plik


ÿþMapa zró|nicowania systemów gospodarczych Porównania Systemów Gospodarczych Prof. Leszek Balcerowicz Warszawa, 23.03.2006 1 1. Prawno-administracyjne warunki gospodarowania (jako[ ustroju)  ujcie ogólne. 2. Zakres ograniczeD wolno[ci gospodarczej (wolnego rynku). - typy prawa wBasno[ci 3. Poziom praworzdno[ci i jako[ prawa. - zaw|enie wolno[ci indywidualnych poni|ej pewnego minimum zanik praworzdno[ci 4. Pozycja fiskalna paDstwa i zakres redystrybucji bud|etowej. 5. System podatkowy. 6. Stabilno[ pienidza. 2 1. Prawno-administracyjne warunki gospodarowania (jako[ ustroju)  ujcie ogólne. Indeks wolno[ci gospodarczej Instytutu Frasera stanowi [redni 5 podindeksów opisujcych: " ograniczenia sektora finansów publicznych, " system prawny i ochron praw wBasno[ci, " stabilno[ pienidza, " swobod handlu zagranicznego, " zakres regulacji rynku. Indeks oraz podindeksy przyjmuj warto[ci od 0 (caBkowity brak wolno[ci gospodarczej w opisywanej sferze) do 10 (peBna wolno[ gospodarcza) i s tworzone na podstawie danych statystycznych oraz wyników badaD ankietowych. Wskaznik wolno[ci gospodarczej Instytutu Frasera w 2003 roku. 8,5 8,7 8,2 8,1 8,0 7,8 7,9 7,8 7,7 7,6 7,7 7,5 7,4 7,3 7,3 7,2 7,1 7,0 6,9 6,8 6,8 6,8 6,8 6,6 6,6 6,6 6,5 7 6,3 6,2 6,1 6,1 5,4 5,4 4,8 5 3,3 3 3 yródBo: Instytut Frasera. a a e a g a a a a a a a a a d y  y i a a e a a i a i a i a ja ia i j ur i j j te j ga li ie n n c hy ny g z c w w z d c gr t k  t s sz on sk za a i a one e n ow an m pi n en ac e oni r i ani c  o le | on ec K z t t Li C and and li a ol a y in D n l l i A ce l o ie anad z s rwe K yt j t babw sw r W Gha ngap P ow ow zw I r F w  oc us i Fr B B N K C E in Ma ja ng m z ud ot ub S i B A Ta S uj ndon j No F S S B z ka o o I i B o Z a a H edn rm j P k y l o r o Z k a f e na ie publ ys o e r aj r e r ny W g ys R ans a K r Ko w Ty St e e t aj aj r r K K " Kraje ró|ni si pod wzgldem zakresu wolno[ci gospodarczej. " WedBug Instytutu Frasera przygotowujcego indeks wolno[ci gospodarczej dla 123 paDstw [wiata wolno[ gospodarcza oznacza: " swobod dokonywania osobistych wyborów, " dobrowolno[ wymiany dóbr, " wolno[ konkurencji, " ochron osób i wBasno[ci. " Liderami systemowymi s kraje wysoko rozwinite, cho zró|nicowanie pomidzy nimi pozostaje du|e. " Kraje transformujce si oraz tygrysy azjatyckie charakteryzuj si zbli|onym zakresem wolno[ci gospodarczej. Singapur i Hong Kong wyró|niaj si jako kraje, w których zakres wolno[ci gospodarczej jest wikszy, ni| w krajach najbardziej rozwinitych. 4 SkBadowe indeksu wolno[ci gospodarczej w krajach rozwijajcych si w porównaniu do krajów wysoko rozwinitych. Ograniczenie sektora finansów publicznych System prawny i ochrona praw Zakres regulacji rynku wBasno[ci Swoboda handlu zagranicznego Stabilno[ pienidza Kraje wysoko rozwinite Kraje transformujce si Tygrysy azjatyckie Kraje najubo|sze yródBo: Instytut Frasera. 5 2. Zakres ograniczeD wolno[ci gospodarczej (wolnego rynku) Indeks zakresu regulacji rynku ocenia skal ograniczeD wynikajcych z przepisów dotyczcych rynku finansowego, rynku pracy oraz przepisów regulujcych dziaBalno[ gospodarcz. Jego skBadowe dotycz: " udziaBu banków prywatnych w sumie udzielanych kredytów, przyjmowanych depozytów; " zakresu konkurencji w sektorze bankowym (dane ankietowe); " zakresu przepisów ograniczajcych swobod banków w ustalaniu stóp procentowych; " oceny przepisów dotyczcych pBacy minimalnej, warunków zatrudniania i zwalniania pracowników, systemu negocjacji pBacowych, obowizku sBu|by wojskowej; " swobody cen, administracyjnych barier dla przedsibiorstw. Zakres regulacji rynku w 2003 roku. 7,4 7,6 8,2 7,3 7,4 7,3 8 7,0 6,8 6,8 6,7 6,7 6,6 6,5 7,0 6,4 6,3 6,4 6,2 6,2 6,2 6,1 6,1 6,1 6,0 5,8 5,7 5,7 5,6 5,6 5,3 5,3 5,2 5,0 6 4,8 4,6 4 2 6 yródBo: Instytut Frasera. a a a a a y a a  a a e d a g a a e a a y ia i j ia ja i j j d. i k e da n na c z li B n n c hy d c z ny g ne w gr ni w ni zja s s pur s ... za a a o e a c ndi ndi n ki nc e o bw  an r it na | n P onga pi to le e ol ot C a a z i t wa a ce i a l we w la L Da s a s iem yt l yc jla ba A W Gh P  r e nga ow ow z i r w ts t K Fr Ir K E i B B j r Cz