rezystancj wewntrzn amperomierza) nale|y podBczy ukBad jak na rys. 1.14 IA IA I A A IV IV UV R E E UR R V V Rys. 1.13 UkBad do mierzenia rezystancji du|ej Rys. 1.14 UkBad do mierzenia rezystancji maBej Dla ukBadu do mierzenia rezystancji du|ej zakBadajc, |e IA jest prdem zmierzonym przez amperomierz i pByncym przez amperomierz, RA rezystancj wewntrzn amperomierza, UV napiciem zmierzonym przez woltomierz, UR spadkiem napicia na badanym rezystorze R, mo|emy zapisa na podstawie prawa Ohma: U R R = I A Z drugiego prawa Kirchhoffa otrzymujemy: UV = I Å" RA + I Å" R = I Å" RA +U A A A R Po prostych przeksztaBceniach otrzymujemy wzór na mierzon rezystancj: UV - I Å" RA UV A R = = - RA I I A A ZakBadajc, |e rezystancja amperomierza RA jest znacznie mniejsza ni| mierzona rezystancja R, czyli |e RA ’! 0 otrzymujemy: UV R H" I A 14 wiczenie nr 1  Wybrane przyrzdy laboratoryjne Poniewa| w ukBadzie pomiaru rezystancji du|ej amperomierz mierzy tylko nat|enie prdu pByncego przez mierzon rezystancj a woltomierz mierzy napicie bdce sum spadku napicia na rezystorze R i spadku napicia na niezerowej rezystancji amperomierza RA, ukBad taki nazywa si ukBadem poprawnego pomiaru prdu. Dla ukBadu do mierzenia rezystancji maBej zakBadajc, |e IA jest prdem zmierzonym przez amperomierz i pByncym przez amperomierz, UV napiciem zmierzonym przez woltomierz, RV rezystancj wewntrzn woltomierza, IR prdem pByncym przez badany rezystor R, mo|emy zapisa na podstawie prawa Ohma: UV R = IR Prd zmierzony przez amperomierz IA jest równy sumie prdu pByncego przez woltomierz IV oraz prdu pByncego przez mierzon rezystancj IR. Z pierwszego prawa Kirchoffa otrzymujemy: I = IR + IV A prd IV pByncy przez woltomierz jest równy: UV IV = RV Po prostych przeksztaBceniach otrzymujemy wzór na rezystancje mierzon: UV R = UV I - A RV ZakBadajc, |e rezystancja wewntrzna woltomierza RV jest znacznie wiksza ni| mierzona rezystancja R, czyli |e RA ’! " otrzymujemy: UV R H" I A Poniewa| w ukBadzie pomiaru rezystancji maBej woltomierz mierzy spadek napicia tylko na mierzonej rezystancji R a amperomierz mierzy nat|enie prdu bdce sum prdu pByncego przez mierzon rezystancj i skoDczon rezystancj wewntrzn woltomierza RV ukBad taki nazywa si ukBadem poprawnego pomiaru napicia. 15 INSTRUKCJA OBSAUGI Generator funkcyjny typ KZ 1405 ZakBad OpracowaD i Produkcji Aparatury Naukowej ZOPAN 1. Wygld zewntrzny przyrzdu Rys. 1. Rys. 2. 1. WyBcznik sieci. Wci[nicie klawisza powoduje podBczenie przyrzdu do sieci. Dodatkowe wBczenie przyrzdu do sieci sygnalizuje [wiecenie si wskaznika (2). 2. Wskaznik wBczenia przyrzdu do sieci. 3. Skala czstotliwo[ci umo|liwiajca wraz z przeBcznikiem (16) ustawienie |danej czstotliwo[ci. 4. WBcznik ukBadu regulacji symetrii generowanych przebiegów. Wci[nicie klawisza pozwala na ustawienie |danej symetrii przy pomocy pokrtBa (5). 5. PokrtBo umo|liwiajce, przy wci[nitym klawiszu (4) ustawienie |danej symetrii przebiegu. 6. PrzeBcznik klawiszowy umo|liwiajcy wybranie rodzaju pracy. Gdy jest w pozycji wyci[nitej praca jest cigBa, natomiast gdy jest w pozycji wci[nitej o rodzaju pracy decyduje przeBcznik (7). 7. PrzeBcznik klawiszowy rodzaju pracy. Wci[nicie klawisza powoduje prac przyrzdu wyzwalan przebiegiem podanym na gniazdo (15) natomiast wyci[nicie klawisza powoduje prac przyrzdu bramkowan przebiegiem podanym na gniazdo (15). 8. PokrtBo umo|liwiajce regulacj fazy przebiegów wyzwalanych i bramkowanych, dziaBajce gdy klawisz przeBcznika (6) jest wci[nity. 9. PrzeBcznik klawiszowy umo|liwiajcy wBczenie ukBadu regulacji poziomu odniesienia napicia wyj[ciowego za pomoc pokrtBa (10). 10. PokrtBo umo|liwiajce regulacj poziomu odniesienia napicia wyj[ciowego. 11. PokrtBo umo|liwiajce wraz z przeBcznikiem klawiszowym (12) ustawienie |danej warto[ci napicia wyj[ciowego. 12. PrzeBcznik klawiszowy umo|liwiajcy wraz z pokrtBom (11) ustawienia |danej warto[ci napicia wyj[ciowego. 13. Gniazdo wyj[ciowo przyrzdu. 14. PrzeBcznik klawiszowy umo|liwiajcy wybór ksztaBtu napicia wyj[ciowego. 15. Gniazdo wyj[ciowe dla przebiegów bramkujcych i wyzwalajcych. 16. PrzeBcznik klawiszowy umo|liwiajcy wBczenie |danego podzakresu czstotliwo[ci (mno|nik). Warto[ czstotliwo[ci generowanej odczytuje si przez pomno|enie warto[ci ustawionej na skali czstotliwo[ci (3) przez wspóBczynnik ustawiony za pomoc przeBcznika (16). 17. Gniazdo wej[ciowe do sterowania napiciowego czstotliwo[ci generatora. 18. Gniazdo wyj[ciowe przebiegów synchronizujcych. 19. Zacisk sBu|cy do uziemienia przyrzdu. 20. Gniazdo bezpiecznika. 21. Sznur sieciowy. 