plik


ÿþGramoty na brzozowej korze W 1951 roku, podobno w ramach zapBaty za wygranie wojny  odnaleziono dawne gramoty na brzozowej korze, które niszczono w czasie rewolucji. Nierosyjscy uczeni nie odwa|yli si na zniszczenie lub ukrycie w archiwach nowych gramotów. Dziki temu rosyjscy badacze zdobyli mocny argument. Pomimo letnich upaBów w 2014 roku i niepokojcych wie[ci z Ukrainy redakcja gazety  Prezydent nie przegapiBa ciekawych informacji dotyczcych staro|ytnej historii Rosji i jzyka rosyjskiego. 26 lipca 63 roku od momentu znalezienia staro|ytnych staroruskich gramotów na brzozowej korze  wielkiego pomnika Rosyjskiej lingwistycznej historii. W zwizku z t dat przeprowadzili[my wywiad ze znanym jzykoznawc, badaczem staro|ytnego okresu jzyka rosyjskiego Andriejem Aleksandrowiczem Tjuniajewem. - Andrieju Aleksandrowiczu wiemy, |e wyszBa nastpna paDska monografia? Prosz opowiedzie o niej. - Nazywa si  Ksiga Ra: pochodzenie liter, cyfr i symboli . Na witrynie http://www.organizmica.com mo|na znalez niedu|y fragment tego tekstu, a w wydawnictwie  BiaBe Alwy mo|na kupi t ksi|k. Po[wicona jest, jak sama nazwa wskazuje, poszukiwaniom odpowiedzi na pojawienie si liter, cyfr i symboli. Nad ksi|k pracowaBem od 2005 roku. Zrozumienie znaczenia staro|ytnych symboli okazaBo si nie Batwym zadaniem. A |eby im nada poprawn interpretacj  jeszcze trudniejszym. - Kiedy badacz zaczyna rozumie, |e jest na wBa[ciwej drodze? - Zrozumie mo|na tylko z wyników pracy. Podam przykBad. W  Ksidze Ra zrozumiaBem dopiero, |e wBa[ciwe odszyfrowaBem dawne znaczenia, kiedy caBy obraz semantyki uBo|yB si w caBo[. I ten obraz zawarBem w ksi|ce. - Co to za obraz? - Jest bardzo prosty i dlatego, z wysokim prawdopodobieDstwem, prawdziwy. Wszystkie litery utworzone zostaBy z akrostychów, które opisuj staro|ytny astralny mit o pochodzeniu [wiata i czBowieka. - Czyli, paDska ksi|ka powinna równie| zahacza o bibli? - Naturalnie! Zahacza. W  Ksidze Ra pokazano, |e biblia  to tylko azbuka lub alfabet, temat który utalentowani autorzy rozwinli bardzo szeroko. - To znaczy, |e na Rusi i w innych krajach powinny by analogie? - Oczywi[cie! I one s. W ksi|ce je wyliczyBem. Na Rusi  to bajka nazywana Azbuk, u Skandynawów  bajka nazywana Futhark, u Turków  bajka nazywana ABtaj-Buczaj, a u Semitów  to bajka nazywana Bibli. Istniej podobne bajki u staro|ytnych Egipcjan oraz u wielu innych narodów. - Ciekawe, a jak mo|emy bada jzyk ruski staro|ytno[ci je|eli nie mamy ksig? - S tylko, |e trzeba ich szuka w cerkwi. Oczywi[cie, w naszych czasach kapBani nie dadz ruskich ksig, ale wkrótce, by mo|e, rzd zrozumie, |e kultury narodu rosyjskiego nie mo|na odci chrze[cijaDstwem i wtedy dostaniemy te ksigi. - A dlaczego jest pan przekonany, |e one s? - Dlatego, |e one s. Wynika to z prac [redniowiecznych autorów i wspóBczesnych badaczy. A, poza tym z faktu ujawnienia pism na brzozowej korze. Przecie| czytanie i pisanie [wiadcz o tym, |e caBy ruski naród byB pi[mienny od pocztku XI  go wieku. To wtedy, kiedy na przykBadu, Francuzi nie znali jeszcze ani widelców, ani By|ek, ani kuchni, ani pisma, ani umiejtno[ci czytania  