in N a a ubo S F M m S S S j F Au Ta i B k ong K No Indone Bo zj i dnoc a mu Ko Z r H na je bl lk o y a e e f j s oko roz pu a r s Wi ny Z an y Re K tr ta ygrys w S T e j je a a Kr Kr " Najwikszy zakres wolno[ci rynku charakteryzuje kraje najwy|ej rozwinite. " W grupie tej wystpuje jednak wysokie zró|nicowanie  np. w Stanach Zjednoczonych zakres regulacji rynku jest ni|szy ni| w Niemczech. " W ka|dej grupie paDstw ró|nica midzy najwy|sz a najni|sz warto[ci wskaznika jest bardzo du|a. 7 " Regulacje rynku pracy Indeks regulacji rynku pracy jest ocen przepisów rynku pracy. Stanowi [redni trzech podindeksów (ocen): " elastyczno[ci zatrudniania  dotyczcy mo|liwo[ci zatrudniania w niepeBnym wymiarze godzin, na czas okre[lony itp.; " warunków zatrudnienia  dotyczcy czasu pracy, wynagrodzenia za nadgodziny, pBacy minimalnej; " elastyczno[ci zwalniania pracowników  dotyczcy przyczyn oraz procedur obowizujcych przy zwalnianiu pracowników, np. czas wypowiedzenia, wysoko[ odpraw. Indeks regulacji rynku pracy* w 2005 r. 80 72 80 66 64 57 59 55 54 51 60 48 45 45 44 44 43 39 38 37 37 34 33 33 30 40 27 24 20 18 14 14 10 20 0 03 0 * Indeks mie[ci si w zakresie od 0 (najbardziej liberalne przepisy rynku pracy) do 100 (najsztywniejsze przepisy rynku pracy) yródBo: World Bank, Doing business in 2006 8 a a y a a a a a a a a a e a a d a y a e a a j a i o y i i  j i j e i j i j e cy a i n k ur h c n wa c g z da c et d in n d re d ni ng g w n t z ni n s sz a h p c i gr e a a l si m n n e n o a e o | o ck le n ip  ot na e t e on C a an w i w Li l ze o z Da i y we ga l la Ko ra st a y Gh Po A c on rl ow b K W n ow ac r ts C F I Fi E N B at aj i Ma K Sz in B j g K or u . zw j S u no F S B T S nd o N aj Bo I a on ep d az r m n k r e H je R l y j e o e j Z a a ys sf y n Wi Kr n gr Kr a y ra t T St e j ra K " Regulacje rynku kredytowego Indeks regulacji rynku kredytowego jest jednym z podindeksów indeksu zakresu regulacji Instytutu Frasera. Okre[la sytuacj na rynku kredytowym w zakresie: " udziaBu kredytów dla sektora prywatnego w sumie udzielonych kredytów, " konkurencji w sektorze bankowym, " swobody prowadzenia polityki stóp procentowych przez banki. Indeks regulacji rynku kredytowego* w 2003 r. 9,8 9,4 9,2 9,2 9,2 9,1 9,1 9,0 9,0 9,0 8,9 8,9 9 8,4 8,3 8,2 8,1 8,1 8,1 8,1 8,0 8,0 7,9 7,9 7,9 8 7,5 7,4 7,2 7,0 7,0 7 6,7 6,0 5,7 6 5,6 5,3 5,3 5 * Zakres indeksu: od 0 (rynek najbardziej przeregulowany) do 10 (rynek najmniej przeregulowany). yródBo: Instytut Frasera. 9 r a e a g a a a a a a a a a a d y y y a a e i a ia i  i j i i j e i u j ja a ja ia d. ry e i t n l n i n a B c n g i ka z n w w d c i z n g t k  sz s o ad ch a a one n eg nc n nd e l m ac en r P  ot ip c an le | e e s z to t abw o Li Cz a l ne a ni wa and t e gap Da a l w y i A l o r c an s s rw c jla b s o y t W Gh n Po g K ow ow e K Ir Fi b o F r w  B B Ni K Cz E d r Ma ja ot Sz a z u n Au Ta Si j No Fin S S uj B z on k In o B d Zim i Ko l a m H e j k na y a o r or e el f i pub ys y Z s ok aj r e s r a W g y R an K y t tr T e w S j je a r ra K K " Regulacje rozpoczcia dziaBalno[ci gospodarczej Liczba dni potrzebnych do zaBo|enia przedsibiorstwa. 151 108 96 120 85 81 75 67 60 80 48 43 40 38 35 33 34 31 30 25 26 24 24 22 18 16 16 40 14 13 12 11 8 5 5 6 3 2 0 Koszty rozpoczcia dziaBalno[ci gospodarczej (w proc. PKB per capita). 360 1442 288,8 300 184,8 200 101,7 78,6 100 24,1 21 22 22 20 15,2 9,5 10,1 10,9 10,4 6,2 4,2 4,7 5,1 5,3 6,1 1,9 2,7 3,3 3,4 1,8 0,0 0,5 0,7 0,7 0,9 1,1 1,2 1,2 0 yródBo: World Bank, Doing business in 2006. 