��MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Izabela Kocieniewska
Zastosowanie technik komputerowych do obliczeD
chemicznych 311[02].Z1.02
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji PaDstwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
Projekt wsp�Bfinansowany ze [rodk�w Europejskiego Funduszu SpoBecznego
Recenzenci:
mgr Urszula Ciosek-Rawluk
dr Robert Rochel
Opracowanie redakcyjne:
mgr Jolanta Aagan
Konsultacja:
mgr in\. Gabriela Poloczek
Poradnik stanowi obudow dydaktyczn programu jednostki moduBowej 311[02].Z1.02,
Zastosowanie technik komputerowych do obliczeD chemicznych , zawartego w moduBowym
programie nauczania dla zawodu technik analityk.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji PaDstwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
Projekt wsp�Bfinansowany ze [rodk�w Europejskiego Funduszu SpoBecznego
1
SPIS TREZCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstpne 5
3. Cele ksztaBcenia 6
4. PrzykBadowe scenariusze zaj 7
5. wiczenia 12
5.1. Edycja tekst�w chemicznych 12
5.1.1. wiczenia 12
5.2. Tworzenie schemat�w i rysunk�w technicznych 18
5.2.1. wiczenia 18
5.3. Zastosowane arkuszy kalkulacyjnych w analityce i technologii chemicznej 22
5.3.1. wiczenia 22
6. Ewaluacja osigni ucznia 29
7. Literatura 43
Projekt wsp�Bfinansowany ze [rodk�w Europejskiego Funduszu SpoBecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy PaDstwu Poradnik dla nauczyciela Zastosowanie technik komputerowych
do obliczeD chemicznych , kt�ry bdzie pomocny w prowadzeniu zaj dydaktycznych
w szkole ksztaBccej w zawodzie technik analityk 311[02].
W poradniku zamieszczono:
- wymagania wstpne, wykaz umiejtno[ci jakie uczeD powinien mie ju\ uksztaBtowane,
aby bez problem�w m�gB korzysta z poradnika,
- cele ksztaBcenia, wykaz umiejtno[ci jakie uczeD uksztaBtuje podczas pracy z poradnikiem,
- przykBadowe scenariusze zaj,
- wiczenia, przykBadowe wiczenia ze wskaz�wkami do realizacji, zalecanymi metodami
nauczania-uczenia oraz [rodkami dydaktycznymi,
- ewaluacj osigni ucznia, przykBadowe narzdzie pomiaru dydaktycznego,
- literatur.
Wskazane jest, aby zajcia dydaktyczne byBy prowadzone r�\nymi metodami ze
szczeg�lnym uwzgldnieniem aktywizujcych metod nauczania:
- samoksztaBcenia kierowanego,
- tekstu przewodniego,
- wiczeD laboratoryjnych,
- gier dydaktycznych,
- metody projekt�w,
- dyskusji dydaktycznej.
Formy organizacyjne pracy uczni�w mog by zr�\nicowane, poczwszy od samodzielnej
pracy uczni�w do pracy zespoBowej.
BezpieczeDstwo i higiena pracy
W czasie pobytu w pracowni uczeD zobowizany jeste[ przestrzega przepis�w
bezpieczeDstwa i higieny pracy oraz Regulaminu Pracowni Komputerowej.
Projekt wsp�Bfinansowany ze [rodk�w Europejskiego Funduszu SpoBecznego
3
311[02].Z1
Podstawowe czynno[ci
preparatywne oraz pomiary
parametr�w procesowych
311[02].Z1.01
Stosowanie zasad bezpiecznej
pracy w laboratorium
311[02].Z1.02 311[02].Z1.03
Zastosowanie technik komputerowych do Zastosowanie technik laboratoryjnych do
obliczeD chemicznych sporzdzania preparat�w chemicznych
311[02].Z1.04
Wykonywanie pomiar�w
parametr�w procesowych
Schemat ukBadu jednostek moduBowych
Projekt wsp�Bfinansowany ze [rodk�w Europejskiego Funduszu SpoBecznego
4
2. WYMAGANIA WSTPNE
Przystpujc do realizacji programu jednostki moduBowej uczeD powinien umie:
- interpretowa prawa i pojcia z zakresu analityki i technologii chemicznej,
- obsBugiwa system Windows XP,
- posBugiwa si w stopniu podstawowym edytorem tekstu Word,
- posBugiwa si w stopniu podstawowym arkuszem kalkulacyjnym Excel,
- korzysta z r�\nych zr�deB informacji.
Projekt wsp�Bfinansowany ze [rodk�w Europejskiego Funduszu SpoBecznego
5
3. CELE KSZTAACENIA
W wyniku realizacji programu jednostki moduBowej uczeD powinien umie:
- wybra i zastosowa program komputerowy do realizacji okre[lonych zadaD
obliczeniowych,
- wykorzysta arkusz kalkulacyjny do obliczeD technologicznych,
- zastosowa specjalistyczne programy komputerowe do sporzdzania rysunk�w
technicznych,
- przygotowa proste programy obliczeniowe do cel�w analitycznych,
- wykorzysta bazy danych zawierajce wyniki analiz,
- przygotowa sprawozdanie z badaD analitycznych, opis analizy zawierajcy tekst,
rysunki, tablice z danymi, wzory chemiczne i matematyczne,
- wykona obliczenia analityczne i technologiczne z wykorzystaniem program�w
komputerowych,
- sporzdzi i wypeBni karty kontrolne,
- sporzdzi wykresy i diagramy ilustrujce wyniki obliczeD,
- odczyta i sporzdzi rysunki techniczne i schematy technologiczne,
- dokona analizy graficznego przedstawienia koncepcji procesowej okre[lonych proces�w
technologicznych,
- przedstawi wyniki analiz w formie schemat�w blokowych.
Projekt wsp�Bfinansowany ze [rodk�w Europejskiego Funduszu SpoBecznego
6
4. PRZYKAADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Scenariusz zaj 1
Osoba prowadzca & & & & & & & & & & & & & & .& & & & .
ModuBowy program nauczania: Technik analityk 31[02]
ModuB: Podstawowe czynno[ci preparatywne oraz pomiary
parametr�w procesowych 311[02].Z1
Jednostka moduBowa: Zastosowanie technik komputerowych do obliczeD
chemicznych 311[02].Z1.02
Temat: Wykorzystanie edytora r�wnaD do edycji tekst�w chemicznych.
Cel og�lny: KsztaBtowanie umiejtno[ci edytowania wzor�w i r�wnaD chemicznych
w edytorze r�wnaD.
Po zakoDczeniu zaj edukacyjnych uczeD powinien umie:
- uruchomi i korzysta z programu Equation edytora r�wnaD,
- porozumiewa si z komputerem w czasie korzystania z edytora r�wnaD,
- edytowa wzory i r�wnania reakcji w programie,
- kopiowa poszczeg�lne wzory czsteczek do edytora tekstu Word lub innych aplikacji.
Metody nauczania uczenia si:
pokaz z obja[nieniem,
indywidualne wiczenia z tekstem przewodnim.
Zrodki dydaktyczne:
- rzutnik multimedialny,
- zestaw komputerowy (komputer, monitor, klawiatura, mysz),
- system operacyjny Windows XP,
- oprogramowanie MS Word 2003,
- materiaBy wiczeniowe przygotowane przez nauczyciela.
Uczestnicy:
- uczniowie technikum ksztaBccy si w zawodzie technik analityk.
Formy organizacyjne pracy uczni�w:
- praca indywidualna.
Czas: 4 godziny dydaktyczne.
Przebieg zaj:
1. Czynno[ci organizacyjne:
- sprawdzenie listy obecno[ci,
- sprawdzenie stanu technicznego pracowni komputerowej,
- przygotowanie komputer�w do pracy.
2. Nawizanie do tematu, om�wienie cel�w zaj.
3. Plan zaj:
- przedstawienie przy u\yciu rzutnika multimedialnego podstawowych zasad
korzystania z edytora r�wnaD matematycznych - pasek narzdziowy, pasek menu, pole
robocze programu,
- uczniowie wykonuj zadane wiczeD,
Projekt wsp�Bfinansowany ze [rodk�w Europejskiego Funduszu SpoBecznego
7
wiczenie 1
Napisz poni\sze wzory chemiczne.
n mol m g
�� �� �� ��
= gdzie n =
C 3 �� ��
m �� ��
V dm M mol
�� �� �� ��
m
s
= �" 100 % [% ]
C
p
m
r
C �" M �"100 %
m
=
C
p
d
C �" d
p
=
C
m
100 % �" M
E
a
log k = A -
2 .303 �" RT
2 ,303 c
oa
k = log
I
c
a
+ -
[A ]* [B ]
=
K dys
[AB ]
k
� =
c
Napisz poni\sze r�wnania reakcji:
H SO4 + Mg �! MgSO4+H �!
