"Proces" Franca Kafki jako metafora. Trzeba zacz¹æ od tego, co to jest proces? To postêpowanie tocz¹ce siê najczêœciej z inicjatywy strony (powoda) w jej w³asnym interesie, na skutek wytoczenia przez ni¹ powództwa przed s¹dem w celu rozpoznania i rozstrzygniêcia spornej sprawy cywilnej. W tym przypadku nie chodzi jednak o taki typ procesu. Bohater tytu³owy "Proces" u Franca Kafki poddany jest raczej czemuœ, co mog³oby przypominaæ proces skargowy (postêpowanie mo¿e byæ wszczête tylko na wniosek uprawnionego oskar¿yciela, funkcje oskar¿enia, obrony i orzekania s¹ wykonywane przez ró¿ne osoby, sam proces to spór równoprawnych stron, a rola s¹du to tylko kierowanie spraw¹ i orzekanie.), lub proces inkwizycyjny (inaczej œledczy - wszystkie funkcje procesowe, jak œciganie, oskar¿anie, obrona, orzekanie i wykonanie kary, by³y wykonywane przez sêdziego, postêpowanie by³o pisemne i tajne.). Procedura zastosowana, o ile mo¿na to tak nazwaæ, wobec Józefa K. By³a czymœ absurdalnym. Nie by³o ani sprawiedliwego s¹du (jedynie tak zwana instytucja), oskar¿enia, ani te¿ co najwa¿niejsze równoprawnych stron. Ca³a rzeczywistoœæ to absurd, koszmarny sen, wszystko jest dziwne (pisarz notowa³ sny, aby je póŸniej literacko przetwarzaæ). Akcja dzieje siê w abstrakcyjnym mieœcie, kancelarie i sale s¹dowe mieszcz¹ siê, jak we œnie, w przedziwnych miejscach - na strychach i poddaszach obskurnych budynków. Strych mo¿e wiêc byæ jednoczeœnie kancelari¹ i sal¹ s¹dow¹, a zwyk³a rupieciarnia bankowa - miejscem egzekucji. Ciemne pomieszczenia, strychy i korytarze budz¹ w Józefie K. uczucie lêku, osaczenia i zagro¿enia. Do powieœci wprowadzona jest widownia, aresztowanie jest i nie jest aresztowaniem, ksiêgi s¹du s¹ ksi¹¿kami pornograficznymi, ludzie pozbawieni s¹ wyraŸnych cech wygl¹du i charakteru, sam proces bez przyczyn i dowodów równie¿ przypomina koszmarny sen. Jednym s³owem wszystko jest na dobrej drodze do wyalienowania, psychozy.