2. Przeznaczenie przyrzdu Generator funkcyjny typ KZ 1405 stanowi nowoczesne zródBo sygnaBu sinusoidalnego, trójktnego i prostoktnego. Istnieje mo|liwo[ regulacji symetrii w/w przebiegów, bramkowania ich lub wyzwalania pojedynczego impulsu o |danym ksztaBcie. W przypadku gdy przyrzd jest bramkowany lub wyzwalany istnieje mo|liwo[ regulacji fazy w zakresie ± 90°. Istnieje tak|e mo|liwo[ zewntrznego przestrajania czstotliwo[ci generatora w stosunku 1000:1 oraz regulacja poziomu odniesienia napicia wyj[ciowego w zakresie ± 10V. Tak du|a ilo[ funkcji generowanych przez przyrzd oraz szeroki zakres czstotliwo[ci 0,01 MHz pozwala na zaszeregowanie generatora KZ 1405 jako przyrzdu uniwersalnego, znajdujcego zastosowanie zarówno w laboratoriach naukowo-badawczych, dydaktycznych oraz szerokie zastosowania w przemy[le. INSTRUKCJA OBSAUGI Dekadowy Generator RC typ PW-13 ZakB a d OpracowaD i Produkcji Aparatury Naukowej ZOPAN Rys. 1. Wygld zewntrzny przyrzdu 1. PokrtBa umo|liwiajce wraz z pokrtBem (2) nastawienie |danej czstotliwo[ci. 2. PokrtBo umo|liwiajce wBczenie |danego podzakresu czstotliwo[ci (mno|nik). 3. DOSTROJENIE - pokrtBo umo|liwiajce skokowe i pBynne dostrojenie czstotliwo[ci w zakresie okre[lonym w pkt. 2.3 niniejszej instrukcji w przypadku, gdy zachodzi potrzeba ustawienia okre[lonej czstotliwo[ci z dokBadno[ci lepsz ni| podana w pkt, 4.2, (wymagania pkt, 4.2. s speBnione dla ustawienia pokrtBa w pozycji  0 ). PokrtBo maBe zapewnia pBynne dostrojenie czstotliwo[ci w granicach skoku wykonanego pokrtBem wikszym. 4. WYJZCIE - gniazdo wyj[ciowe, sBu|ce do pobierania napicia wyj[ciowego regulowanego pBynnie za pomoc pokrtBa (6) I skokowo za pomoc przeBcznika klawiszowego (5). 5. PrzeBcznik umo|liwiajcy wraz z pokrtBem (6) ustawienie |danej warto[ci napicia wyj[ciowego. 6. PokrtBo umo|liwiajce wraz z przeBcznikiem klawiszowym (5) ustawienie |danej warto[ci napicia wyj[ciowego. 7. SIE -wyBcznik sieci. Wci[nicie klawisza powoduje podBczenie przyrzdu do sieci. Oznak wBczenia jest [wiecenie wskaznika (8). 8. Wskaznik wBczenia przyrzdu do sieci. 9. Skala napicia wyj[ciowego sprz|ona z pokrtBem (6). Wskazuje warto[ ustawionego napicia przy uwzgldnieniu pozycji przeBcznika klawiszowego (5). 10. Pole odczytu nastawionej czstotliwo[ci. INSTRUKCJA OBSAUGI OSCYLOSKOP DWUKANAAOWY 20MHz MODEL: 3502C HUNG CHANG HC WYZWALANIE CzuBo[ wyzwalania INT - 2 dziaBki lub wicej (sygnaBem wewntrznym) EXT -1 Vp-p lub wicej (sygnaBem zewntrznym) SygnaBy wyzwalajce INT, CH-B, LINE lub EXT Poziom wyzwalania Dodatni lub ujemny, w trybie AUTO mo|liwo[ pBynnej zmiany poziomu Czstotliwo[ wyzwalania 20 Hz do 20 MHz Synchronizacja AC (sygnaB przemienny), HF Rej.(filtr dolnoprzepustowy), TV (sygnaB telewizyjny - zbocze dodatnie lub ujemne), przeBczanie midzy impulsami ramki (TV-V) i linii (TV-H) przeBcznikiem (9) (TIME/DIV) TV-V: 0,5s/dz do 0,1 ms/dz TV-H: 50 ¼s/dz do 0,2 ¼s/dz ODCHYLANIE POZIOME CzuBo[ 5 mV/dz do 20 V/dz w 12 zakresach (krok co 1-2-5) z mo|liwo[ci regulacji pBynnej Pasmo przenoszenia (-3dB) DC do 1 MHz Impedancja wej[ciowa 1 M© ± 2%, 20pF ± 3pF Maksymalne napicie wej[ciowe 300V (DC + AC szczytowe) lub 600 Vp-p Tryb pracy X - Y wBczanie trybu X-Y przeBcznikiem (9), kanaB A (CH-A) - odchylanie w osi Y, kanaB B (CH-B) - odchylanie w osi X. Modulacja nasycenia (o[ Z) sygnaB TTL (3Vp-p do 50 V), + ja[niej, - ciemniej INNE Napicie przyspieszajce lampy ok. 2 kV Napicie kalibracji 0,5 Vp-p ± 5 %, przebieg prostoktny 1 kHz Napicie sieci zasilajcej AC: 100V/120V/220V/240V, 50/60 Hz Pobór mocy 19W Masa ok. 7 kg Wymiary 147(W) x 356(Sz) x 435(DB) mm 3. OBSAUGA PRZYRZDU 3.1. PRZYGOTOWANIE PRZYRZDU DO PRACY Przed otwarciem opakowania nale|y dokona jego ogldzin. Je|eli stwierdzone zostanie uszkodzenie kartonu, które mo|e mie wpByw na stan przyrzdu, nale|y powiadomi o tym fakcie dostawc (sprzedawc) przed uruchomieniem oscyloskopu. Takie dziaBanie pozwoli na uniknicie ewentualnych problemów z wymian, bdz napraw gwarancyjn urzdzenia. . CZYNNOZCI WSTPNE 1. Przed rozpoczciem pracy z oscyloskopem nale|y przeprowadzi sprawdzenie urzdzenia zgodnie z procedur przedstawion poni|ej, co pozwoli dokBadnie zapozna si z elementami regulacyjnymi przyrzdu i podstawowymi czynno[ciami obsBugowymi. a. WBcznik zasilania (19) ustawi w pozycji OFF b. PokrtBa regulacyjne POSITION pozycji plamki (6), (7), (23) ustawi w poBo|eniu [rodkowym. c. Przestawi pokrtBo INTENSITY (21) w poBo|enie [rodkowe. d. Wcisn przycisk trybu wyzwalania (14) - pozycja AUTO. e. PozostaBe regulatory pozostawi w dowolnym poBo|eniu. f. Sprawdzi napicie sieci zasilajcej i ustawienie selektora napi na tylnej [ciance. 2. WBczy kabel zasilajcy do gniazda na tylnej [ciance urzdzenia i podBczy do sieci zasilajcej. 3. WBczy zasilanie oscyloskopu przeBcznikiem (19) (poz. ON). Po okoBo 20 sekundach na ekranie uka|e si linia podstawy czasu. Je|eli to nie nastpi, nale|y regulowa pokrtBem INTENSITY do uzyskania prawidBowego obrazu [ladu podstawy czasu. 4. PokrtBami FOCUS i INTENSITY wyregulowa ostro[ obrazu. 5. Skorygowa poBo|enie przebiegu na ekranie regulatorami POSITION. 