10 a a y a a a a r a a a a a e e a d a y a a a a a a i y i i j g i j e i j i i ia i j e cy ea n i k n u ze . w go c d et d i d r d n n t z n n s s ha p i .. gr k a ecj al an a tw l ez an eg n e bw nc on p o a r | o c a l ech n i  ha n o a t em to on C t a an an w i Li w ne l uj z D z i l w l K l s K ba s A Po G z c ty ow bo K W ng ow ry w t Fr C us N Ir E Fi B a aj Ka S Ma i in B do o or u m z rm B j S n ng A S F T S n p. o zj N Bo I ro o f Zi a ed ka na e H Re j y ns e el j aj Z ra a ys r t r r y Wi K g e K j an t a Ty S Kr y r a e e a e a e a a e  a a g a a o a a a a y a a a i i a a a y y i a d t a i i n j i j i u z j i j i i i j n r g n i a n k n l c e h d n k d z e s w s z c d n c d w c p n g w n o g i r s o p a c n a a c t t h n a e a | e a n n e a b e l n e i a z m e t o i  r o n l e h o l a y n n t o a o t a a i c g a K C w e o c t l y i a w l w L l z w s w D a i s r o K b s b r j n A G o  K r n a P W r o o F z t w g u j i j d F I E C i u a n B B K N M . o z B m o j S u n z S n F i p d S T S A a o a I o a N B r e e m Z n j k r y H l e R s e Z j o e j f i y a a s y r r r n n g W K a a K y t r t T S e j a r K " Najbardziej elastyczny rynek pracy maj niektóre tygrysy azjatyckie oraz cz[ krajów wysoko rozwinitych, szczególnie Stany Zjednoczone. " Najbardziej przeregulowany rynek pracy wystpuje w krajach transformujcych si. " W krajach najubo|szych wystpuj najwiksze bariery dla rozwoju przedsibiorczo[ci. " Francja i Niemcy wykazuj najwy|szy stopieD regulacji rynków w[ród krajów najwy|ej rozwinitych. Wiele krajów rozwijajcych si charakteryzuje si pod tym wzgldem wikszym zakresem wolno[ci gospodarczej. 11 " Mechanizmy regulacji stosunków z zagranic. Indeks okre[lajcy swobod handlu zagranicznego wskazuje skal wystpowania barier w wymianie midzynarodowej. Jego skBadowe stanowi: " dane dotyczce wysoko[ci taryf celnych, " ocena barier pozataryfowych uzyskana z badaD ankietowych, " wielko[ wymiany handlowej w stosunku do wielko[ci obliczonej z równania regresji, " nadwy|ka czarnorynkowego kursu walutowego nad kursem oficjalnym, " stopieD kontroli przepBywów kapitaBowych na podstawie klasyfikacji MFW. Swoboda handlu zagranicznego w 2003 roku. 9,5 9,7 8,8 8,7 8,6 8,5 9 8,4 8,3 8,3 8,2 8,1 8,1 8,1 8,0 8,0 8,0 7,9 7,8 7,8 7,6 7,6 7,5 7,5 7,5 8 7,4 7,4 7,3 7,3 7,3 7,1 6,7 6,5 7 6,2 6,1 6 5 yródBo: Instytut Frasera. 12 . a a a a a a a a  e d a a a e i a y y ia ja j ja ia d ia j ka e a ng n cy l B na d ni te si h di i c g z wa gry ni w z n ad pur sz a in a a o t acj  c ls t n ec n ndi n one bw a  oni a e n i | P onga p t l e o Cz ck a a ne z tr a w em ce g we w o we la K Da Li s i y in c jla Po A W Gh s  K ea n o o zw ili ryt b n Fr Ka Irl i B B Es r do o Cz or N at a w u S F Ma mb ng ot uj j S S S j n Au Fi Ta B k o In N a B a Ko Zi li az H k n jed b l orm e o roz e Z j sy k sf pu a o Wi ny an s gry Re Kr a t tr wy S Ty je e a j a Kr Kr " StopieD swobody handlu zagranicznego jest we wszystkich grupach krajów zró|nicowany. " Przecitnie jednak ocena swobody handlu zagranicznego pozostaje na zbli|onym poziomie w krajach wysoko rozwinitych, tygrysach azjatyckich oraz krajach transformujcych si. " Najwiksze bariery w handlu zagranicznym wystpuj w krajach najubo|szych. " Krajami otwartymi w najwikszym stopniu na wymian handlow s Hong Kong, Singapur, Irlandia, Niemcy, Estonia i SBowacja. 13 Przecitna stawka celna (w proc.) w 2003 r. 22 20 20 17 17 15 14,0 15 10 8,9 10 7,3 6,4 6,4 5,9 5,1 4,5 4,3 4,1 3,9 3,4 3,4 5 1,4 1,4 1,4 1,4 1,4 1,4 1,4 1,3 0,9 1 0 0 0 Dochody z ceB jako proc. warto[ci handlu zagranicznego w 2003 r. 7,3 6,1 6 4,6 4 2,5 1,8 1,5 1,6 1,3 2 0,8 0,8 0,8 0,6 0,5 0,6 0,3 0,3 0,3 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 0,1 0 0,0 0 yródBo: Instytut Frasera. 14 r a a a a a a y a a a a a a e a a a a a a a i j i j d. i j da ad ng n cy li B ni hy cj c ny z g w w gr w n z sk a pu a i a an o t e acj l ndi ndi ndi P e one an  oni e i onga p t l ec Cz ot an a z a tr a ab K em an i a l we w l L Da i yt l j b sw A Po W Gh r r e nga ow ow z nl K us Es Fr I K B B r done Cz i N S Fi Ma m ng Br Si S S F A Ta ka No In Bot i dnoc Ko Zi e Ho ka el Zj publ e Wi ny R a St a a a a a y a a a a a a e a a a y a a y i i e r i j j ia d. ja k da na c l B n ni h d c c ny zj w g n z s ni pur a a a ong tw acj c l ndi ndi n eg on bw  a oni m i na onga pi t le e ot an a z a tr a w e a ga w we a P l w we s r Da L s jla b A W Po Gh s r r e o o ili nl t K E in F I B K B r Cz i a Ni a Sz Ma F S S S ndone F T Au im Bryt k ong K No I Bo i dnoc Ko Z H ka je l e i publ e W ny Z R a t S " StopieD kontroli przepBywów kapitaBowych. Indeks uwzgldnia restrykcje w przepBywie kapitaBu pomidzy gospodark krajow a zagraniczn. Jego skBadowe to: " dostp rezydentów