2 2
FeCl3+3NaOH �! Fe(OH ) +3NaCl
3
Zn + Pb(NO3) �! Pb + Zn(NO3)
2 2
Cu0 + H SO4 �!CuSO4 + SO2 + H O
2 2
2+
Cu0 - 2e- �! Cu / 2 /1
6+ 4+
S + 2e- �! S / 2 /1
Cu + 2H SO4 �!CuSO4 + SO2 + 2H O
2 2
- nauczyciel dba o bezpieczeDstwo pracy przy komputerze oraz o przestrzeganie
ustalonych reguB pracy w pracowni komputerowej,
- nauczyciel koordynuje prac uczni�w.
4. Podsumowanie
- utrwalenie umiejtno[ci poprzez wBczanie wzor�w do tekstu,
wiczenie 2 (wiczenie 2 p 5.1.1.)
- podsumowanie i ocena pracy uczni�w.
5. Sprawdzenie poprawno[ci wykonania wiczeD i ich om�wienie.
ZakoDczenie zaj
- podsumowanie poznanych tre[ci zaj,
- ocena indywidualnej pracy uczni�w przez nauczyciela.
Praca domowa
Przygotuj w edytorze Word referat na temat: Reakcje utleniania i redukcji. W swojej pracy
wykorzystaj funkcje edytora r�wnaD.
Spos�b uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakoDczonych zajciach:
- karta ewaluacyjna.
Projekt wsp�Bfinansowany ze [rodk�w Europejskiego Funduszu SpoBecznego
8
Scenariusz zaj 2
Osoba prowadzca & & & & & & & & & & & & & & .& & & & .
ModuBowy program nauczania: Technik analityk 31[02]
ModuB: Podstawowe czynno[ci preparatywne oraz pomiary
parametr�w procesowych 311[02].Z1
Jednostka moduBowa: Zastosowanie technik komputerowych do obliczeD
chemicznych 311[02].Z1.02
Temat: Edycja wzor�w chemicznych w programie ISIS Draw.
Cel og�lny: KsztaBtowanie umiejtno[ci edytowania wzor�w i r�wnaD chemicznych
w programie ISIS Draw.
Po zakoDczeniu zaj edukacyjnych uczeD powinien umie:
- korzysta z programu ISIS Draw,
- porozumiewa si z komputerem w czasie korzystania z programu,
- edytowa wzory chemiczne i r�wnania reakcji w programie,
- zachowa dokument na dysku,
- kopiowa poszczeg�lne wzory czsteczek do edytora tekstu Word.
Metody nauczania uczenia si:
pokaz z obja[nieniem,
indywidualne wiczenia z tekstem przewodnim.
Zrodki dydaktyczne:
- rzutnik multimedialny,
- zestaw komputerowy (komputer, monitor, klawiatura, mysz),
- system operacyjny Windows XP,
- oprogramowanie ISIS Draw,
- materiaBy wiczeniowe przygotowane przez nauczyciela.
Uczestnicy:
- uczniowie technikum ksztaBccy si w zawodzie technik analityk.
Formy organizacyjne pracy uczni�w:
- praca indywidualna.
Czas: 4 godziny dydaktyczne.
Przebieg zaj:
1. Czynno[ci organizacyjne:
- sprawdzenie listy obecno[ci,
- sprawdzenie stanu technicznego pracowni komputerowej,
- przygotowanie komputer�w do pracy.
2. Nawizanie do tematu, om�wienie cel�w zaj.
3. Cz[ wBa[ciwa:
- om�wienie podstawowych zadaD programu ISIS Draw strona gB�wna pasek narzdzi,
pasek menu,
Projekt wsp�Bfinansowany ze [rodk�w Europejskiego Funduszu SpoBecznego
9
- uczniowie wykonuj wiczenia w pisaniu wzor�w chemicznych zgodnie
z otrzymanymi od nauczyciela instrukcjami wiczenie 1 (wiczenie 3 p.5.1.1.),
- nauczyciel dba o bezpieczeDstwo pracy przy komputerze oraz o przestrzeganie
ustalonych reguB pracy w pracowni komputerowej,
- nauczyciel koordynuje prac uczni�w.
4. Podsumowanie:
- uczniowie wykonuj wiczenia do samodzielnego wykonania.
wiczenie 2
Przygotuj poni\sze wzory strukturalne oraz r�wnania reakcji:
H
H C H
C C
P IR YD Y N A
C C
N
N
H
H
H H
H
H
C C
C C C
C H IN O L IN A
C C C
H C N
N
H
H
H
H
C
C
H
H
H
H
O
N
INDYGO
N
H
O
C H2
C H
C H
3
C H
3
C H C H
N
N
2
F e
N N
H E M O G L O B IN A
C H
C H
3
3
C H
2
C H
2
C O O H
+ Cl2
+ HCl
O
Cl
O
O
O
O
O NH
+
NH
O
O
CN
R
R CN
C R
C
O +
O
C
R
C
R
CN
R
CN
Projekt wsp�Bfinansowany ze [rodk�w Europejskiego Funduszu SpoBecznego
10
+
NH2
+
H H
N N
N NH
NH2 2
NH2
NH2
NH2
NH2
H
H
n
CH2
+ CH2 + H2
O
+
n
O
5. Sprawdzenie poprawno[ci wykonania wiczeD i ich om�wienie.
ZakoDczenie zaj
- podsumowanie poznanych tre[ci zaj,
- ocena indywidualnej pracy uczni�w przez nauczyciela.
Praca domowa
Za pomoc edytora ISIS Draw przygotuj wzory nastpujcych czsteczek: alaniny, fenolu,
kwasu benzoesowego, chlorofilu oraz r�wnania reakcji: otrzymywania benzenu i nitowania
benzenu.
Spos�b uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakoDczonych zajciach:
- karta ewaluacyjna.
Projekt wsp�Bfinansowany ze [rodk�w Europejskiego Funduszu SpoBecznego
11
5. WICZENIA
5.1. Edycja tekst�w chemicznych
5.1.1. wiczenia
wiczenie 1
Utw�rz tabel pokazan poni\ej:
Nazwa
O[rodek Substancja Rodzaj
PrzykBady szczeg�Bowa
rozpraszajcy rozproszona koloidu
koloidu
Gaz �� Nie istnieje
Aerozole
Gaz Ciecz Aerozole MgBa, chmury
ciekBe (mgBy)
Aerozole staBe
CiaBo staBe Dym, kurz
(dymy)
Gaz Piana Piany
Ciecz Zole, roztwory Mleko, biaBko Lizole, emulsje
Ciecz
koloidalne
Zole tlenk�w
Zawiesiny
CiaBo staBe metali,
koloidalne
wodorotlenk�w
Gaz Pumeks Piany staBe
Kwarc Piany staBe
CiaBo staBe Ciecz Dirozole
mleczny (emulsje staBe)
SzkBo rubinowe,
CiaBo staBe Zole staBe
perBy fosforowe
Wskaz�wki do realizacji
Przed przystpieniem do realizacji wiczenia nauczyciel powinien om�wi zakres
i technik wykonania wiczenia z uwzgldnieniem przepis�w bezpieczeDstwa i higieny pracy
oraz regulaminu pracowni komputerowej.