6. PodBczy przewód sondy pomiarowej (10:1) do wej[cia CH-A (1), a jej koDcówk zapi na wyj[cie sygnaBu kalibratora 0,5 Vp-p (12). 7. Przestawi przeBcznik czuBo[ci kanaBu A (5) w pozycj 10 mV/dz, a pokrtBo regulacji cigBej (4) przekrci zgodnie z ruchem wskazówek zegara w pozycj kalibrowan (CAL.). PrzeBcznik wyboru zródBa sygnaBu wyzwalajcego (18) ustawi w poBo|eniu CH-A. Na ekranie jest widoczny przebieg prostoktny o wysoko[ci 5 dziaBek. 8. Je|eli przebieg jest znieksztaBcony, stroi trymerem sondy do uzyskania prawidBowej fali prostoktnej. 9. Odpi koDcówk sondy od wyj[cia kalibratora. Oscyloskop jest gotowy do pracy. 3.2. REGULATORY, GNIAZDA I WSKAyNIKI OSCYLOSKOPU Rys. 1. (1) Gniazdo wej[ciowe (BNC) sygnaBu kanaBu A (CH-A). (2) PrzeBcznik rodzaju sprz|enia kanaBu A: " AC : Sprz|enie pojemno[ciowe sygnaBu wej[ciowego. SkBadowe staBe sygnaBu blokowane. " GND : Wej[cie wzmacniacza odchylania pionowego na potencjale zerowym. Przebieg wej[ciowy odnoszony do poziomu zerowego. " DC : Wszystkie skBadowe sygnaBu wej[ciowego przenoszone na obwody wej[ciowe i wy[wietlane na ekranie. (3) Przyciski trybu odchylania pionowego: " A - wci[nicie uruchamia odchylanie sygnaBem kanaBu A, " B - wci[nicie uruchamia odchylanie sygnaBem kanaBu B, " ADD - wci[nicie uruchamia odchylanie sum sygnaBów A i B. Odwrócenie polaryzacji kanaBu B przyciskiem (24) (INVERT) powoduje wy[wietlanie na ekranie ró|nicy przebiegów A i B. " DUAL - wci[nicie przycisków A i B uruchamia tryb dwukanaBowy. W zakresie 0,5 s/dz do 1 ms/dz przebiegi A i B s siekane (CHOPPING) z czstotliwo[ci ok. 200 kHz. W zakresie 0,5 ms/dz do 0,2 ¼s/dz kanaBy s przeBczane przemiennie (ALT.). (4) Potencjometr pBynnej regulacji czuBo[ci (rozciganie przebiegu w pionie) kanaBu A. (5) PrzeBcznik zakresów czuBo[ci wej[ciowej (VOLTS/DIV) kanaBu A. Regulacja skokowa co 1-2-5 warto[ci (10 pozycji) w zakresie od 5 mV/dz do 20 V/dz . Warunkiem uzyskania kalibrowanej warto[ci tBumienia jest ustawienie potencjometru (4) w prawym skrajnym poBo|eniu. (6) PokrtBo regulacji poBo|enia w pionie przebiegu kanaBu A (CH-A). (7) PokrtBo regulacji poBo|enia przebiegów w poziomie. (8) Przycisk rozcigu podstawy czasu. Wci[nicie rozciga podstaw czasu 5 razy. (9) PrzeBcznik skokowej regulacji okresu podstawy czasu. 20 kalibrowanych warto[ci od 0,2 ¼s do 0,5 s na dziaBk, przeBczanych co 1-2-5 warto[ci. Obrót przeBcznika w prawe skrajne poBo|enie wBcza tryb odchylania X-Y - sygnaB kanaBu B steruje odchylaniem poziomym plamki. Zmiana zakresu podstawy czasu pociga za sob automatyczne dopasowanie sposobu przeBczania kanaBów (CHOPPING / ALTERNATE) w trybie DUAL. (10) Potencjometr pBynnej regulacji okresu podstawy czasu. (11) Wej[cie (BNC) zewntrznego sygnaBu wyzwalajcego. (12) Wyj[cie (koDcówka) sygnaBu kalibratora. Przebieg prostoktny o napiciu 0,5 Vp-p i czstotliwo[ci ok.1 kHz. (13) Potencjometr regulacji poziomu wyzwalania. Regulacja pozwala na ustawienie punktu wyzwalania na zboczu obserwowanego przebiegu. (14) Przycisk trybu wyzwalania. W pozycji AUTO (wci[nity) podstawa czasu dziaBa nawet przy braku sygnaBu wej[ciowego (linia na ekranie) - tryb drgaD swobodnych (free - run). W obecno[ci sygnaBu podstawa czasu jest synchronizowana z mo|liwo[ci regulacji poziomu wyzwalania. Gdy poziom sygnaBu wyzwalajcego jest niewystarczajcy do synchronizacji, podstawa czasu przechodzi do pracy samoczynnej (free - run). (15) Przycisk wyboru zbocza wyzwalajcego - dodatnie (+) lub ujemne (-). (16) PrzeBcznik rodzaju sprz|enia sygnaBów wyzwalajcych: " AC - wszystkie skBadowe sygnaBu przenoszone s do obwodów generatora impulsów wyzwalajcych - praca normalna. " HF REJ. - sprz|enie poprzez filtr dolnoprzepustowy. Metoda sprz|enia pozwalajca wyeliminowa czstotliwo[ci radiowe i szumy w.cz. z sygnaBu kierowanego do generatora impulsów wyzwalajcych. " TV - do generatora impulsów wyzwalajcych doprowadzany jest kompletny sygnaB TV. PrzeBcznik (9) pozwala na wybór midzy impulsami ramki (TV-V; 50 ¼s  0,1 ms/dz) i linii (TV-H; 50 ¼s  0,2 ¼s/dz) dla poprawy synchronizacji przebiegu na ekranie. Sprz|enie bardzo korzystne przy serwisie urzdzeD telewizyjnych dziki mo|liwo[ci synchronizacji kompletnego sygnaBu TV. (17) Zacisk uziemiajcy. (18) PrzeBcznik zródBa sygnaBu wyzwalajcego: " INT - sygnaBem wyzwalajcym jest suma przebiegów wej[ciowych obu kanaBów. " CH-A - sygnaBem wyzwalajcym jest przebieg kanaBu A, z tym |e przy pracy jednokanaBowej przebieg synchronizujcy jest brany z aktualnie pracujcego kanaBu. " CH-B - sygnaBem wyzwalajcym jest przebieg kanaBu B, a uwaga jak wy|ej. " LINE - impulsy synchronizujce s generowane zgodnie z przebiegiem napicia sieci. " EXT - impulsy wyzwalajce s wytwarzane z przebiegu doprowadzonego do gniazda (11). (19) PrzeBcznik zasilania : ON - wBczony, OFF - wyBczony. (20) Potencjometr regulacji ostro[ci obrazu. (21) Potencjometr regulacji jaskrawo[ci