do zasobów kapitaBu zagranicznego oraz dostp nierezydentów do krajowych zasobów kapitaBu, " stopieD swobody przy wymianie kapitaBowej pomidzy rezydentami a nierezydentami, klasyfikacja MFW. Swoboda przepBywów kapitaBowych w 2003 roku 9,5 9,2 9,2 9,2 9,1 9,0 8,8 8,8 8,6 8,3 8,3 8,1 8,1 8,1 7,7 7,6 7,5 7,4 7,2 7,2 8 7,0 6,1 6,0 5,7 5,2 6 4,8 4,6 4,6 4,2 3,9 3,8 3,6 3,2 4 2,7 2 0,0 0 yródBo: Instytut Frasera 15 a a a y a a a a a r a e a a a a y a e a a ia y j  i g j e ia j d. ia i i te e c ad ny k n u l B w n c da z c ga d n di di ni g w zj t z  n n s si sz p ch gr ki ecj a i l e a n n e bw n pi on an e ra | c l a i  ha C ot na a t em to n t a an on a w Li l ze i zo wa D i we l K s a ce y ba sw Po A G z j c ty ea P on rl o K bo W nl ng ow  t Fr C us r I N Fi E B a S K Ma B g o or m j zw Br a o ju S i uj n A Fi Ta Si S nd z N o I k Bo on K Z i m r na a ed ka H y o bl e or el k j Zj i a ys sf o pu r y s e W n g an y Kr R r ta Ty w S e t e aj aj r r K K Wolno[ gospodarcza wedBug Instytutu Frasera* a wyniki gospodarcze. " Ograniczony zakres wolno[ci gospodarczej prowadzi do spowolnienia tempa wzrostu gospodarczego. " Kraje bogatsze charakteryzuj si wikszym zakresem wolno[ci gospodarczej. Wzrost wolno[ci gospodarczej a wzrost gospodarczy.** 2,5 2,31 2,16 2 1,72 1,5 1,36 1 I kwartyl (najmniejsza II kwartyl III kwartyl IV kwartyl (najwiksza poprawa) poprawa) Poprawa wskaznika wolno[ci gospodarczej (1995-2003) * Warto[ wskaznika wolno[ci gospodarczej Instytutu Frasera jest [redni arytmetyczn 5 skBadowych indeksów okre[lajcych: (1) zakres sektora finansów publicznych, (2) system prawny i ochron praw wBasno[ci, (3) stabilno[ pienidza, (4) liberalizacj handlu zagranicznego, (5) zakres regulacji rynku. Wy|sza warto[ indeksu oznacza szerszy zakres swobody gospodarczej. ** Na podstawie danych dla 114 paDstw. 16 yródBo: Instytut Frasera. Przeci  tne tempo wzrostu PKB (1995-2003) W latach 1990-2003 zakres wolno[ci gospodarczej w Ghanie wzrósB, podczas gdy w Czadzie pozostaB na niezmienionym poziomie. SkBadowe indeksu wolno[ci gospodarczej Instytutu Frasera w Botswanie i Czadzie w 1990 roku w 2003 roku. Ograniczenie sektora finansów Ograniczenie sektora publicznych finansów publicznych System prawny i ochrona praw System prawny i ochrona Zakres regulacji rynku Zakres regulacji rynku wBasno[ci praw wBasno[ci Swoboda handlu Stabilno[ pienidza zagranicznego Swoboda handlu zagranicznego Stabilno[ pienidza Ghana ([rednia 5,0) Czad ([rednia 5,3) Ghana ([rednia 6,2) Chad ([rednia 5,4) PozwoliBo to Ghanie uzyska szybszy i bardziej stabilny wzrost gospodarczy. PKB per capita w cenach staBych w dolarach z 2000 roku (1990=100). 140 130 120 110 100 90 80 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 Ghana Czad yródBo: Instytut Frasera; World Bank. World Development Indicators 2005. 17 Zakres wolno[ci gospodarczej w latach 1990-2003 istotnie zwikszyB si w Irlandii, podczas gdy we Francji nie zwikszyB si znaczco. SkBadowe indeksu wolno[ci gospodarczej Instytutu Frasera we Francji i w Irlandii w 1990 roku w 2003 roku. Zakres sektora finansów Zakres sektora finansów publicznych publicznych System prawny i ochrona Zakres regulacji rynku System prawny i ochrona praw praw wBasno[ci Zakres regulacji rynku wBasno[ci Swoboda handlu Stabilno[ pienidza zagranicznego Swoboda handlu zagranicznego Stabilno[ pienidza Francja ([rednia 6,77) Irlandia ([rednia 6,76) Francja ([rednia 6,91) Irlandia ([rednia 7,87) W efekcie, Irlandia osignBa znacznie lepsze wyniki gospodarcze ni| Francja. PKB per capita w cenach staBych w dolarach z 2000 roku (1990=100). 200 160 120 80 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 Irlandia Francja yródBo: Instytut Frasera; World Bank. World Development Indicators 2005. 