Spos�b wykonania wiczenia
UczeD powinien:
1) otworzy nowy dokument w programie MS Word 2003 i zapisa go pod nazw
Tabela.doc. Dokument powinien by wy[wietlany w widoku UkBad strony,
2) wy[wietli okno Wstawianie tabeli za pomoc menu Tabela/Wstaw/Tabela,
3) okre[li liczb kolumn na 5 oraz liczb wierszy na10. kliknij przycisk OK,
4) zaznaczy caB tabel (opcja Tabela/Wybierz/Tabela),
5) wybiera opcj Tabela/WBa[ciwo[ci tabeli,
6) w oknie WBa[ciwo[ci tabeli przej[ na kart Wiersz i okre[li wysoko[ wiersza na 1 cm,
a nastpnie przej[ na kart Kolumna i okre[li jej szeroko[ na 3cm wybrane ustawienia
potwierdzi klikajc przycisk OK,
Projekt wsp�Bfinansowany ze [rodk�w Europejskiego Funduszu SpoBecznego
12
7) zaznaczy trzy kom�rki tabeli, w kt�rych ma pojawi si tekst gaz (poprzez obrysowanie
ich myszk z naci[nitym lewym klawiszem), a nastpnie wybra opcj Tabela/Scal
kom�rki, analogicznie nale\y postpi z kom�rkami tabeli w kt�rych maj si pojawi
napisy: ciecz; ciaBo staBe; aerozole; zole, roztwory koloidalne; dirozole,
8) zaznaczy caBa tabel i wybiera opcj Format/Obramowanie i cieniowanie,
9) w oknie dialogowym Obramowanie i cieniowanie na karcie Obramowanie i wybra styl
obramowania linia cigBa a jej szeroko[ dla ramki 1,5 pkt natomiast dla linii
wewntrznych 0,5 pkt, ustawienia potwierdzi przyciskiem OK,
10) zaznaczy pierwszy wiersz tabeli i wybierz opcj Format/Obramowanie i cieniowanie,
11) w oknie dialogowym Obramowanie i cieniowanie na karcie Cieniowanie wybra
wypeBnienie 15% szary, natomiast na karcie Obramowanie ustaw grubo[ linii dolnej
krawdzi na 1,5 pkt, zatwierdzi ustawienia przyciskiem OK,
12) ustawi szeroko[ krawdzi linii oddzielajcych wiersze scalone na szeroko[ 1,5 pkt,
13) zaznaczy caB tabel i ustawi czcionk: Times New Roman, rozmiar 12 pt,
14) wybra na zaznaczonej tabeli opcj Tabela/WBa[ciwo[ci tabeli w wy[wietlonym oknie
dialogowym na karcie Kom�rka wybiera Wyr�wnanie w pionie - Do [rodka, potwierdzi
klikajc OK,
15) wpisa w odpowiednie kom�rki tabeli tekst tak jak na rysunku,
16) zapisa zmiany wprowadzone do dokumentu Tabela.doc poprzez wyb�r opcji
Plik/Zapisz.
Zalecane metody nauczania uczenia si:
pokaz z obja[nieniem,
indywidualne wiczenia z tekstem przewodnim.
Zrodki dydaktyczne:
- zestaw komputerowy (komputer, monitor, klawiatura, mysz),
- system operacyjny Windows XP,
- oprogramowanie MS Word 2003.
wiczenie 2
Utw�rz dokument przedstawiony poni\ej:
STAAA DYSOCJACJI
Je\eli podczas rozpuszczania substancja ulega dysocjacji wedBug reakcji:
AB A+ + B-
To staBa r�wnowagi nosi w�wczas nazw staBa dysocjacji.
[A+]�"[B-]
K =
[AB]
je\eli:
[AB] + [A+] = cAB
[AB] +[B-] = cAB
w�wczas:
2
[A+]
K =
cAB -[A+]
wyznaczajc [A+] otrzymujemy:
Projekt wsp�Bfinansowany ze [rodk�w Europejskiego Funduszu SpoBecznego
13
��
K 4cAB ��
�� ��
[A+]= �" 1+ -1
�� ��
2 K
�� ��
stopieD przereagowania rozwa\anej substancji zwany jest stopniem dysocjacji i wyra\a si wzorem:
cAB - [AB]
� =
cAB
ze wzoru tego mo\na obliczy:
[AB]= cAB -�cAB = (1- �)cAB (*)
zatem
[A+]= [B-]= �cAB (**)
podstawiajc r�wnanie (*) i (**)do r�wnania na staB dysocjacji otrzymuje si:
2 2
� �" cAB
K =
(1-�)cAB
Strona 1
Wskaz�wki do realizacji
Przed przystpieniem do realizacji wiczenia nauczyciel powinien om�wi zakres
i technik wykonania wiczenia z uwzgldnieniem przepis�w bezpieczeDstwa i higieny pracy
oraz regulaminu pracowni komputerowej.
Spos�b wykonania wiczenia
UczeD powinien:
1) otworzy nowy dokument w programie MS Word 2003 i zapisa go pod nazw
Wzory.doc. Dokument powinien by wy[wietlany w widoku UkBad strony,
2) wybiera menu Widok/NagB�wek i stopka, wy[wietli si pasek narzdziowy,
3) w nagB�wku strony wpisa tekst: STAAA DYSOCJACJI i podkre[li lini,
4) wybra przycisk nastpnie na pasku narzdziowym co spowoduje przej[cie do stopki
strony,
5) wpisa tekst: Strona 1w stopce, a nastpnie klikn myszk w obszar poza polem
edycyjnym, aby powr�ci do dokumentu,
6) wpisa przedstawiony w wiczeniu tekst,
7) klikn na ikonk na pasku narzdziowym co uruchomi edytora r�wnaD,
8) wpisa wz�r, a nastpnie klikn myszka w obszar poza polem edycyjnym aby powr�ci
do dokumentu,
9) zaznaczy tekst i wykona nastpujce czynno[ci formatujce:
- wyr�wna tekst do lewej,
- otworzy okno czcionka w menu Format/Czcionka i w oknie dialogowym na karcie
czcionka ustawi: czcionka Times New Roman; styl normalny; rozmiar 12,
10) sformatowa obiekty z wzorami wybierajc: Wy[rodkuj tekst,
11) zapisa zmiany wprowadzone do dokumentu Tabela.doc poprzez wyb�r opcji Plik/Zapisz.
Zalecane metody nauczania uczenia si:
pokaz z obja[nieniem,
indywidualne wiczenia z tekstem przewodnim.
Projekt wsp�Bfinansowany ze [rodk�w Europejskiego Funduszu SpoBecznego
14
Zrodki dydaktyczne:
- zestaw komputerowy (komputer, monitor, klawiatura, mysz),
- system operacyjny Windows XP,
- oprogramowanie MS Word 2003.
wiczenie 3
Przygotuj wzory strukturalne: czsteczek aspiryny, witaminy C i kofeiny; r�wnanie reakcji
estryfikacji; schemat ze wzorem strukturalnym tBuszczu. Korzystajc z aplikacji ISIS Draw.
CH3 O
H
CH2OH CH3
COOH N
O
OH N
O C CH3 O
N
O
N O
OH
OH
CH3
witamina C
aspiryna
kofeina
aspiryna witamina C
kofeina
R eakcja estryfikacji
Reakcja estryfikacji
O
O
C H3
H2S O4 C H3
O H H O C H5
+
2
+ H2 O
O C H5
2
Schemat wzoru strukturalnego tBuszczu
H O
H C O C R
1
O
H C O C R
2
O
H C O C R
3
H
B
A
Wskaz�wki do realizacji
Przed przystpieniem do realizacji wiczenia nauczyciel powinien om�wi zakres
i technik wykonania wiczenia z uwzgldnieniem przepis�w bezpieczeDstwa i higieny pracy
oraz regulaminu pracowni komputerowej.
Spos�b wykonania wiczenia
UczeD powinien:
1) otworzy nowy dokument w programie ISIS Draw i zapisa go pod nazw Wzory skc,
2) wybra ze zbioru narzdzi wskaznikiem myszy symbol reprezentujcy rysowanie
pier[cienia aromatycznego i nacisn lewy klawisz myszy,
Projekt wsp�Bfinansowany ze [rodk�w Europejskiego Funduszu SpoBecznego
15
3) naprowadzi wskaznik na [rodek ekranu, nacisn lewy klawisz myszy i trzymajc go
naci[nitym przesun wskaznik w prawo i w d�B, aby rozwin struktur pier[cienia,
wtedy zwolni klawisz myszy. Przesuwajc wskaznik wok�B punktu startowego uzyskuje
si r�\ne ustawienia pier[cienia,
4) wybra ze zbioru narzdzi symbol reprezentujcy rysowanie wizaD i naprowadzi
wskaznik na naro\nik pier[cienia aromatycznego, do kt�rego ma by doBczony
podstawnik (w tym miejscu pojawi si maBy czarny kwadracik). Nacisn lewy klawisz
myszy i trzymajc go naci[nitym wskaza punkt na ekranie, w kt�rym ma by
umieszczony podstawnik,
5) narysowa lini wizania do drugiego podstawnika,
6) utworzy BaDcuch wizaD dorysowujc kolejne wizania do wizania narysowanego
uprzednio,
7) utworzy wizanie podw�jne poprzez danego wizania po raz drugi,
8) umie[ci wskaznik na pocztku linii znajdujcej si pod paskiem menu i naci[nij lewy
klawisz myszy. W linii tej napisz COOH , spowoduje to pojawienie si wzoru
podstawnika,
9) wybra ze zbioru narzdzi symbol reprezentujcy dodawanie symboli do szkieletu
i wskaza wskaznikiem miejsce, w kt�rym ma by dopisana grupa,
10) podobnie dopisa symbole O i C ,
11) wpisa CH3 , cyfra 3 automatycznie umieszczona zostanie w indeksie dolnym,
12) wybra ze zbioru narzdzi symbol reprezentujcy dopisywanie tekstu do rysunku
poza szkieletem wizaD. Wska\ odpowiednie miejsce na ekranie i wpisa aspiryna .