obrazu. (22) Regulator równolegBo[ci linii podstawy czasu - za pomoc maBego [rubokrta nale|y wyregulowa poBo|enie linii ([ladu) na ekranie. Regulacja ma na celu skompensowanie wpBywu ziemskiego pola magnetycznego na odchylanie strumienia elektronów. Regulacj trzeba powtórzy jedynie w przypadku przeniesienia oscyloskopu w inne miejsce. (23) PokrtBo regulacji poBo|enia w pionie przebiegu kanaBu B (CH-B). (24) Przycisk odwracania polaryzacji sygnaBu kanaBu B - przycisk wci[nity polaryzacja odwrotna. Funkcja zmiany polaryzacji umo|liwia obserwacj ró|nicy przebiegów w trybie ADD. (25) PrzeBcznik czuBo[ci wej[ciowej (VOLTS/DIV) kanaBu B. Parametry jak dla kanaBu A. (26) Potencjometr pBynnej regulacji czuBo[ci (rozciganie przebiegu w pionie) kanaBu B. (27) Gniazdo wej[ciowe (BNC) sygnaBu kanaBu B (CH-B). (28) PrzeBcznik rodzaju sprz|enia kanaBu B. Parametry jak dla kanaBu A. (29) WBcznik funkcji testowania biernych podzespoBów elektronicznych (COMP.TEST). Dla testowania elementów nale|y ustawi przeBcznik podstawy czasu (9) w pozycj X-Y, a przeBczniki sprz|enia (2) i (28) w poBo|enie GND. (30) Gniazdo wej[ciowe (BNC) zewntrznego sygnaBu modulacji intensywno[ci obrazu (osi Z). (31) Gniazdo bezpiecznika sieciowego. Wymieniany bezpiecznik musi by zgodny z typowym. (32) Selektor napi sieci zasilajcej. Przed wBczeniem oscyloskopu nale|y sprawdzi prawidBowo[ ustawienia selektora. (33) Gniazdo kabla sieciowego. Rys. 2. 3.3. WYZWALANIE Generalnie, do wytwarzania impulsów wyzwalajcych, gwarantujcych stabilno[ przebiegu na ekranie, wykorzystywany jest wej[ciowy sygnaB odchylania pionowego lub jego skBadowe. Mimo to impulsy wyzwalajce musz by zsynchronizowane z przebiegiem wej[ciowym, std konieczno[ wBa[ciwego ustawienia przez obsBugujcego parametrów wyzwalania. Omawiany przyrzd jest wyposa|ony w regulatory 4 parametrów wyzwalania: LEVEL, SLOPE, COUPLING i SOURCE. SOURCE - yRÓDAO SYGNAAÓW WYZWALAJCYCH Je|eli do obwodów synchronizacji oscyloskopu doprowadzony jest jeden z sygnaBów wej[ciowych, taki sposób wyzwalania nazywany jest wyzwalaniem wewntrznym. Doprowadzenie do obwodów synchronizacji tego samego sygnaBu lub jego skBadowych poprzez wej[cie EXT TRIG nazywane jest wyzwalaniem zewntrznym. Pozycje INT, CH-A i CH-B przeBcznika SOURCE dotycz wyzwalania wewntrznego. Wewntrzny sygnaB wyzwalajcy jest wzmacniany we wzmacniaczu odchylania pionowego, co uBatwia wyzwalanie. LINE: Wyzwalanie w takt przebiegu napicia sieci zasilajcej. EXT.: SygnaBem wyzwalajcym jest sygnaB podany na gniazdo EXT. Sposób ten ma trzy charakterystyczne wBa[ciwo[ci: 1. SygnaBy odchylajce nie wpBywaj w |aden sposób na przebieg wyzwalajcy. Zmiana ustawienia przeBcznika VOLTS/DIV nie powoduje zakBóceD wyzwalania i do chwili zmiany napicia zewntrznego sygnaBu wyzwalajcego synchronizacja dziaBa bardzo stabilnie, nie reagujc na regulacje parametrów odchylania pionowego. 2. Mo|liwe jest opóznienie sygnaBu wej[ciowego za pomoc funkcji opóznienia generatora sygnaB synchronizujcego. 3. SygnaB zBo|ony (np. TV) bdz modulowany mo|e by Batwo wyzwalany sygnaBami skBadowymi. COUPLING - SPRZ{ENIE PrzeBcznik ten pozwala na wybór rodzaju sprz|enia sygnaBu wyzwalajcego z obwodami generatora synchronizujcego. W pozycji AC sprz|enie jest pojemno[ciowe - skBadowe staBe s odcinane dla poprawy stabilno[ci obrazu. Na pozycji HF REJ. wBczany jest filtr pasmowy dolnoprzepustowy dla eliminacji szumu o czstotliwo[ciach radiowych, interferujcego z sygnaBem synchronizacji. Pozycja TV zapewnia tak prac obwodów synchronizacji, |e wydzieleniu ulegaj impulsy pionowej i poziomej, co gwarantuje wyzwalanie i stabilno[ na ekranie kompletnego sygnaBu telewizyjnego. Wyboru midzy sygnaBami TV-V i TV-H dokonuje si przeBcznikiem TIME/DIV. SLOPE - ZBOCZE PrzeBcznikiem SLOPE +,- dokonuje si wyboru zbocza wyzwalajcego sygnaBu (narastajce bdz opadajce). Przy obserwacji sygnaBu TV, punkt wyzwalania ustawiany jest na zboczu narastajcym lub opadajcym impulsów synchronizacji. LEVEL - POZIOM Wci[nicie przycisku (14) wBcza tryb AUTO wyzwalania, swobodna praca podstawy czasu przy zerowym poziomie przebiegu synchronizujcego. W obecno[ci sygnaBu regulatorem LEVEL ustawiany jest poziom sygnaBu wyzwalania, przy którym obraz na ekranie jest stabilny. 3.4. TRYB X-Y Przyrzd zostaB szczególnie starannie zaprojektowany dla uproszczenia pracy w trybie X-Y (odchylanie strumienia sygnaBami wej[ciowymi w osi pionowej i poziomej). Wystarczy przeBczy pokrtBo TIME/DIV na pozycj X-Y i poda na wej[cie CH-B sygnaB odchylania poziomego (X), a na wej[cie CH-A sygnaB odchylania pionowego (Y). 3.5. KALIBROWANE POMIARY NAPI Oscyloskop mo|e speBnia funkcj woltomierza i dokBadnie mierzy napicia szczytowe, midzyszczytowe (peak-to-peak), staBe oraz charakterystyczne napicia przebiegów zBo|onych. Mo|liwe jest dokonywanie pomiarów przebiegów obu kanaBów. Dla uzyskania kalibrowanych warto[ci interesujcych napi nale|y postpowa zgodnie z poni|sz procedur. 