tak ich opisywaBa w swoim li[cie królowa Francji, Anna JarosBawna. - Tak wic, nieprzyjaciele przegapili ukazanie si gramotów na brzozowej korze? - Okazuje si, |e tak. Za pierwszym razem niszczono [lady. Mówi o czasach rewolucji, kiedy dzieci na ulicach gramotami na brzozowej korze ze zrujnowanych muzeów grali w piBk no|n. Wtedy wszystko udaBo si zniszczy. A w 1951 roku, kiedy za Stalina byB gwaBtowny i rzadki wzrost wszystkiego co Ruskie  widocznie jako zapBata za wygran wojn  wtedy zaistniaBy nowe staro|ytne gramoty na brzozowej korze, których nierosyjscy uczeni nie odwa|yli si zniszczy lub ukry w magazynach. Okazuje si teraz, |e rosyjscy badacze otrzymali mocny argument. - Teraz prosz opowiedzie co[ o artykule zamieszczonym w gazecie Prezydent, w której wspomniano o panu? Tak, to jest bardzo wa|ne dla mnie i w ogóle dla Rosyjskich badaD jzyka ruskiego, w tym i mojej pracy w bibliotece Prezydenckiej imienia B.N. Jelcyna, która opublikowaBa sBownikowy artykuB  Pierwszy ujawniony rkopis na brzozowej korze w Wielkim Nowogrodzie (link do pozycji). W[ród niewielkiej listy wykorzystanej literatury figuruje mój referat  Gramoty na brzozowej korze, jako dokument , który wykonaBem jeszcze w 2009 roku. MiaBo to miejsce na Szóstej Ogólnorosyjskiej konferencji naukowej  Archiwalne zródBoznawstwo historii ojczystej: problemy wspóBdziaBania na obecnym etapie . Konferencja odbyBa si 16  17 czerwca w Rosyjskim archiwum paDstwowym historii spoBeczno- politycznej w Moskwie. Maria Wietrowa Gramoty na brzozowej korze, jako dokument A.A. Tiunajew, prezydent Akademii nauk podstawowych, akademik RAEN Od drugiej poBowy XX wieku do dyspozycji badaczy zaczBy napBywa nowe zródBa pisane  gramoty na brzozowej korze. Pierwsze takie materiaBy znaleziono w 1951 roku podczas wykopalisk archeologicznych w Nowogrodzie. Na dzieD dzisiejszy znaleziono koBo 1000 gramotów. Wiksz ich cz[ znaleziono w Nowogrodzie, co pozwala przypuszcza, |e ten dawny ruski gród byB osobliwym centrum rozpowszechniania tego rodzaju pisma. Ogólna objto[ sBownika gramotów na brzozowej korze liczy ponad 3200 leksykalnych jednostek, co pozwala przeprowadzi badania porównawcze jzyka gramotów z dowolnym jzykiem, bdcym w zródBach pisanych tego samego okresu. 1. Ruskie Gramoty na brzozowej korze z XIwieku Po raz pierwszy o Nowogrodzie wspomniano w 1 kronice Nowogrodzkiej z okoBo 859 r., a pod koniec X wieku staB si on drugim po wzgldem znaczenia centrum Rusi Kijowskiej. Z geografii ustaleD wynika, |e na terytorium Rusi istniaBo 11 miast, w których znaleziono gramoty na brzozowej korze: Nowogród, Stara Russa, Tor|ok, Psków, SmoleDsk, Witebsk, M[cisBaw, Twer, Moskwa, Stary RiazaD, Zwinogród Galicyjski [8]. Oto lista gramotów na brzozowej korze, odnoszcych si do XI-tego wieku. Nowogród  ! 89 {1075-1100}, ! 90 {1050-1075}, ! 123 {1050-1075}, ! 181 {1050-1075}, ! 245 {1075-1100}, ! 246 {1025-1050}, ! 247 {1025-1050}, ! 427 {1075-1100}, ! 428 {1075-1100}, ! 526 {1050-1075}, ! 527 {1050-1075}, ! 590 {1075-1100}, ! 591 {1025-1050}, ! 593 {1050-1075}, ! 613 {1050-1075}, ! 733 {1075-1100}, ! 753 {1050-1075}, ! 789 {1075-1100}, ! 