13) powt�rzy odpowiednie operacje dla struktury witamin C, rysujc pier[cieD
picioczBonowy z pomoc opcji , oraz dla struktury kofeiny z pomoc narzdzi
rysowania pier[cieni sze[cio i picioczBonowych: ,
14) wybra z menu File opcj Save As... uka\e si wtedy okno dialogowe,
15) wpisa nazw Wzory zamiast domy[lnego *.cw 2 i wybra przycisk OK
- reakcja estryfikacji,
16) narysowa szkielet wizaD dla czsteczki alkoholu i kwasu,
17) doda opisy symboli atom�w lub wzor�w grup,
18) wybra ze zbioru narzdzi symbol reprezentujcy dodawanie do rysunku strzaBki
i umie[ strzaBk w odpowiednim miejscu na rysunku,
19) narysowa wz�r estru,
Projekt wsp�Bfinansowany ze [rodk�w Europejskiego Funduszu SpoBecznego
16
20) wpisa korzystajc z opcji nad strzaBk tekst H2SO4 , oraz + H2O , a tak\e znak
+ . Indeksy dolne wpisa korzystajc z opcji Style/Subscript,
21) dopisa tytuB rysunku,
22) wybra narzdzie nacisn lewy klawisz myszy i trzymajc go naci[nity przesuwa
wskaznik do pierwszej opcji z lewej strony przedstawionego zbioru. Narysowa dwie
nachodzce na siebie ramki,
23) narysowa na tle narysowanych ramek wz�r strukturalny czsteczki tBuszczu,
24) przesun elementy rysunku wskazujc je tak, aby wzajemnie si uzupeBniaBy,
25) doda strzaBki i litery schematu.
Zalecane metody nauczania uczenia si:
pokaz z obja[nieniem,
indywidualne wiczenia z tekstem przewodnim.
Zrodki dydaktyczne:
- zestaw komputerowy (komputer, monitor, klawiatura, mysz),
- system operacyjny Windows XP,
- oprogramowanie MS Word 2003.
Projekt wsp�Bfinansowany ze [rodk�w Europejskiego Funduszu SpoBecznego
17
5.2. Tworzenie schemat�w i rysunk�w technicznych
5.2.1. wiczenia
wiczenie 1
Utw�rz przedstawiony poni\ej schemat blokowy produkcji sody kalcynowanej metod
Solvaya korzystajc z programu MS Word 2003.
Ca(OH)2 NaCl Na2CO3
(solanka)
Oczyszczanie
solanki
Absorpcja
NH3
Karbonizacja
CO2
CO2
Wypalanie Filtracja
wapienia
H2O
NaHCO3
CaO
Gaszenie
Kalcynacja
Ca(OH)2
Regeneracja NH3
Na2CO3
CaCl2
Schemat blokowy produkcji sody kalcynowanej metod Solvaya
Projekt wsp�Bfinansowany ze [rodk�w Europejskiego Funduszu SpoBecznego
18
Wskaz�wki do realizacji
Przed przystpieniem do realizacji wiczenia nauczyciel powinien om�wi zakres
i technik wykonania wiczenia z uwzgldnieniem przepis�w bezpieczeDstwa i higieny pracy
oraz regulaminu pracowni komputerowej.
Spos�b wykonania wiczenia
UczeD powinien:
1) otworzy nowy dokument w programie MS Word 2003 i zapisa go pod nazw
Schemat.doc,
2) wywoBa pasek Rysowanie przez kliknicie w ikon , kt�ra jest dostpna na pasku
narzdziowym standartowym lub wybierajc opcj Widok/Paski narzdzi/Rysowanie,
3) rozpocz tworzenie rysunku od narysowania prostokta wybierajc z paska narzdzi
rysowania ikon ,
4) wybra strzaBk ikona i narysowa j w odpowiednim miejscu na rysunku,
5) wybra ikon w celu narysowania linii,
6) rysowa kolejny prostokty odrbnie lub skopiowa ten prostokt, kt�ry zostaB ju\
narysowany (zaznaczy narysowany prostokt wybiera opcj kopiuj, a nastpnie wklej
i przenie[ element we wBa[ciwe miejsce),
7) wybiera z paska Rysowanie ikon i narysowa koBo,
8) zaznaczy lini w celu zmiany stylu linii z linii prostej na przerywan, a nastpnie wybra
z paska narzdziowego Rysowanie odpowiedni rodzaj kreskowania,
9) wstawi tekst do poszczeg�lnych element�w schematu wybiera odpowiedni element,
a nastpnie klikn na nim prawym klawiszem myszy, z menu podrcznego wybiera
opcj Dodaj tekst i wpisa wBa[ciwy dla elementu tekst czcionk Times New Roman,
rozmiar 10,
10) wpisa tekst nad lub obok strzaBek u\ywajc pola tekstowego ikona ,
11) sformatowa pole tekstowe: bez wypeBnienia i bez linii,
12) wpisa polem tekstowym r�wnie\ tytuB rysunku,
13) zapisa zmiany wprowadzone do dokumentu Schemat.doc poprzez wyb�r opcji
Plik/Zapisz.
Projekt wsp�Bfinansowany ze [rodk�w Europejskiego Funduszu SpoBecznego
19
Zalecane metody nauczania uczenia si:
pokaz z obja[nieniem,
indywidualne wiczenia z tekstem przewodnim.
Zrodki dydaktyczne:
- zestaw komputerowy (komputer, monitor, klawiatura, mysz),
- system operacyjny Windows XP,
- oprogramowanie MS Word 2003.
wiczenie 2
Korzystajc z programu ChemSketch utw�rz schematy nastpujcych zestaw�w
laboratoryjnych: sczenia pod zmniejszonym ci[nieniem; destylacji prostej.
Wskaz�wki do realizacji
Przed przystpieniem do realizacji wiczenia nauczyciel powinien om�wi zakres
i technik wykonania wiczenia z uwzgldnieniem przepis�w bezpieczeDstwa i higieny pracy
oraz regulaminu pracowni komputerowej.
Spos�b wykonania wiczenia
UczeD powinien:
1) otworzy nowy dokument w programie ChemSketch i zapisa go pod nazw Zestawy.sk2,
2) wy[wietli okno dialogowe programu za pomoc menu Templates/Template Windows,
3) wybra w wy[wietlonym oknie z listy Lab Kit a nastpnie klikn w kolb sto\kow,
4) ustawi kursor myszy w odpowiednim miejscu pola roboczego i klikn co spowoduje
wstawienie kolby,
Projekt wsp�Bfinansowany ze [rodk�w Europejskiego Funduszu SpoBecznego
20
5) wybra kilkakrotnie opcj Temptates/Template Windows i z wy[wietlonego okna
pobiera kolejno: korek do kolby sto\kowej, lejek, ssawk,
6) uBo\y poszczeg�lne elementy wedBug nastpujcego schemat:
7) wstawi zestaw do destylacji prostej korzystajc z gotowego szablonu znajdujcego si
w programie,
8) wybra opcj Temptates/Template Windows i w wy[wietlonym oknie przej[ na drug
kart,
9) wybra w wy[wietlonym oknie klikajc zestaw do destylacji prostej i umie[ go
w odpowiednim miejscu w polu roboczym programu.
Zalecane metody nauczania uczenia si:
pokaz z obja[nieniem,
indywidualne wiczenia z tekstem przewodnim.
Zrodki dydaktyczne:
- zestaw komputerowy (komputer, monitor, klawiatura, mysz),
- system operacyjny Windows XP,
- oprogramowanie specjalistyczne ChemSketch.
Projekt wsp�Bfinansowany ze [rodk�w Europejskiego Funduszu SpoBecznego
21
5.3. Zastosowane arkuszy kalkulacyjnych w analityce
i technologii chemicznej
5.3.1. wiczenia
wiczenie 1
Na podstawie danych zawartych w poni\szej tabelce oblicz st\enia molowe roztworu
NaOH (MNa=23; MO=16; MH=1).
Wskaz�wki do realizacji
Przed przystpieniem do realizacji wiczenia nauczyciel powinien om�wi zakres
i technik wykonania wiczenia z uwzgldnieniem przepis�w bezpieczeDstwa i higieny pracy
oraz regulaminu pracowni komputerowej.