1. Przekrci potencjometr pBynnej regulacji czuBo[ci na pozycj CAL. (do oporu zgodnie z kierunkiem wskazówek zegara), a nastpnie przeBcznikiem czuBo[ci odchylania ustawi wygodn do obserwacji wysoko[ przebiegu. Potencjometrem poBo|enia POSITION mo|na przebieg przesun do wybranej linii siatki, aby uBatwi odczyt pomiaru. 2. Dla sygnaBów staBoprdowych i zBo|onych przeBcznik sprz|enia ustawi najpierw w pozycji GND, aby potencjometrem POSITION ustali poziom odniesienia. Nastpnie przeBczy sprz|enie na pozycj DC i zaobserwowa wielko[ odchylenia. Napicie dodatnie przesunie [lad w gór, a ujemne w dóB. Warto[ napicia okre[li, mno|c wielko[ odchylenia w dziaBkach przez nastawion na przeBczniku warto[ czuBo[ci. UWAGA: JE{ELI POMIAR DOKONYWANY JEST ZA POMOC SONDY 10:1, PRZEBIEG NA EKRANIE JEST 10- KROTNIE MNIEJSZY OD RZECZYWISTEGO. 3.6. PRACA DWUKANAAOWA Obserwacja dwóch sygnaBów wej[ciowych (CHA i CHB) jednocze[nie jest mo|liwa po ustawieniu przycisków (3) w tryb DUAL - wci[nite przyciski CH-A i CH-B. PozostaBe operacje wykonuje si analogicznie jak opisano wy|ej. 3.7. SYNCHRONIZACJA SYGNAAEM TV Obserwacja zBo|onego sygnaBu telewizyjnego jest mo|liwa po ustawieniu przeBcznika sprz|enia sygnaBu wyzwalania na pozycj TV. UkBady sprzgajce zapewniaj wyzwalanie odchylania sygnaBem zBo|onym ramki i linii. Przebiegi ramki i linii uzyskuje si na ekranie w prosty sposób za pomoc przeBcznika TIME/DIV. 3.8. POMIARY SUMY I RÓ{NICY SYGNAAÓW Dla obserwacji algebraicznej sumy sygnaBów kanaBów A i B wystarczy wBczy tryb ADD odchylania pionowego - wci[nity przycisk (3). W tym trybie, odwrócenie fazy przebiegu kanaBu B (przyciskiem (24)), pozwala na obserwacj ró|nicy algebraicznej sygnaBów CH-A i CH-B. 3.9. FUNKCJE POMIAROWE Oscyloskop 3502C jest urzdzeniem, które dziki funkcji pracy dwukanaBowej, ma bardzo szerokie mo|liwo[ci pomiarowe wszelkich przebiegów. POMIARY JEDNOKANAAOWE Oscyloskop umo|liwia obserwacj i pomiary przebiegów zarówno kanaBu A, jak i kanaBu B. Poni|ej omówiono procedury pomiarowe, przyjmujc dla uBatwienia, |e obserwacji podlega przebieg z wej[cia CH-A. Ustawienia przeBczników i przycisków: AC-GND-DC - AC TRYB ODCHYLANIA PIONOWEGO - CH-A TRYB WYZWALANIA - NORM, + yRÓDAO - INT WACZENIE SONDY - DO WEJZCIA CH-A KoDcówk sondy pomiarowej podpi do wybranego punktu w mierzonym obwodzie, a jej zacisk uziemiajcy do chassis lub zacisku masy badanego urzdzenia. UWAGA: NAPICIE MIDZYSZCZYTOWE (PEAK-TO-PEAK) SYGNAAU W PUNKCIE POMIAROWYM NIE MO{E PRZEKRACZA 600 WOLTÓW. 3.9.1. POMIARY NAPI ZMIENNYCH I CZSTOTLIWOZCI Podczas pomiarów napicia i czstotliwo[ci pokrtBa pBynnej regulacji czuBo[ci odchylania (4), (26) i podstawy czasu (10) nale|y ustawi w pozycje kalibrowane (CAL.) - obrót w prawo do zaskoku. PRZYKAAD: Na ekranie wy[wietlony jest przebieg jak na rysunku 3. Nastawy: CzuBo[ - 2 V/dz, Podstawa czasu - 5 ms/dz. Rys. 3. Wynik pomiarów: a) Napicie szczytowe (amplituda) : 2 V/dz x 2 dz = 4 wolty b) Napicie midzyszczytowe : 2 V/dz x 4 dz = 8 woltów c) Napicie skuteczne (rms) sygnaBu : amplituda / 2 = 2.828 V d) Czstotliwo[ (Hz) : 1 / T (w sekundach) T = liczba dziaBek na 1 okres sygnaBu x podstawa czasu w s/dz. Zatem czstotliwo[ sygnaBu z rys.3 wynosi 1/(5ms/dz x 4dz) = 1 /20ms = 50 Hz. UWAGA !! Impedancja wej[ciowa oscyloskopu wynosi 1 M© / 20 pF. Przy u|yciu sondy 10:1 impedancja wej[ciowa wzrasta do 10 M© / 15 pF, zatem zmierzona warto[ napicia musi by 10. krotnie zwikszona. 3.9.2. POMIARY NAPI STAAYCH Je|eli przeBcznik sprz|enia sygnaBu wej[ciowego jest ustawiony w pozycji AC, na ekranie s wy[wietlane tylko skBadowe zmienne sygnaBu wej[ciowego. Dla dokBadnego pomiaru skBadowej staBej przebiegu nale|y w pierwszej kolejno[ci przeBczy sprz|enie na GND, wcisn przycisk (14)(AUTO) i dokBadnie ustawi w pionie lini podstawy czasu na wybranej pozycji odniesienia 0V. Nastpnie przeBczy sprz|enie na pozycj DC - postawa czasu ulegnie przesuniciu w pionie (w gór lub w dóB). Warto[ przesunicia okre[la napicie skBadowej staBej sygnaBu wg poni|szego wzoru : napicie DC (V) = przesunicie (dz) x czuBo[ (VOLTS / DIV) Polaryzacja napicia jest zale|na od kierunku przesunicia : w gór ( + ), w dóB (-). 3.9.3. POMIARY SYGNAAÓW Z MODULACJ AM Istniej ró|ne metody pomiarów gBboko[ci modulacji AM, my proponujemy pomiar metod obwiedni. Sposób ten ma zastosowanie, gdy czstotliwo[ no[na sygnaBu mie[ci si w pa[mie przenoszenia oscyloskopu. Patrz rys. 4. Rys. 4. A- B GBboko[ modulacji wylicza si zgodnie ze wzorem: Mod.