18 Zakres wolno[ci gospodarczej w latach 1995-2003 istotnie zwikszyB si w Estonii, a Turcji pozostaB na niemal niezmienionym poziomie. SkBadowe indeksu wolno[ci gospodarczej Instytutu Frasera w Estonii i w Turcji w 1995 roku w 2003 roku. Zakres sektora finansów Zakres sektora finansów publicznych publicznych System prawny i System praw ny i ochrona Zakres regulacji rynku Zakres regulacji rynku ochrona praw w Basno[ci praw wBasno[ci Sw oboda handlu Stabilno[ pienidza zagranicznego Sw oboda handlu Stabilno[ pienidza zagranicznego Turcja ([rednia 5,66) Estonia ([rednia 5,60) Estonia ([rednia 7,76) Turcja ([rednia 5,86) W efekcie, poziom rozwoju gospodarczego w Estonii znacznie wzrósB, w Turcji za[ pozostaB na niezmienionym poziomie. PKB per capita w cenach staBych w dolarach z 2000 roku (1995=100). 160 140 120 100 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 Estonia Turcja yródBo: Instytut Frasera; World Bank. World Development Indicators 2005. 19 3. Poziom praworzdno[ci i jako[ prawa. Indeks dotyczcy jako[ci systemu prawnego oraz ochrony praw wBasno[ci zostaB zbudowany na podstawie danych ankietowych oceniajcych: " stopieD niezale|no[ci systemu sprawiedliwo[ci, " stopieD niezawisBo[ci sdów, " zakres ochrony wBasno[ci intelektualnej, " wpByw siB zbrojnych na stanowienie prawa i procesy polityczne w kraju, " stopieD integralno[ci systemu prawnego. Jako[ systemu prawnego i ochrona praw wBasno[ci w 2003 roku. 8,9 8,9 9,2 9,2 9,3 9,3 9,5 8,8 8,7 8,3 8,2 7,9 7,6 7,4 8 7,0 6,8 6,6 6,6 6,5 6,5 6,4 6,1 6,1 6,0 5,7 5,6 5,4 6 5,2 5,0 4,5 3,9 3,8 4 2,8 2,8 2 yródBo: Instytut Frasera. 20 a a a a a y a a a d y e a y a ia a ia  a d. j j e a g ja a c B ny i da li h ze a z di n ni c w te w sk s cj ni gr n pur ki gi wa ong cj c s l ndi pi e ez an n a n b  one i it ana ra t e to  | i l hana na e andi t a ot em i Cz a z a D L l yc i la l al Ko w wa we j t w ce we in Po A ry ea P W F G b n nga Ir s bo o o N Es a a  r Fr Ka Cz M us z i don a B B w j ng K or m B Fi T o k n A S ot zj ju S z S S i o I a N dnoc K Zi B a H k mu bl e ro j y el o or e na i f j Z k ys epu y a r W o n g R s ans Kr y a r t Ty St e e w j aj ra r K K " Jako[ systemu prawnego oraz poziom ochrony praw wBasno[ci s najwy|sze w krajach wysoko rozwinitych. " Wysokim poziomem systemu prawnego oraz ochrony praw wBasno[ci cechuje si Botswana. W pozostaBych najubo|szych krajach jest on du|o ni|szy. " Tygrysy azjatyckie s bardzo zró|nicowane pod wzgldem poziomu praworzdno[ci i jako[ci prawa. " Stosunkowo maBe zró|nicowanie wystpuje w grupie krajów transformujcych si. 21 " Niska jako[ prawa oraz jego nieprzestrzeganie prowadz do wzrostu korupcji. W krajach najubo|szych jej skala jest znacznie wiksza ni| w krajach najbogatszych. Wyniki badaD ankietowych dotyczcych skali korupcji definiowanej jako wykorzystywanie stanowisk publicznych w celu osigania prywatnych korzy[ci. Kontrola korupcji* w roku 2002. wysoka 3 0 -3 niska PKB per capita (PPP, log) * Wykres przedstawia dane dla 199 paDstw. yródBo: Kaufmann D., Kraay A., Mastruzzi M., Governance Matters III: Governance Indicators for 1996-2002, World Bank 2003. 22 Skala korupcji e a j z e abw n b o m i o g Z Ind n o K a n a a ndi Gh a l j a Ta a j w c t o a y j A wa h z wa t o a e i B ec e L S r a z a y i r Mal C an Ko g a on w t  s ts W eni E o w ska B l o B o S P a j c ong a n i K ra g y c F n and l a m r i I Ho e al r A ia Ni n st a u US ada r A yt n r u a B K a lk ngap i e i S W Jako[ sdownictwa StopieD niezale|no[ci systemu sprawiedliwo[ci w 2003 r. 9,3 9,3 9,0 9,0 8,5 8,5 8,5 8,3 9 8,2 8,0 7,8 7,5 7,2 7,0 7,0 6,7 6,5 7 6,2 6,0 5,8 5,8 5,8 5,3 5,0 4,8 4,5 4,3 5 4,1 4,0 3,8 3,5 3,3 3 1,7 1,5 1 StopieD obiektywizmu sdów w interpretowaniu prawa w 2003 r. 9,2 9,0 8,8 8,8 8,7 8,7 8,5 9 8,1 7,8 7,7 7,3 7,2 6,8 6,7 6,7 6,5 6,3 7 5,9 5,8 5,8 5,2 4,8 4,8 4,5 4,4 5 4,2 4,0 4,0 3,8 3,7 3,5 3,0 2,8 2,3 3 2,2 1 yródBo: Instytut Frasera. 23 a e a g a a a a a a a a d y y a y y a a i e a a ia ia  i j i i j e ur j a j d. ia e t n li na n c B h n c w d w i zj gr t ki sz ni  o sk za c a si a one ez eg n i nd n ec an nd ac en on r P  ot ip a le c | e ha z t Li C a n a n w ol t w a em D a la il i A a anad s i st r ce j babw rl y ty W G ngap zw P ow ow ts e I F nl bo oc i  r Fr B B K N Cz E a i r M j ng K m j S zw u i Au Ta S ndo j No F S S u z B o I o Bo Z Ko m H edn r j ka y a Z or e na ko el f ys y aj r r so n as Wi g r a K wy Ty e t St e aj j r a K Kr a a e a g a a a a a a a d y y a y y i a a e a i a i  i ia i ia ur j a j d. r e i te l i n B a da c n ga g k ne zj cj n wa w cj i z d c n g s t ki  sz s on a a ch an a o bw e n e l m p e a e oni r ap P  ot i l an | n e h K z t a on Li Cz and and a ni an we t e Da a l l w yc i A l r s st r ce j sw r K on t W G ng Po g ow ow t e I Fil bo oc u i ry  F a B B Ka Ni Cz E d in a r Ma n mb Sz zw u n i B A T S n j F No S S uj zj o ka I o Bo Z i Ko a a m H ed r j r bl k y Z u o ko e na el f i ys y aj r ep so r n as W g r y R a K y T w e t St e j aj r a r K K Czas dochodzenia praw umownych na drodze sdowej (w dniach). 