Spos�b wykonania wiczenia
UczeD powinien:
1) otworzy nowy dokument w programie MS Excel 2003 i zapisa go pod nazw
Wzory.xls. Dokument powinien by wy[wietlany w widoku UkBad strony, jako arkusz
roboczy wybierz Arkusz1,
2) wpisa w kom�rkach z zakresu A1 do G8 odpowiednie warto[ci,
3) scali kom�rki A1 i A2; B1 i B2, C1 i C2, D1 i D2, E1 i E2, F1 i F2 oraz G1 i G2
poprzez zaznaczenie ka\dej pary kom�rek oddzielnie a nastpnie wyb�r opcji
Format/Kom�rki na karcie Wyr�wnanie ustawi sterowanie tekstem na scal kom�rki,
4) sformatowa tekst w scalonych kom�rkach wybierajc opcj Format/Kom�rki i w oknie
dialogowym Formatowanie kom�rek dokona nastpujcych ustawieD: wyr�wnanie
tekstu do [rodka w pionie i poziomie, sterowanie tekstem ustawi na opcji zawijaj tekst,
czcionka Times New Roman, rozmiar 12, pogrubiona,
5) ustawi indeksy g�rne lub dolne w oknie dialogowym Formatowanie kom�rek na karcie
czcionka w polu Efekty,
6) ustawi w kolumnie D w oknie dialogowym Formatowanie kom�rek na karcie Liczby
kategorie Liczbowe z dwoma miejscami dziesitnymi,
7) zaznaczy caBy obszar od A1 do G8 i wybiera opcj Format/ Kom�rki, na karcie
obramowanie wybra zar�wno kontur jaki linie wewntrzne oraz styl linii ustawi na lini
cigB, a kolor ustali na automatyczny,
8) wpisa odpowiednie formuBy, aby arkusz kalkulacyjny obliczyB puste miejsca w tabelce,
Projekt wsp�Bfinansowany ze [rodk�w Europejskiego Funduszu SpoBecznego
22
m
s
9) ustawi si w kom�rce B3 i wpisa formuB w oparciu o wz�r na ilo[ moli n =
m
r
(warto[ ms znajduje si w kom�rce A3, a warto[ mr w kom�rce C3) formuBa bdzie
miaBa nastpujc posta =A3/C3,
10) klikn Enter po wpisaniu formuBy,
11) ustawi si w prawym dolnym rogu kom�rki w wynikiem i gdy kursor przyjmie ksztaBt
czarnego krzy\yka przecign go myszk w d�B z naci[nitym prawym klawiszem
w celu ukazania si wynik�w w poni\szych kom�rkach,
12) ustawi si w kom�rce E3 i w oparciu o wz�r V=m/d wpisa formuB, kt�ra bdzie miaBa
posta =C3/D3, a nastpnie nacisn Enter i przecign wyniki do poni\szych kom�rek,
13) ustawi si w kom�rce F3 i w oparciu o dane z tre[ci zadania obliczy mas molow
NaOH wedBug formuBy =23+16+1 nastpnie nacisn Enter i przecign wynik ni\ej,
14) ustawi si w kom�rce G3 i w oparciu o wz�r na st\enie molowe Cm = n/V wpisa
formuB =B3/E3 nacisn Enter i przecign wynik ni\ej.
Zalecane metody nauczania uczenia si:
pokaz z obja[nieniem,
indywidualne wiczenia z tekstem przewodnim.
Zrodki dydaktyczne:
- zestaw komputerowy (komputer, monitor, klawiatura, mysz),
- system operacyjny Windows XP,
- oprogramowanie MS Excel 2003.
wiczenie 2
W oparciu o poni\sze dane sporzdz w arkuszu kalkulacyjnym krzyw miareczkowania
mocnego kwasu mocn zasad.
Wskaz�wki do realizacji
Przed przystpieniem do realizacji wiczenia nauczyciel powinien om�wi zakres
i technik wykonania wiczenia z uwzgldnieniem przepis�w bezpieczeDstwa i higieny pracy
oraz regulaminu pracowni komputerowej.
Spos�b wykonania wiczenia
UczeD powinien:
1) otworzy nowy dokument w programie MS Excel 2003 i zapisa go pod nazw
Wykres.xls. Dokument powinien by wy[wietlany w widoku UkBad strony, jako arkusz
roboczy wybierz Arkusz1,
2) wpisa w kom�rkach z zakresu A1 do AD2 odpowiednie warto[ci,
3) zaznaczy caBy obszar od A1 do AD2 i wybiera z paska narzdziowego ikon -
uruchomi si kreator wykres�w,
4) wybiera w nim z listy Typ wykresu pozycj Liniowy,
5) w grupie Podtyp r�wnie\ wybiera Liniowy,
6) klikn Dalej,
Projekt wsp�Bfinansowany ze [rodk�w Europejskiego Funduszu SpoBecznego
23
7) zwr�ci uwag na karcie Zakres danych na to, \e program domy[lnie wpisaB zaznaczony
zakres oraz zaznaczyB, \e serie znajduj si w wierszach,
8) klikn na karcie Serie danych w pole dotyczce Etykiet Osi kategorii (X) i zaznaczy
w tabelce warto[ci VNaOH,
9) usun seri VNaOH (r�\ow) przez kliknicie w ni, a nastpnie kliknicie w przycisk
UsuD,
10) przej[ do nastpnego kroku klikajc Dalej,
11) wpisa w nastpnym kroku w oknie dialogowym kreatora na karcie TytuBy odpowiednie
dane,
12) pozostawi ustawienia domy[lne na kartach Osie, Linie siatki, Etykiety danych, Tabela
danych,
13) wyBczy Poka\ legend na karcie Legenda,
14) wybra OK nastpi zamknicie kreatora tworzenia wykres�w i wykres pojawi si
w Arkuszu1,
Projekt wsp�Bfinansowany ze [rodk�w Europejskiego Funduszu SpoBecznego
24
15) klikn dwukrotnie w o[ Y pojawi si okno dialogowe na karcie Skala ustawi
maksimum na 14, jednostk gB�wn na 2, a pomocnicz na 0,5; na Karcie czcionka
ustawi rozmiar czcionki na 8, pozostaBe karty przejrze,
16) klikn dwukrotnie w o[ X pojawi si okno dialogowe, karty: Desenie, Liczby, Skala
i Wyr�wnanie przejrze i pozostawi bez zmian, natomiast na Karcie Czcionka ustawi
rozmiar czcionki na 8,
17) klikn dwukrotnie w pole kre[lenia w oknie dialogowym zaznaczy: brak obramowania
i brak wypeBnienia,
18) klikn dwukrotnie w lini wykresu w oknie dialogowym na karcie Desenie ustawi kolor
linii na czerwony, zwikszy grubo[ linii oraz zaznaczy opcj WygBadzone linie,
pozostaBe karty przejrze i pozostawi bez zmian,
19) klikn dwukrotnie w tytuB wykresu w oknie dialogowym na karcie czcionka ustawi
opcj podkre[lenie jednokrotne,
20) klikn dwukrotnie w opis osi Y w oknie dialogowym na karcie Czcionka ustawi
rozmiar na 12 oraz pogrubienie, na karcie Wyr�wnanie ustawi opis w poziomie,
21) klikn dwukrotnie w opis osi X w oknie dialogowym na karcie Czcionka ustawi
rozmiar na 12 oraz pogrubienie wybiera OK, nastpnie edytowa opis umieszczajc 3
w indeksie g�rnym (zaznaczy 3 i wywoBa menu podrczne, wybiera Formatuj tytuB osi
i na karcie czcionka ustawi indeks g�rny),
22) otrzyma po formatowaniu wykres jak ni\ej:
23) zapisa zmiany wprowadzone do dokumentu Wykres.xls poprzez wyb�r opcji
Plik/Zapisz.
Zalecane metody nauczania uczenia si:
pokaz z obja[nieniem,
indywidualne wiczenia z tekstem przewodnim.
Projekt wsp�Bfinansowany ze [rodk�w Europejskiego Funduszu SpoBecznego
25
Zrodki dydaktyczne:
- zestaw komputerowy (komputer, monitor, klawiatura, mysz),
- system operacyjny Windows XP,
- oprogramowanie MS Excel 2003.
wiczenie 3
Utw�rz baz danych zawierajc dane o pierwiastkach chemicznych. Baza ma zawiera:
nazw pierwiastka jego temperatur topnienia, temperatur wrzenia oraz gsto[. Na gotowej
bazie dokonaj nastpujcych operacji:
- sortuj pierwiastki wedBug: wzrastajcej temperatury wrzenia, wedBug malejcej gsto[ci,
- filtruj pierwiastki w ten spos�b, aby wy[wietliBy si tylko informacje dotyczce
nastpujcych pierwiastk�w: krzemu, cynku, tytanu.
W oparciu o utworzon tabel utw�rz formularz.
Wskaz�wki do realizacji
Przed przystpieniem do realizacji wiczenia nauczyciel powinien om�wi zakres
i technik wykonania wiczenia z uwzgldnieniem przepis�w bezpieczeDstwa i higieny pracy
oraz regulaminu pracowni komputerowej.