(%) = Å"100 A+ B 3.9.4. PRACA W TRYBIE DWUKANAAOWYM (DUAL-TRACE) Praca dwukanaBowa (jednoczesne wy[wietlanie sygnaBów CH-A i CH-B) oscyloskopu nastpuje po wci[niciu obu przycisków trybu odchylania pionowego (3). W trybie DUAL uBatwione jest porównywanie dwóch przebiegów pod wzgldem poziomu, czstotliwo[ci, fazy itp. 3.9.5. PORÓWNYWANIE POZIOMÓW SYGNAAÓW Na rysunku 5 pokazano przykBadowy obwód pomiarowy wzmacniacza. Zestawienie obwodu pomiarowego jak na rys.5 pozwala na Batwe okre[lenie wzmocnienia wzmacniacza przez porównanie przebiegów: wej[ciowego i wyj[ciowego. Po wBczeniu zasilania nale|y ustawi jednakowe parametry obu kanaBów i regulatorami pozycji naBo|y przebieg CH-B na CH-A. Ró|nica napi obu sygnaBów jest wielko[ci wzmocnienia wzmacniacza. Je|eli przebiegi nie dadz si naBo|y na siebie, mimo jednakowego ustawienia elementów regulacyjnych, ró|nica midzy nimi obrazuje znieksztaBcenia wprowadzane przez wzmacniacz. Wystarczy teraz przeBczy tryb odchylania na ADD i odwróci faz kanaBu CH-B poprzez wci[nicie przycisku (24), aby obserwowa same znieksztaBcenia. Je|eli wzmacniacz nie wprowadza znieksztaBceD, na ekranie widoczny jest czysty przebieg - przy wzmocnieniu wzmacniacza równym 1 linia prosta Rys. 5. 3.9.6. TEST URZDZEC STEREOFONICZNYCH Ka|de urzdzenie stereofoniczne posiada dwa symetryczne ukBady wzmacniajce. Porównanie sygnaBów z odpowiadajcych sobie punktów obwodów pozwala na szybk lokalizacj uszkodzenia urzdzenia. 3.9.7. SERWIS TV Oscyloskop z mo|liwo[ci wyzwalania sygnaBami telewizyjnymi jest niezbdny przy serwisie urzdzeD telewizyjnych. Omawiany przyrzd wyposa|ono w ukBady umo|liwiajce synchronizacje wyzwalania (sprz|enie TV) sygnaBami ramki (TV-V) i linii (TV-H) sygnaBu telewizyjnego, co pozwala na Batw obserwacj sygnaBu wizji, poziomów wygaszania oraz impulsów synchronizacji pionowej i poziomej. 3.9.8. ANALIZA KOMPLETNYCH SYGNAAÓW TELEWIZYJNYCH Najwa|niejszym, z punktu widzenia serwisu urzdzeD telewizyjnych, przebiegiem jest kompletny sygnaB telewizyjny, zawierajcy sygnaB wizji oraz impulsy wygaszania i synchronizacji. Na rysunku 6 pokazano sygnaB telewizyjny wyzwalany impulsami synchronizacji poziomej, a na rysunku 7 impulsami wygaszania Rys. 6. Rys. 7. 3.9.9. POMIARY CZSTOTLIWOZCI W UKAADZIE WSPÓARZDNYCH X-Y Dziki trybowi odchylania X-Y - uruchamianemu przeBczeniem regulatora (9) w prawe skrajne poBo|enie - mo|na obserwowa na ekranie krzywe Lissajous. W trybie X-Y sygnaB kanaBu B (CH-B) steruje odchylaniem plamki w osi poziomej (X), a sygnaB kanaBu A (CH-A) w osi pionowej. Je|eli do wej[cia CH-B doprowadzony zostanie standardowy sygnaB o znanej czstotliwo[ci, a do wej[cia CH-A sygnaB badany, to dziki krzywym Lissajous mo|na okre[li przybli|on czstotliwo[ przebiegu CH- A. PrzykBadowe krzywe pokazano na rysunku 8. sygnaB standardowy (CH-B) : sygnaB badany (CH-A) Rys. 8. 3.9.10. POMIARY FAZOWE W trybie X-Y mo|na mierzy przesunicie fazowe midzy przebiegami wej[ciowymi, korzystajc z pomiarów charakterystycznych wielko[ci krzywych Lissajous. PrzykBad okre[lania kta fazowego pokazano na rysunku 9. Rys. 9. B Õ - kt przesunicia fazowego, sinÕ = A 3.9.11. REJESTRACJA FOTOGRAFICZNA PRZEBIEGÓW Za pomoc aparatu fotograficznego (typu Polaroid), przeznaczonego specjalnie do wykonywania zdj ekranu oscyloskopu (przystawka), mo|liwa jest Batwa rejestracja fotograficzna przebiegów. 3.9.12. TESTOWANIE PODZESPOAÓW ELEKTRONICZNYCH Oscyloskop wyposa|ono w funkcj testu biernych podzespoBów elektronicznych. Uruchomienie tej funkcji nastpuje po ustawieniu przeBcznika (9) w pozycj X-Y (prawe skrajne poBo|enie), przeBczników (2) i (28) w pozycj GND, przeBczników czuBo[ci: kanaBu A na zakres 2 V/dz, kanaBu B na zakres 5 V/dz oraz wci[nicie przycisku COMP.TEST (29). PodBczenie teraz do gniazda COMP. TEST (wprost lub poprzez przewody pomiarowe) koDcówek badanych elementów powoduje wy[wietlenie na ekranie ich charakterystyk napiciowo-prdowych. Na rys. 10 pokazano przykBadowe charakterystyki ró|nych podzespoBów. UWAGA: Na wej[ciu pomiarowym bez obci|enia wystpuje napicie zmienne o warto[ci skutecznej 9 V. Prd zwarciowy wej[cia wynosi okoBo 2 mA. INSTRUKCJA OBSAUGI Oscyloskop HM 303-6 SKRÓCONA INSTRUKCJA OBSAUGI HM303-4 1. WBczenie zasilania i ustawienia wstpne " Obudowa, chassis i ekrany gniazd pomiarowych s poBczone z przewodem ochronnym zBcza sieciowego (na potencjale ziemi) - klasa ochrony I. " PodBczy kabel zasilajcy oscyloskopu do gniazda sieciowego z koBkiem uziemiajcym i wcisn przycisk POWER - zapala si dioda LED na pBycie czoBowej. " Ustawi sprz|enie wyzwalania AC, tryb wyzwalania automatycznego (przycisk AT/NORM zwolniony), sprz|enie kanaBu 1 na GD i wspóBczynnik czasu na 50 ¼s/dz. " Wyregulowa jaskrawo[ obrazu na warto[ [redni (potencjometr INTENS). " Wycentrowa obraz na ekranie potencjometrami X-POS i Y-POS.I, a nastpnie dostroi ostro[ potencjometrem FOCUS. 2. Tryb odchylania pionowego " KanaB 1: Wszystkie przyciski w sekcji sterowania odchylaniem pionowym pByty czoBowej zwolnione. " KanaB 2. Przycisk CHI/II wci[nity. " KanaB 1. i 2.: Wci[nity przycisk DUAL. Tryb przemienny odchylania kanaBów - przycisk ADD zwolniony. Dla sygnaBów < 1kHz i przy wspóBczynniku czasu >1ms/dz: przyciski DUAL i ADD wci[nite - praca siekana podstawy czasu. " Suma kanaBów I i II: wci[nity tylko przycisk ADD. " Ró|nica kanaBów I i II: wci[nity przycisk ADD i jeden z przycisków INVERT. 