980 913 800 570 565 560 526 550 450 390 365 360 358 346 350 300 290 288 282 250 228 217 300 208 211 200 192 186 175 157 150 154 154 87 83 75 75 69 50 Koszty dochodzenia praw umownych na drodze sdowej (w proc. warto[ci zobowizania). 127 120 80 55 51 43 34 31 40 25 21 20 19 17 15 15 14 14 13 12 13 12 10 11 11 11 11 9 9 9 9 8 8 7 5 5 6 4 0 yródBo: World Bank, Doing business in 2006 24  e r a a a a a a a a a e a a g a a a a e a i i i j i z i j te e j u ry ia e s n cy n ad ka da i li na n c hy d s cj ny c gi ni w n w n wa zj  r z p g n a j s a a o t a i k c ngo a nd n e n l ndi a e r  o t h e pi n c zo l n e o ot a t t a ab ce i Ch o a wa ne em g i i we we y l la w Da Li l y s i c l Ko  j s A G r r o ow i W P t n o j t in Fr B K Es Ir Cz Ka i B dn a d N Sz Ma F mb ng K zw no e S S B Au F Ta S p. o i No o zj d Bo In a mu Zi a b e r r H j lk Re o e a y j e f Zj n a ys y ns e Wi j n a Kr gr r a a r y t St T e K j a Kr  e a a a e a a a e a a a e d y ia i ia ia ia ia z ia j ja t e ia ja ja ia n cy k da l go n d di s ny d w w w z  re pur gry n j i a a an ong acj ha i ki ch o ec en an nc ls eg n b e s ez o m it  o tan ha e p c on ot an an tr c C o a w in an l D L ra ale ze y ie cz K st  jl ba A G ni ry nga ow zw W P ili rl n ow j g K ts us F i B w K C E K I B d orw at don N . S M F u o j S S S Fi Ta A im on ie N z dno B In a B ep Z b roz k H j je l R e y a j form ie na ra ns e W j ny Z K grys ra a t ra y t S T K aje r K 4. Pozycja fiskalna paDstwa i zakres redystrybucji bud|etowej. Indeks opisujcy stopieD ograniczenia sektora finansów publicznych okre[la zakres w jakim decyzje dotyczce alokacji zasobów s podejmowane przez rynek, a w jakim przez paDstwo. Jego skBadowe to: " konsumpcja publiczna jako proc. konsumpcji caBkowitej, " wielko[ transferów i subsydiów w relacji do PKB, " udziaB inwestycji sektora publicznego i przedsibiorstw paDstwowych w inwestycjach ogóBem, " kraDcowe stawki podatkowe. StopieD ograniczenia sektora finansów publicznych w 2003 roku. 8,9 8,0 7,8 8 7,0 7,0 6,8 6,7 6,7 6,6 6,6 6,5 6,5 6,2 5,9 5,9 5,8 5,6 5,6 5,5 5,3 5,2 5,1 5,1 6 5,0 4,6 4,5 4,5 4,5 4,4 4,4 4,2 4,1 3,1 4 3,0 3,0 2 yródBo: Instytut Frasera. 25 a a y y a a a r a a d a a y a e a e a a a a i y a ia  i g ia ja e ia j ia i i ia j t e a i n i h cj l n w z cj g in d n d we n w z n  n n sk sz a pu gr k a ad i ac l t e s n it mc eg n nd en b n p n a o r | o c l ow a ec  Cz n o n e t a o a we L ne wa i Da z w l l g la w ra st ce yt ili ba s ni Gh z Po A j Ko c ty rw o bo W o  r t F Cz u w F Ni Ir B Es Ma S Ka in j in B do g o ja z a K ju S ud im n n Ta S F A S n B z B No o I k Bo d Z mu r a li e ka na r Ho Po l y o e o s j k Zj ub a f ie a y s o e p r r y r s W g an K Re an r t Ko Ty wy S e t e j j a a r K Kr " Zakres sektora finansów publicznych jest najbardziej ograniczony w krajach zaliczanych do tygrysów azjatyckich oraz cz[ci krajów wysoko rozwinitych. " Nie wszystkie kraje wysoko rozwinite s liderami systemowymi pod wzgldem ograniczenia zakresu sektora finansów publicznych. " We Francji, Szwecji, Danii oraz w Niemczech etatyzm jest najwikszy w grupie krajów wysoko rozwinitych. " Poziom etatyzmu fiskalnego jest we wszystkich grupach zró|nicowany. " Przecitny poziom etatyzmu fiskalnego jest zbli|ony w krajach wysoko rozwinitych, krajach transformujcych si oraz w krajach najubo|szych. 26 Konsumpcja publiczna (publiczne wydatki bie|ce na zakup dóbr i usBug oraz wynagrodzenia) jako proc. konsumpcji caBkowitej. 