Spos�b wykonania wiczenia
UczeD powinien:
1) otworzy nowy dokument w programie MS Excel 2003 i zapisa go pod nazw
Pierwiastki.xls. Dokument powinien by wy[wietlany w widoku UkBad strony, jako
arkusz roboczy wybiera Arkusz1,
2) utworzy baz danych w postaci tabeli zgodnie z poni\szym wzorem,
Projekt wsp�Bfinansowany ze [rodk�w Europejskiego Funduszu SpoBecznego
26
3) zaznaczy caBy zakres z danymi A1:D48,
4) wybra opcj Dane/Sortuj w oknie dialogowym Sortuj zaznaczy pozycj Ma wiersz
nagB�wka, ustali wedBug, kt�rych danych ma odby si sortowanie, a nastpnie wybiera
opcj odpowiednio: Rosnco lub Malejco:
- wybra w oknie dialogowym Sortuj z listy: (2) Temperatura zaznaczy opcj Rosnco,
aby sortowa wedBug wzrastajcej temperatury wrzenia,
- wybiera sortowanie wedBug Gsto[ i zaznacz opcj Malejco, aby sortowa wedBug
malejcej gsto[ci,
5) wybra opcj Dane/Filtr/Autofiltr,
6) wybra odpowiedni opcj filtrowania przez kliknicie w strzaBk przy nazwie pola z jej
prawej strony,
- klikn w strzaBk z prawej strony kom�rki Nazwa pierwiastka i wybiera z listy
Krzem, aby wy[wietli wBa[ciwo[ci tylko krzemy,
Projekt wsp�Bfinansowany ze [rodk�w Europejskiego Funduszu SpoBecznego
27
7) wykona identyczne czynno[ci filtrowania dla cynku i tytanu,
8) wyBczy filtr wybierajc opcj identyczn jak przy wBczaniu go Dane/Filtr/Autofiltr,
9) utworzy formularz wybierz opcj Dane/Formularz - automatycznie wy[wietli si okno
formularza z pierwszym pierwiastkiem tabeli,
10) przejrze wBa[ciwo[ci innych pierwiastk�w klikajc w odpowiednie przyciski na oknie
dialogowym.
Zalecane metody nauczania uczenia si:
pokaz z obja[nieniem,
indywidualne wiczenia z tekstem przewodnim.
Zrodki dydaktyczne:
- zestaw komputerowy (komputer, monitor, klawiatura, mysz),
- system operacyjny Windows XP,
- oprogramowanie MS Excel 2003.
Projekt wsp�Bfinansowany ze [rodk�w Europejskiego Funduszu SpoBecznego
28
6. EWALUACJA OSIGNI UCZNIA
PrzykBady narzdzi pomiaru dydaktycznego
Test I
Test dwustopniowy do jednostki moduBowej Zastosowanie technik
komputerowych do obliczeD chemicznych
Test skBada si z 20 zadaD wielokrotnego wyboru, z kt�rych:
- zadania 1, 2, 3, 4, 7, 8, 9, 10, 11, 16, 17, 18, 19, 20 s z poziomu podstawowego,
- zadania 5, 6, 12, 13, 14, 15, s z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadaD: 0 lub 1 punkt
Za ka\d prawidBow odpowiedz uczeD otrzymuje 1 punkt. Za zB odpowiedz lub jej brak
uczeD otrzymuje 0 punkt�w.
Proponuje si nastpujce normy wymagaD uczeD otrzyma nastpujce
oceny szkolne:
- dopuszczajcy za rozwizanie co najmniej 8 zadaD z poziomu podstawowego,
- dostateczny za rozwizanie co najmniej 10 zadaD z poziomu podstawowego,
- dobry za rozwizanie 14 zadaD, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry za rozwizanie 18 zadaD, w tym co najmniej 5 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. d, 3. a, 4. a, 5. c, 6. b, 7. d, 8. d, 9. a, 10. c, 11.a,
12. a, 13. d, 14. a, 15. c, 16. c, 17. c, 18. d, 19. b, 20. d
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osignicia ucznia) celu wymagaD odpowiedz
Przyporzdkowa odpowiednie
1 rozszerzenie do programu w kt�rym B P c
powstaB plik
Wybra prawidBow definicj
2 A P d
marginesu
3 Wybra prawidBow definicj stopki A P a
Wybra prawidBow definicj punktu
4 A P a
topograficznego
Okre[li wysoko[ czcionki
5 B PP c
o okre[lonym rozmiarze
Wybra program wBa[ciwy do edycji
6 B PP b
wzor�w matematycznych
Projekt wsp�Bfinansowany ze [rodk�w Europejskiego Funduszu SpoBecznego
29
Okre[li zastosowanie programu
7 B P d
ChemSketch
Wybra zastosowanie programu
8 B P d
AutoCAD
Wybra program wBa[ciwy do
9 tworzenia schematu zestawu B P a
laboratoryjnego
Okre[li budow arkusza
10 B P c
kalkulacyjnego
Przyporzdkowa odpowiednie
11 rozszerzenie do programu w kt�rym B P a
powstaB plik
SformuBowa definicj adresowania
12 B PP a
wzgldnego kom�rek w arkuszu
Sklasyfikowa przedstawiony zapis
13 C PP d
adresu kom�rki.
Sklasyfikowa przedstawiony zapis
14 C PP a
adresu kom�rki
Wskaza metod zmiany sposobu
15 C PP c
adresowania kom�rek w arkuszu
16 Wyja[ni budow formuBy w arkuszu B P c
Rozr�\ni ikony w pasku
17 B P c
narzdziowym programu Excel
Rozr�\ni pojcia typowe dla baz
18 A P d
danych
Wybra program wBa[ciwy do
19 B P b
graficznej interpretacji danych
Wybra program wBa[ciwy do
20 B P d
tworzenia baz danych
Projekt wsp�Bfinansowany ze [rodk�w Europejskiego Funduszu SpoBecznego
30
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Przygotuj odpowiedni liczb test�w.
3. Zapewnij samodzielno[ podczas rozwizywania zadaD.
4. Przed rozpoczciem testu przeczytaj instrukcj dla ucznia.
5. Zapytaj czy uczniowie wszystko zrozumieli.
6. Nie przekraczaj przeznaczonego czasu na test.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uwa\nie instrukcj.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kart odpowiedzi.
3. Zapoznaj si z zestawem zadaD testowych.
4. Udzielaj odpowiedzi na zaBczonej karcie odpowiedzi, wstawiajc w odpowiedniej
rubryce znak X. W przypadku pomyBki nale\y bBdn odpowiedz zaznaczy k�Bkiem,
a nastpnie ponownie zaznaczy odpowiedz prawidBow.
5. Test zawiera 20 zadaD, w tym: 14 z poziomu podstawowego, 6 z poziomu
ponadpodstawowego.
6. Do ka\dego zadania doBczone s 4 mo\liwe odpowiedzi. Tylko jedna jest prawdziwa.
7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy bdziesz miaB satysfakcj z wykonanego zadania.
8. Kiedy udzielanie odpowiedzi bdzie Ci sprawiaBo trudno[, wtedy odB�\ jego rozwizanie
na p�zniej i wr� do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
9. Na rozwizanie testu masz 40 min.
MateriaBy dla ucznia:
instrukcja,
zestaw zadaD testowych,
karta odpowiedzi.
ZESTAW ZADAC TESTOWYCH
1. Dokumenty utworzone w programie MS Word posiadaj rozszerzenie
a) *.xls.
b) *.txt.
c) *.doc.
d) *.jpg.
2. Margines w dokumencie tekstowym jest to
a) odlegBo[ tekstu od g�rnej i dolnej krawdzi strony.
b) odlegBo[ tekstu od prawej krawdzi strony.
c) odlegBo[ tekstu od lewej krawdzi strony.
d) odlegBo[ tekstu od g�rnej, dolnej, lewej i prawej krawdzi strony.
Projekt wsp�Bfinansowany ze [rodk�w Europejskiego Funduszu SpoBecznego
31
3. Stopka w dokumencie tekstowym jest to
a) obszar w g�rnej cz[ci strony zawierajcy tekst, powtarzajcy si na ka\dej stronie.
b) obszar w dolnej cz[ci strony zawierajcy tekst, powtarzajcy si na ka\dej stronie.
c) obszar w cz[ci roboczej programu zawierajcy tekst.
d) obszar w cz[ci roboczej programu zawierajcy grafik.
4. Punkt topograficzny jest to
a) podstawowa jednostka okre[lajca rozmiar czcionki.
b) podstawowa jednostka okre[lajca rozmiar linii.
c) podstawowa jednostka okre[lajca wielko[ tabeli.
d) podstawowa jednostka okre[lajca rozmiar akapitu.
5. Czcionka o rozmiarze 10 pt w standardzie amerykaDskim bdzie miaBa wysoko[ci
a) 3,75 mm.
b) 2,75 mm.
c) 3,51 mm.
d) 5,51 mm.