3. Wyzwalanie podstawy czasu " Wybra rodzaj wyzwalania przyciskiem AT/NORM: - przycisk zwolniony Ò! wBczony automatyczny tryb wyzwalania (AT), czstotliwo[ <20Hz - 80MHz, - przycisk wci[nity Ò! wBczony normalny tryb wyzwalania, aktywna funkcja regulacji poziomu. " Ustawienie zbocza impulsu wyzwalajcego za pomoc przycisku SLOPE ±. " Wyzwalanie wewntrzne, zródBo wyzwalania wybierane przyciskiem TRIG.I/II (CHI/II). " Wyzwalanie przemienne (wewntrzne): wci[nity przycisk ALT, przycisk ADD zwolniony. " Wyzwalanie zewntrzne: wci[nity przycisk TRIG.EXT; na wej[cie TRIG. INP. podany sygnaB synchroniczny z przebiegiem odchylajcym o poziomie od 0,3 VPP do 3 VPP. " Wyzwalanie przebiegiem sieci zasilajcej (LINE): dzwignia przeBcznika sprz|enia wyzwalania TRIG. na pozycji ~. " Ustawienie sprz|enia sygnaBu wyzwalajcego za pomoc przeBcznika TRIG.. Zakresy czstotliwo[ci wyzwalania: AC <20Hz - 100MHz ; DC: 0Hz - 100MHz; LF: 0Hz - 1,5kHz. " TV: wyzwalanie impulsami synchronizacji sygnaBu telewizyjnego: - wyzwalanie impulsami ramki - wspóBczynnik czasu (przeBcznik TIME/DIV.) z zakresu 0,2 s/dz do 0,2 ms/dz; - wyzwalanie impulsami linii - wspóBczynnik czasu (przeBcznik TIME/DIV.) z zakresu 0,1 ms/dz do 0,1¼s/dz; " Ustawienie zbocza wyzwalajcego przyciskiem SLOPE±. Dla impulsów synchronizacji poBo|onych powy|ej sygnaBu zawarto[ci obrazu nale|y wybra zbocze dodatnie, natomiast gdy impuls synchronizacji znajduje si poni|ej sygnaBu zawarto[ci obrazu, nale|y ustawi zbocze opadajce (ujemne). " Zwraca uwag na wskaznik LED sygnalizacji wyzwalania TR (powy|ej przeBcznika TRIG). 4. Pomiary " PodBczy badany(-e) sygnaB(-y) do wej[ CHI i/lub CHII. " Przed u|yciem dokona kompensacji sondy pomiarowej za pomoc wbudowanego kalibratora. " Ustawi sprz|enie AC lub DC wej[cia. " Dobra, za pomoc przeBcznika czuBo[ci odchylania VOLTS/DIV., wysoko[ przebiegu na ekranie. Ustawi wspóBczynnik podstawy czasu za pomoc przeBcznika TIME/DIV.. " Przy wyzwalaniu normalnym wyregulowa poziom wyzwalania potencjometrem LEVEL. " Dla poprawy stabilno[ci przebiegów zBo|onych i aperiodycznych dokona regulacji czasu podtrzymania potencjometrem HOLD OFF. " Pomiarów amplitudy sygnaBów wej[ciowych dokonuje si przy potencjometrze pBynnej regulacji czuBo[ci odchylania skrconym w prawo do oporu - pozycja kalibrowana (CAL.). " Pomiarów czasu dokonuje si przy potencjometrze pBynnej regulacji wspóBczynnika czasu skrconym w prawo do oporu -pozycja kalibrowana (CAL.). " 10-krotny rozcig przebiegu w osi czasu uzyskuje si po wci[niciu przycisku X-MAG. (x10). " Tryb XY: odchylanie poziome plamki przebiegiem zewntrznym, podanym na wej[cie CHII. 5. Tester podzespoBów Aby uruchomi tester podzespoBów, wcisn przycisk COMP.TESTER. Do wej[ testera podpi badany element. Testy podzespoBów w obwodach: zasilanie badanych obwodów musi by wyBczone (najlepiej wyj wtyczk z gniazda sieciowego). OdBczy nale|y wszelkie zródBa sygnaBów i przewody uziemiajce, a dopiero potem mo|na przystpi do testów. 6. PByta czoBowa HM303-4  opis elementów 1. POWER (przycisk + LED) - WBcznik zasilania. Wci[nity - zasilanie zaBczone (ON), zwolniony - zasilanie wyBczone (OFF). 2. INTENS. (pokrtBo) - Potencjometr regulacji jaskrawo[ci. 3. TR (potencjometr nastawny) - Potencjometr korekcji równolegBo[ci [ladu (kompensacja wpBywu magnetycznego pola ziemskiego na odchylanie strumienia elektronów w osi poziomej). Ustawianie [rubokrtem. 4. FOCUS (pokrtBo) - Potencjometr regulacji ostro[ci obrazu. 5. X-MAG.x10 (przycisk) - Przycisk wBczania 10-krotnego rozcigu przebiegu w osi X. Maksymalna rozdzielczo[ 10ns/dz. 6. X-POS. (pokrtBo) - Potencjometr regulacji poBo|enia przebiegu w poziomie. 7. HOLD OFF (pokrtBo) - Potencjometr pBynnej regulacji czasu podtrzymania midzy kolejnymi cyklami podstawy czasu. W poBo|eniu podstawowym (normalny czas podtrzymania) pokrtBo skrcone w lewo do oporu (x1). 8. XY (przycisk) - Przycisk wBczania i wyBczania trybu XY odchylania (podstawa czasu nie pracuje). Odchylanie plamki w osi X sygnaBem kanaBu 2. (CHII). Uwaga! Przy braku odchylania poziomego mo|liwo[ wypalenia luminoforu! 9. TRIG. (przeBcznik) - PrzeBczanie sprz|enia wyzwalania: " AC - 10Hz-100MHz; " DC - 0-100MHz; " LF - 0-1,5kHz; " <" - wyzwalanie przebiegiem sieci; " TV - wyzwalanie impulsami synchronizacji linii i ramki sygnaBu TV; " TR (dioda) - wskaznik wyzwalania. 10. ALT. (przycisk) - Przycisk wBczania wyzwalania podstawy czasu na przemian sygnaBami kanaBu I i II - aktywny tylko w trybie DUAL. 11. SLOPE +/- (przycisk) - Przycisk wyboru zbocza wyzwalania: "  + zbocze narastajce (dodatnie); "  - zbocze opadajce (ujemne). 