54 45 37 36 33 32 31 35 30 28 27 26 25 25 25 25 25 24 24 24 23 23 23 22 22 21 21 25 20 18 17 17 16 16 14 14 12 15 8 5 Transfery i subsydia (jednostronne transfery dla przedsibiorstw prywatnych i paDstwowych oraz [rodki na pokrycie strat przedsibiorstw paDstwowych) jako proc. PKB. 30 30 26 24 23 23 25 22 21 21 20 20 19 19 19 20 17 15 14 13 13 15 12 11 11 11 10 9 8 10 7 6 6 6 6 6 4 5 2 0 yródBo: Instytut Frasera. 27 . a r a a a a a a  a a a a e d a a a e i a y i j y e i d j ka e da n a cy li B na n c te h di i cj cj n gi zj wa gry n wa ni z s ni a pu sz si a i a ong t e a  l ndi e nd n k n e on bw a  o a e ra n i | e onga t l ec Cz ot c a a ne t z a a K w em c ip a P n o w la Da Li s s z i l i o jl b A Po W s Gh  rw ng ow ow ryt n ty K Fr Ka Irl E i B B re C o N a a w ub Sz Ma Fi m ng B uj o j S S S j noc Fi Au Ta k o N Ind a Bot z i d a K Zi a n e roz H k j bl l y e form u j ie ra ns ep oko rys W ny Z s a R K r a y t yg w S T e t j e a j a Kr Kr a a a a a y  a a a a a a a e a a a a a y i a y i j i i i d. i e j ka e ze B cj t s h i cj cj ny g z w gr w n z n ad pur s al an ong tw  en a ls ndi e ndi P ndi k n e one  a oni e r mc | pi t l ec onga ot c a a ne z a t a ab K w e an ce w i l ni w w l l Da Li s z yt l y i j b W Po A s  r ea nga o ow i K n t us Fr Ir K B B E r do C a Ni . a w ubo Sz Ma F m ot uj j Si S S j Fi A T Br p ong No In B z dnoc oz m Ko Zi e r H ka na Re l or y a e o e f Zj i s k aj ys r o W ny an s K r a t ygr wy St T e j e a j r ra K K " W krajach bogatszych jako[ sektora publicznego jest znacznie wy|sza ni| w krajach biednych. Indeks jako[ci sektora publicznego na podstawie badaD ankietowych dotyczcych oceny jako[ci urzdów publicznych, kwalifikacji urzdników publicznych, stopnia niezale|no[ci urzdów publicznych od nacisków politycznych, wiarygodno[ci polityki gospodarczej rzdu. wysoka Jako[ sektora publicznego* 3 2 1 0 -1 -2 -3 niska PKB per capita (PPP, log) * Wykres przedstawia dane dla 199 paDstw. yródBo: Kaufmann D., Kraay A., Mastruzzi M., Governance Matters III: Governance Indicators for 1996-2002, World Bank 2003. 28 Jako [ sektora publicznego a i n r a u t p y r a B g a n li a i a y S r lk a c t e d s i ia g m a u n d e W i n o A n a N a K l a K r j A I g c S n n o U a a r a n H a j i F a z n e w a e l a s i a a y a a a t w a e j n i k h r o c o w o d M w c s B t y t o t a B l r n i o e S s K g o a w L z A E jl  o P C B a a W S T n a h a j G z e e w n b o a d n b I m i Z o g n o K " Zwikszenie zakresu sektora finansów publicznych (mierzonego indeksem ograniczenia sektora finansów publicznych Instytutu Frasera) nie jest równoznaczne z popraw jego jako[ci. Pomidzy indeksem ograniczenia sektora finansów publicznych, a jego jako[ci nie ma |adnego zwizku. 10 8 6 4 2 -2 -1 0 1 2 3 Jako[ sektora publicznego * Wykres przedstawia dane dla 121 paDstw. yródBo: Kaufmann D., Kraay A., Mastruzzi M., Governance Matters III: Governance Indicators for 1996-2002, World Bank 2003. 29 publicznych Indeks ograniczenia sektora finansów 5. System podatkowy. Do dochodów podatkowych zaliczono: " podatki po[rednie, " podatki bezpo[rednie, " obowizkowe ubezpieczenia spoBeczne. Dochody podatkowe jako procent PKB w 2004 roku. 51,4 50,7 51 44,5 43,9 43,5 39,7 39,6 39,1 41 38,2 37,0 36,6 34,6 34,5 33,9 32,5 31,4 31,4 31,2 28,9 31 28,6 26,6 24,3 21 * dane za 2003 r. yródBo: Bazy danych AMECO Komisji Europejskiej. 30 e a  a * a i t i a a a a y a a a a y y * * ia i ne i s a j  n c a ka i cj n di gi o c cj a li gr tw s ch e ndi da n t a e z n e an m on oni a  i c a t tw a r an p Li l ze w  ie we t ry D na r o w r s nl Pol W z ow ow a Es z Ja Ir F C noc B B B uj N A S o Fi d K S S No Au e rm ka l Zj fo ie s oko r y s n n W y a ra w St e t e j j a a Kr Kr " Kraje wysoko rozwinite charakteryzuj si przecitnie wy|szymi obci|eniami podatkowymi ni| kraje transformujce si. " W[ród krajów wysoko rozwinitych wystpuje du|e zró|nicowanie w zakresie obci|eD podatkowych. " Najwy|sze obci|enia podatkowe wystpuj w paDstwach skandynawskich i we Francji. Najni|sze  w Stanach Zjednoczonych, Japonii, Irlandii i Australii. " W krajach transformujcych si najwy|sze obci|enia wystpuj w SBowenii, na Wgrzech i w Polsce, za[ najni|sze na Litwie. 