6. Dodatkowym programem sBu\cym do edycji wzor�w matematycznych w programie MS
Word jest program
a) Excel.
b) Equation.
c) ISIS.
d) ClipArt.
7. Program ChemSketch posiada mo\liwo[ci
a) tylko tworzenia dwu i tr�jwymiarowych wzor�w.
b) tylko tworzenia modeli 3D wzor�w strukturalnych.
c) tylko tworzenia schemat�w zestaw�w laboratoryjnych.
d) tworzenia dwu i tr�jwymiarowych wzor�w, modeli 3D wzor�w strukturalnych oraz
schemat�w zestaw�w laboratoryjnych.
8. Program AutoCAD sBu\y do
a) tworzenia grafiki.
b) edycji wzor�w i r�wnaD chemicznych.
c) tworzenia modeli czsteczek.
d) komputerowego wspomagania projektowania.
9. Do tworzenia schematu zestawu laboratoryjnego u\yjesz programu
a) ChemSketch.
b) ISIS Draw.
c) AutoCAD.
d) ISIS Draw, AutoCAD.
10. Arkusz kalkulacyjny zbudowany jest z
a) zeszyt�w.
b) skoroszyt�w.
c) arkuszy.
d) kart.
Projekt wsp�Bfinansowany ze [rodk�w Europejskiego Funduszu SpoBecznego
32
11. Dokumenty utworzone w programie MS Excel posiadaj rozszerzenie
a) *.xls.
b) *.doc.
c) *.sck.
d) *.txt.
12. Adresowanie wzgldne kom�rek w arkuszu to
a) spos�b adresowania, kt�ry umo\liwia automatyczn zmian adres�w w formule.
b) spos�b adresowania, kt�ry blokuje automatyczn zmian adres�w w formule.
c) spos�b adresowania, kt�ry blokuje automatyczn zmian adres�w jedynie co do
wiersza.
d) spos�b adresowania, kt�ry blokuje automatyczn zmian adres�w jedynie co do
kolumny.
13. W arkuszu kalkulacyjnym adres D$10 to przykBad adresowania
a) zwykBego.
b) wzgldnego.
c) bezwzgldnego.
d) mieszanego.
14. W arkuszu kalkulacyjnym adres $D$10 to przykBad adresowania
a) bezwzgldnego.
b) zwykBego.
c) mieszanego.
d) wzgldnego.
15. Spos�b adresowania kom�rek mo\na Batwo zmieni u\ywajc klawisza
a) F2.
b) F3.
c) F4.
d) F5.
16. Podczas tworzenia formuB w arkuszu mamy do czynienia z
a) 2 rodzajami operator�w.
b) 3 rodzajami operator�w.
c) 4 rodzajami operator�w.
d) 5 rodzajami operator�w.
17. Ikona znajdujca si na pasku narzdziowym programu Excel uruchamia
a) kreatora wykres�w.
b) malarza format�w.
c) kreatora funkcji.
d) autosumowanie.
18. W przypadku baz danych wiersze to
a) pola rekord�w.
b) formularze.
c) formuBy.
d) rekordy.
Projekt wsp�Bfinansowany ze [rodk�w Europejskiego Funduszu SpoBecznego
33
19. Do graficznej interpretacji danych zastosujesz program
a) Word.
b) Excel.
c) AutoCAD.
d) ChemSketch.
20. Do tworzenia baz danych zastosujesz program
a) Word.
b) AutoCAD.
c) ISIS Draw.
d) Excel.
Projekt wsp�Bfinansowany ze [rodk�w Europejskiego Funduszu SpoBecznego
34
KARTA ODPOWIEDZI
Imi i nazwisko..........................................................................................
Zastosowanie technik komputerowych do obliczeD chemicznych
Zakre[l poprawn odpowiedz.
Nr
Odpowiedz Punkty
zadania
1.
a b c d
2.
a b c d
3.
a b c d
4.
a b c d
5.
a b c d
6.
a b c d
7.
a b c d
8.
a b c d
9.
a b c d
10.
a b c d
11.
a b c d
12.
a b c d
13.
a b c d
14.
a b c d
15.
a b c d
16.
a b c d
17.
a b c d
18.
a b c d
19.
a b c d
20.
a b c d
Razem:
Projekt wsp�Bfinansowany ze [rodk�w Europejskiego Funduszu SpoBecznego
35
Test II
Test dwustopniowy do jednostki moduBowej Zastosowanie technik
komputerowych do obliczeD chemicznych
Test skBada si z 20 zadaD wielokrotnego wyboru, z kt�rych:
- zadania 1, 2, 4, 5, 6, 8, 9, 10, 16, 17, 18, 19, 20 s z poziomu podstawowego,
- zadania 3, 7, 11, 12, 13, 14, 15 s z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadaD: 0 lub 1 punkt
Za ka\d prawidBow odpowiedz uczeD otrzymuje 1 punkt. Za zB odpowiedz lub jej brak
uczeD otrzymuje 0 punkt�w.
Proponuje si nastpujce normy wymagaD uczeD otrzyma nastpujce
oceny szkolne:
- dopuszczajcy za rozwizanie co najmniej 8 zadaD z poziomu podstawowego,
- dostateczny za rozwizanie co najmniej 10 zadaD z poziomu podstawowego,
- dobry za rozwizanie 14 zadaD, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry za rozwizanie 18 zadaD, w tym co najmniej 5 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. a, 3. a, 4. c, 5. d, 6. b, 7. d, 8. d, 9. d, 10. d, 11. b,
12. b, 13. b, 14. a, 15. b, 16. d, 17. c, 18. a, 19. c, 20. c
Plan testu
Nr Kategoria Poziom Poprawna
Cel operacyjny
zad. celu wymagaD odpowiedz
(mierzone osignicia ucznia)
1 Wybra prawidBow definicj interlinii A P b
2 Wybra prawidBow definicj nagB�wka A P a
Okre[li wysoko[ czcionki
3 C PP a
o okre[lonym rozmiarze
Wybra program wBa[ciwy do edycji
4 B P c
wzor�w I r�wnaD chemicznych
Scharakteryzowa rodzaje grafiki
5 B P d
w programie Word
Przyporzdkowa odpowiednie
6 rozszerzenie do programu w kt�rym B P b
powstaB plik
Okre[li zastosowanie narzdzi
7 C PP d
programu AutoCAD
Wybra program wBa[ciwy do
8 tworzenia schemat�w instalacji B P d
chemicznych
Projekt wsp�Bfinansowany ze [rodk�w Europejskiego Funduszu SpoBecznego
36
Wybra program wBa[ciwy do
9 B P d
tworzenia schemat�w blokowych
Wybra program wBa[ciwy do edycji
10 B P d
wzor�w
Rozr�\ni typy danych w arkuszu
11 B PP b
kalkulacyjnym
SformuBowa definicj adresowania
12 B PP b
bezwzgldnego
Sklasyfikowa przedstawiony zapis
13 C PP b
adresu kom�rki
Sklasyfikowa przedstawiony zapis
14 C PP a
adresu kom�rki
Sklasyfikowa przedstawiony zapis
15 C PP b
adresu kom�rki
16 Wyja[ni budow formuBy w arkuszu B P d
Wskaza metod zmiany sposobu
17 C P c
adresowania kom�rek w arkuszu
Rozr�\ni ikony w pasku
18 B P a
narzdziowym programu Excel
Rozr�\ni pojcia typowe dla baz
19 A P c
danych
Wybra program wBa[ciwy do obliczeD
20 B P c
chemicznych
Projekt wsp�Bfinansowany ze [rodk�w Europejskiego Funduszu SpoBecznego
37
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Przygotuj odpowiedni liczb test�w.
3. Zapewnij samodzielno[ podczas rozwizywania zadaD.
4. Przed rozpoczciem testu przeczytaj instrukcj dla ucznia.
5. Zapytaj czy uczniowie wszystko zrozumieli.
6. Nie przekraczaj przeznaczonego czasu na test.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uwa\nie instrukcj.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kart odpowiedzi.
3. Zapoznaj si z zestawem zadaD testowych.
4. Udzielaj odpowiedzi na zaBczonej karcie odpowiedzi, wstawiajc w odpowiedniej
rubryce znak X. W przypadku pomyBki nale\y bBdn odpowiedz zaznaczy k�Bkiem,
a nastpnie ponownie zaznaczy odpowiedz prawidBow.
5. Test zawiera 20 zadaD, w tym: 13 z poziomu podstawowego, 7 z poziomu
ponadpodstawowego.
6. Do ka\dego zadania doBczone s 4 mo\liwe odpowiedzi. Tylko jedna jest prawdziwa.
7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy bdziesz miaB satysfakcj z wykonanego zadania.