12. TIME/DIV. (przeBcznik obrotowy) - Skokowy wybór kalibrowanej warto[ci wspóBczynnika podstawy czasu w zakresie 0,2 s/dz do 0,1 ¼s/dz. 13. TIME/DIV. (pokrtBo) - Potencjometr pBynnej regulacji wspóBczynnika podstawy czasu. Obrót pokrtBa w lewo do oporu powoduje przynajmniej 2,5-krotne zmniejszenie szybko[ci podstawy czasu. Przy pomiarach czasu pokrtBo nale|y ustawi w poBo|eni u kalibrowanym - skrcone w prawo do oporu. 14. TRIG.EXT. (przycisk) - Przycisk zwolniony - wyzwalanie wewntrzne; przycisk wci[nity  wyzwalanie zewntrzne przebiegiem podanym na gniazdo TRIG.INP. (17). 15. AT/NORM (przycisk) - Przycisk zwolniony - wyzwalanie automatyczne, na ekranie linia bazowa nawet przy braku sygnaBu. Przycisk wci[nity = wyzwalanie normalne z regulacj poziomu. 16. LEVEL (pokrtBo) - Potencjometr pBynnej regulacji poziomu wyzwalania. 17. TRIG.INP. (zBcze BNC) - Gniazdo zewntrznego sygnaBu wyzwalajcego. Aktywne po wci[niciu przycisku TRIG.EXT. 18. CAL.1kHz/1MHz (przycisk) - Wybór czstotliwo[ci sygnaBu wewntrznego kalibratora. Klawisz zwolniony: czstotliwo[ okoBo 1kHz. Klawisz wci[nity: czstotliwo[ okoBo 1MHz. 19. 0,2V - 2V (gniazda) - Wyj[cia sygnaBu kalibratora (prostokt) o napiciu odpowiednio 0,2 VPP lub 2 VPP. 20. COMP.TESTER (gniazda typu jack4mm) - Gniazda sBu|ce do podBczenia podzespoBów testowanych za pomoc testera. 21. COMP.TESTER (przycisk) - PrzeBcznik wBczania i wyBczania trybu testera podzespoBów. 22. Y-POS.I (pokrtBo) - Potencjometr regulacji w pionie poBo|enia przebiegu kanaBu 1 na ekranie. 23. AC-DC-GD (przyciski) - Przyciski rodzaju sprz|enia sygnaBu wej[ciowego kanaBu 1: " DC - sprz|enie bezpo[rednie; " AC - sprz|enie pojemno[ciowe; " GD - wej[cie wzmacniacza odchylania pionowego kanaBu 1 na potencjale masy. 24. INPUT CHI (zBcze BNC) - Wej[cie sygnaBu kanaBu 1. (CHI). Impedancja 1M©//20pF. 25. INVERT CHI (przycisk) - PrzeBcznik odwracania fazy przebiegu kanaBu pierwszego. W kombinacji z przyciskiem ADD umo|liwia obserwacj algebraicznej ró|nicy przebiegów CHI i CHII. 26. VOLTS/DIV. (12-pozycyjny przeBcznik obrotowy) - Skokowy wybór czuBo[ci wej[ciowej wzmacniacza odchylania pionowego kanaBu 1. w mV/dz lub V/dz z krokiem co 1-2-5 warto[ci. 27. VAR. (pokrtBo) - Potencjometr pBynnej regulacji amplitudy przebiegu kanaBu 1. (CHI) Obrót pokrtBa w lewo do oporu powoduje przynajmniej 2,5-krotne zwikszenie tBumienia wej[ciowego. Przy pomiarach amplitudy pokrtBo nale|y ustawi w poBo|eniu kalibrowanym - skrcone w prawo do oporu. 28. CH.I/II-TRIG.I/II (przycisk) - Przycisk zwolniony: praca jednokanaBowa z wyzwalaniem kanaBem 1.; przycisk wci[nity: praca jednokanaBowa z wyzwalaniem kanaBem 2. (Wybór zródBa wyzwalania przy pracy dwukanaBowej). 29. Y MAG.x5 (przyciski) - Po wci[niciu przycisku przebieg odpowiedniego kanaBu zostaje rozcignity w pionie 5-krotnie (max 1mV/dz). 30. DUAL (przycisk) - Przycisk zwolniony praca jednokanaBowa; przycisk wci[nity: praca dwukanaBowa z przeBczaniem przemiennym podstawy czasu; wci[nite jednocze[nie ADD i DUAL praca dwukanaBowa siekana 31. ADD (przycisk) - Wci[nity tylko ADD obraz algebraicznej sumy lub ró|nicy (w kombinacji z przyciskiem INVERT) kanaBów. 32. OVERSCAN(diody LED) - Wskazniki diodowe przekroczenia przez przebieg rastru ekranu. 33. VAR. (pokrtBo) - Potencjometr pBynnej regulacji amplitudy przebiegu kanaBu 2. (CHII) Obrót pokrtBa w lewo do oporu powoduje przynajmniej 2,5-krotne zwikszenie tBumienia wej[ciowego. Przy pomiarach amplitudy pokrtBo nale|y ustawi w poBo|eniu kalibrowanym - skrcone w prawo do oporu. 34. VOLTS/DIV. (12-pozycyjny przeBcznik obrotowy) - Skokowy wybór czuBo[ci wej[ciowej wzmacniacza odchylania pionowego kanaBu 2 w mV/dz lub V/dz z krokiem co 1-2-5 warto[ci. 35. INVERT CHI (przycisk) - PrzeBcznik odwracania fazy przebiegu kanaBu pierwszego. W kombinacji z przyciskiem ADD umo|liwia obserwacj algebraicznej ró|nicy przebiegów CHI i CHII. 36. AC-DC-GD (przyciski) - Przyciski rodzaju sprz|enia sygnaBu wej[ciowego kanaBu 2. " DC - sprz|enie bezpo[rednie, " AC - sprz|enie pojemno[ciowe, " GD - wej[cie wzmacniacza odchylania pionowego kanaBu 2 na potencjale masy. 37. INPUT CHII (zBcze BNC) - Wej[cie sygnaBu kanaBu 2. (CHII) oraz sygnaBu odchylania poziomego w trybie XY. Impedancja 1M©//20pF. 38. Y-POS.II (pokrtBo) - Potencjometr regulacji w pionie poBo|enia przebiegu kanaBu 2 na ekranie.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
TM Lab Voicebox instrukcja
WGGIS IS 1rok Ch Lab Cw 4 Instrukcja
Lab 4 VMI Instrukcja
Lab 3 ML Instrukcja
Lab 2 LSS Instrukcja
INSTRUKCJA 3 FIZYKA lab
Lab Instrukcje sterujace w C
Lab 4 Instrukcja wykonania cwiczenia
Lab ME MI1 instrukcja 12 E
Lab ME SPS instrukcja 10 11
MSIB Instrukcja do Cw Lab krystalizacja
LAB 2 Instrukcja wykonania cwiczenia
Lab el przyrzady pom
WM Cw3 Instrukcja sciskanie v12 student 10 01 07

więcej podobnych podstron