31 " Kraje transformujce si maj zdecydowanie ni|szy udziaB podatków bezpo[rednich w strukturze podatkowej w porównaniu do krajów wysoko rozwinitych. " W Polsce podatki bezpo[rednie stanowi najni|szy odsetek dochodów podatkowych. UdziaB podatków bezpo[rednich w caBo[ci opodatkowania w 2004 roku (w proc.). 48,6 50 46,8 46,3 44,9 43,6 39,1 38,8 40 37,0 36,6 30,8 29,8 28,5 28,3 30 26,5 25,1 25,0 23,5 22,1 20,6 19,4 19,5 20 10 * dane za 2003 r. yródBo: Bazy danych AMECO Komisji Europejskiej. 32 a  e a a a a a a a a y y i a a y a t i c ni h  ka wa ni cj ni g w one a c s ndi a e s a e it ecj m oni ni ncj z e andi t ot a c i e a yt Wgr L l D we w  nada* A r aponi oc r j nl Pol z ow ow a I Es Cz i Fr J B B Ni u S Br F K S S ozw dn No m r e ka j or el f i oko s W ans y any Z r t S w e t j e a aj r Kr K " Najni|sze pozapBacowe koszty pracy wystpuj w Irlandii, Australii i w Stanach Zjednoczonych. Najwy|sze  w Niemczech i Szwecji. " W krajach wysoko rozwinitych pozapBacowe koszty pracy s ni|sze ni| w krajach transformujcych si. Klin pBacowy* jako proc. caBkowitego kosztu pracy w 2004 roku. 50.7 48.0 47.4 50 45.8 43.8 43.6 43.6 43.1 42.0 41.5 37.6 40 36.9 32.3 31.2 29.6 28.6 30 23.8 20 * Klin pBacowy jest sum podatku dochodowego oraz obowizkowych ubezpieczeD spoBecznych pBaconych przez pracownika i pracodawc pomniejszon o zasiBki i podobne [wiadczenia gotówkowe. Wykres przedstawia klin pBacowy dla jednoosobowych gospodarstw domowych. 33 yródBo: OECD, Taxing Wages 2004. a e a a  a te a a a y i a a a y a i i i j j i i j  k cy l ni h c d c c i g n on gr s s a a c nd ad a n e l n n e z t  e a n tr a a em ce l y w w Da i r wi  oc n Po W r ow us j Irl Fr Cz z B Ka N Sz u Fi o A dn S a B No e k rm o r l Zj fo ie ok s y s n n W y ta ra w t S e j je a ra Kr K 6. Stabilno[ pienidza. " Kraje wysoko rozwinite charakteryzuj si najni|szym poziomem inflacji. " Najwy|sza inflacja wystpuje w paDstwach najbiedniejszych. Inflacja [rednioroczna w 2005 roku. 14,3 12 8,2 8,2 8 6,8 6,5 6,3 4,2 4,0 4,0 3,9 3,3 3,0 3,0 3,1 2,8 4 2,7 2,7 2,6 2,6 2,3 2,2 2,1 2,0 2,0 2,0 1,9 1,9 1,7 1,7 1,4 1,0 1,0 0,7 0,8 0 yródBo: MFW 34 y a a e a a a e a a a a a a e a g a a a y a  a i a i a y d i ie i n i i j t j i ur ja i ja d. n cy k l n i a n h d n c d n z B ni sz  k c d n w p w ng gr a si a ad c ezj e a n c an ls | n a ec o n eg zo l  o t ni e t lip an tr ne ot o a o em i c g Ch wa a la i ce ty Da Lit i an w Ko w ra j o b P A Gh ry nl ow ow W K  ea P F us ts w g Es in F Irl Cz B B ja N K M r no a or z B ju Sz n S uj nd z Fi A S S Ta o k a I N i a Bo ro ed n K j k Ho rm y a bl l e s o Z ko f y aj y pu s o r e n s n gr Wie a K a R y wy St T tr e je j a r ra K K " Kraje transformujce si poprawiBy w najwikszym stopniu stabilno[ systemów pieni|nych. W 2003 roku osignBy poziom zbli|ony do paDstw wysoko rozwinitych. Stabilno[ systemów pieni|nych 9,6 9,5 10 9,1 8,8 8,4 8 5,9 5,5 6 4,4 4 2 0 Kraje wysoko rozwinite Kraje transformujce si Tygrysy azjatyckie Kraje najubo|sze 1995 2003 yródBo: Instytut Frasera. 35 Rodzaje systemów finansowych Systemy finansowe dziel si na: " systemy zdominowane przez banki (model kontynentalny) oraz " systemy zdominowane przez rynek kapitaBowy (model anglosaski). Rozwój systemu finansowego (w proc. PKB) w 2004 r. Systemy zdominowane przez Systemy zdominowane przez rynek banki kapitaBowy 200 150 100 50 0 Kredyt krajowy dla sektora prywatnego Kapitalizacja gieBdy yródBo: IMF International Financial Statistics, World Federation of Exchanges, EBRD, European Securities Exchange Statistics 36 y r a a a a y a a a ia i cy i i e e u i da r d gr n d a n ezj acj en  ap n ral em ta an t an g Ko l s y W czo ow n Czech ow r Ni Ka B aj o Irl Mal B S Si n S T Au B a ed k j l Z ie y W an St

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
test 6 System gospodarki rynkowej
INTEGRACJA SYSTEMÓW GOSPODAROWANIA ODPADAMI
System teoretyczny gospodarki Keynesa
system produkcyjny w gospodarce rynkowej (13 stron)
SYSTEM HACCP DLA GOSPODARSTW WIEJSKICH PRODUKUJÄ„CYCH MLEKO
Przekształcenia systemowe polskiej gospodarki
2 GOSPODARKA I SYSTEM JST
Aksjologiczne podstawy i systemowo ekonomiczne reguły gospodarki i polityki lesnej Referat Hausner

więcej podobnych podstron