8. Kiedy udzielanie odpowiedzi bdzie Ci sprawiaBo trudno[, wtedy odB�\ jego rozwizanie
9. na p�zniej i wr� do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
10. Na rozwizanie testu masz 40 min.
MateriaBy dla ucznia:
instrukcja,
zestaw zadaD testowych,
karta odpowiedzi.
ZESTAW ZADAC TESTOWYCH
1. Interlinia jest to
a) podstawowy element w strukturze dokumentu.
b) odstp midzy wierszami tekstu.
c) odstp pomidzy akapitami.
d) odlegBo[ akapitu od lewego marginesu.
2. NagB�wek w dokumencie tekstowym jest to
a) obszar w g�rnej cz[ci strony zawierajcy tekst, powtarzajcy si na ka\dej stronie.
b) obszar w dolnej cz[ci strony zawierajcy tekst, powtarzajcy si na ka\dej stronie.
c) obszar roboczy programu.
d) obszar w dokumencie zawierajcy tekst.
Projekt wsp�Bfinansowany ze [rodk�w Europejskiego Funduszu SpoBecznego
38
3. Czcionka o rozmiarze 10 pt w standardzie europejskim bdzie miaBa wysoko[
a) 3,75 mm.
b) 3,51 mm.
c) 4,51 mm.
d) 1,51 mm.
4. W[r�d poni\szych program�w do edycji wzor�w i r�wnaD chemicznych sBu\y
a) Word.
b) AutoCAD.
c) ISIS Draw.
d) Excel.
5. Do dokumentu tekstowego w programie Word mo\na wstawia nastpujc grafik
a) tylko ClipArt.
b) tylko wstawion z innego pliku.
c) tworzon bezpo[rednio w dokumencie.
d) ClipArt, wstawion z innego pliku.
6. Dokumenty utworzone w programie AutoCAD posiadaj rozszerzenie
a) *.skc.
b) *.dwg.
c) *.xls.
d) *.sk2.
7. Efekt lustra ma w programie AutoCAD zastosowanie
a) tylko do odbicia bryBy wzgldem [rodka.
b) tylko do skopiowania cz[ci bryBy.
c) tylko do powielenia cz[ci bryBy.
d) do odbicia bryBy wzgldem [rodka, skopiowania cz[ci bryBy, powielenia cz[ci bryBy.
8. Do tworzenia schematu instalacji w przemy[le chemicznym u\yjesz programu
a) Word.
b) Excel.
c) ChemSketch.
d) AutoCAD.
9. Do tworzenia schematu blokowego procesu chemicznego u\yjesz programu
a) Excel.
b) ChemSketch.
c) ISIS Draw.
d) Word.
10. Dodatkow aplikacj do tworzenia r�wnaD w programie Word jest aplikacja
a) Excel.
b) ISIS Draw.
c) AutoCAD.
d) Equation.
Projekt wsp�Bfinansowany ze [rodk�w Europejskiego Funduszu SpoBecznego
39
11. W arkuszu mamy do czynienia z nastpujcymi typami danych
b) liczby, litery, symbole.
c) etykietki, liczby, formuBy.
d) liczby, formuBy, funkcje.
e) formuBy, funkcje, etykietki.
12. Adresowanie bezwzgldne kom�rek w arkuszu to
a) spos�b adresowania, kt�ry umo\liwia automatyczn zmian adres�w w formule.
b) spos�b adresowania, kt�ry blokuje automatyczn zmian adres�w jedynie co do
kolumny.
c) spos�b adresowania, kt�ry blokuje automatyczn zmian adres�w w formule.
d) spos�b adresowania, kt�ry blokuje automatyczn zmian adres�w jedynie co do
wiersza.
13. Adres D10 to przykBad adresowania
a) bezwzgldnego.
b) wzgldnego.
c) mieszanego.
d) zwykBego.
14. Adres $D$10 to przykBad adresowania
a) bezwzgldnego.
b) zwykBego.
c) mieszanego.
d) wzgldnego.
15. Adres $D10 to przykBad adresowania
a) zwykBego.
b) mieszanego.
c) bezwzgldnego.
d) wzgldnego.
16. FormuBy w arkuszu mog odwoBywa si do warto[ci
a) tylko staBych.
b) tylko zmiennych.
c) tylko funkcji.
d) staBych, zmiennych, funkcji.
17. Spos�b adresowania kom�rek mo\na Batwo zmieni u\ywajc klawisza
a) F2.
b) F3.
c) F4.
d) F5.
18. Ikona znajdujca si na pasku narzdziowym uruchamia:
a) kreatora wykres�w.
b) kreatora tworzenia tabel.
c) kreatora funkcji.
d) kreatora dodawania grafiki.
Projekt wsp�Bfinansowany ze [rodk�w Europejskiego Funduszu SpoBecznego
40
19. W przypadku baz danych kolumny to:
a) formuBy.
b) formularze.
c) pola rekord�w.
d) rekordy.
20. Do obliczeD chemicznych zastosujesz program:
a) ISIS Draw.
b) AutoCAD.
c) Excel.
d) ChemSketch.
Projekt wsp�Bfinansowany ze [rodk�w Europejskiego Funduszu SpoBecznego
41
KARTA ODPOWIEDZI
Imi i nazwisko..........................................................................................
Zastosowanie technik komputerowych do obliczeD chemicznych
Zakre[l poprawn odpowiedz.
Nr
Odpowiedz Punkty
zadania
1.
a b c d
2.
a b c d
3.
a b c d
4.
a b c d
5.
a b c d
6.
a b c d
7.
a b c d
8.
a b c d
9.
a b c d
10.
a b c d
11.
a b c d
12.
a b c d
13.
a b c d
14.
a b c d
15.
a b c d
16.
a b c d
17.
a b c d
18.
a b c d
19.
a b c d
20.
a b c d
Razem:
Projekt wsp�Bfinansowany ze [rodk�w Europejskiego Funduszu SpoBecznego
42
7. LITERATURA
1. Eilmes A.: wiczenia z... Word dla chemik�w. MIKOM, Warszawa 2001
2. Groszek M.: Excel 2003 PL. Kurs. Helion S.A., Gliwice 2003
3. Juszczyk S.: Metodyka nauczania informatyki w szkole. Wyd. MarszaBek, ToruD 2001
4. Kowalczyk G.: Word 2003 PL. Kurs. Helion S.A., Gliwice 2003
5. Krogulec Sobowiec M., RudziDski M.: Poradnik dla autor�w pakiet�w edukacyjnych.
KOWEZiU, Warszawa 2003
6. Kula A.: ABC Word 2003 PL. Helion S.A., Gliwice 2004
7. Langer M.: Po prostu Word 2003 PL. Helion S.A., Gliwice 2004
8. Langer M.: Po prostu Excel 2003 PL . Helion S.A., Gliwice 2004
9. MasBowski K.: Excel 2003 PL. 161 praktycznych porad. Helion S.A., Gliwice 2004
10. Niemiecko B.: Pomiar ksztaBcenia zawodowego. Biuro Koordynacji KsztaBcenia Kadr,
Fundusz Wsp�Bpracy, Warszawa 1997
11. Nowakowski Z.: Dydaktyka informatyki w praktyce Cz. 1. MIKOM, Warszawa 2003
12. Nowakowski Z.: Dydaktyka informatyki i technologii informacyjnej w praktyce Cz. 2.
MIKOM, Warszawa 2003
13. Pilch M.: wiczenia z... Excel dla chemik�w. MIKOM, Warszawa 2001
14. PikoD A.: AutoCAD 2000i PL. Helion S.A., Gliwice 2001
15. Szlosek F.: Wstp do dydaktyki przedmiot�w zawodowych. Instytut Technologii
Eksploatacji, Radom 1998
16. Aktywne metody nauczania informatyki http://www.gazeta-
it.pl/archiwum/git13/aktywne.html
17. Tana[ M.: Technologia informacyjna w procesie dydaktycznym. MIKOM, Warszawa
2005
Projekt wsp�Bfinansowany ze [rodk�w Europejskiego Funduszu SpoBecznego
43
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
02 Zastosowanie technik komputerowych05 Zastosowanie technik komputerowychidX9608 Wykorzystywanie techniki komputerowej03 0000 020 02 Zastosowanie?ciximabu w angioplastyce wiencowej1g zastosowania techniki mikroprocesorowejZastosowanie techniki wysokich ciśnień w technologii żywności, a szczególnie w przetwórstwie mięsabudowa fizyczna i parametry techniczne komputerow przenosnychTECHNIKA KOMPUTEROWA W HOTELARSTWIETechnika komputerowaBOSSA Zastosowanie techniki Heikin Ashi na rynku kapitałowym02 Rysunek technicznyZastosowanie technik membranowych do separacji produktów w bioprocesachwięcej podobnych podstron