903 {1075-1100}, ! 905 {1075-1100}, ! 906 {1075-1100}, ! 908 {1075-1100}, ! 909 {1075-1100}, ! 910 {1075-1100}, ! 911 {1075-1100}, ! 912 {1050-1075}, ! 913 {1050-1075}, ! 914 {1050-1075}, ! 915 {1050-1075}, ! 915  i {1025-1050}. Stara Russa  ! St. r. 13 {1075-1100} Z przedstawionej listy wida, |e XI wieczne gramoty na brzozowej korze znaleziono tylko w dwóch miastach  w Nowogrodzie i w Starej Russie. Wszystkich  31 gramotów. Najstarsza data to 1025 rok. Najpózniejszy to 1100 rok. Diagram 1. Tre[ci tekstów gramotów na brzozowej korze Z tekstów gramot wynika, |e 95 % ma tre[ci zwizane z gospodark. W gramocie ! 245 mówi si:  Sukna moje dla ciebie: czerwone, bardzo dobre  7 arszyn (metrów), [jakie, ilo[, jakie-ilo[] . A w gramotach ! 246 jest mowa:  Od {yrowita do Stojana. Odkd po|yczyBe[ ode mnie i nie zwróciBe[ pienidzy, idzie dziewity rok. Je|eli nie przy[lesz mi czterech i póB hrywien, to mam zamiar dochodzi twojej winy za skonfiskowany towar u najznakomitszego mieszkaDca Nowogrodu. Wszystkiego dobrego . Imiona ludzi, wystpujce w gramotach z XI wieku s pogaDskie (to jest Ruskie), a nie chrze[cijaDskie. Chocia| wiadomo, |e przy chrzcie ludziom nadawano imiona chrze[cijaDskie. W gramotach nie spotyka si prawie tekstów religijnych (patrz diagram 1), ani z chrze[cijaDskich, ani pogaDskich. Na pocztku XI wieku ludno[ Nowogrodu nie tylko odpowiadaBa adresom znajdujcym si w mie[cie, ale te| tym, którzy |yli poza jego granicami  we wsiach, w innych miastach. MieszkaDcy najbardziej odlegBych wiosek tak|e pisali na korze brzozowej polecenia zwizane z gospodark oraz proste listy [1]. Rys. 1. Ilo[ znalezionych gramotów w Nowogrodzie: wszystkie  na czerwono, z których teksty ko[cielne  na niebiesko. Pozioma o[  lata. Pionowa  ilo[ znalezionych gramot. Linia czarna oznacza trendy Nowogrodzkich gramot. Z wykresu 1 wynika, |e w[ród rusów, mieszkaDców Nowogrodu, pisanie gramotów na brzozowej korze byBo powszechne, przynajmniej poczwszy od 1025 roku. Ko[cielne teksty natomiast przeciwnie, wystpuj rzadko. Wybitny lingwista i badacz nowogrodzkich gramot akademik, laureat nagrody paDstwowej FR A. A. Zalizniak twierdzi, |e  ten dawny system pi[miennictwa byB bardzo powszechny & to pismo zostaBo rozpowszechnione na caBej Rusi [6]. Ju| na samym pocztku XI-go wieku caBy ruski naród swobodnie pisaB i czytaB   odczytanie gramot na brzozowej korze zaprzeczyBo istniejcej opinii, |e w dawnej Rusi pi[mienni byli tylko ludzie sBawni i duchowieDstwo. W[ród autorów i adresatów tych listów byBo niemaBo przedstawicieli ni|szych warstw spoBecznych, w znalezionych tekstach istniej dowody praktyk pisania nauczania  alfabetu, wzorów pisma, tabel liczbowych,  prób pióra  [7]. PisaBy sze[cioletnie dzieci   jest jedna gramota, gdzie byBy oznaczone niektóre lata. PisaB to sze[cioletni chBopiec [6]. PisaBy praktycznie wszystkie Ruskie kobiety   Teraz wiemy na pewno, |e znaczna cz[ kobiet umiaBa czyta i pisa. Pisma z 12 wieku byBy odbiciem stosunków spoBeczeDstwa wolnego i dobrze rozwinitego, w szczególno[ci z udziaBem kobiet, bli|sze naszym czasom. Fakt ten dobitnie wynika z gramot na brzozowej korze [6]. O umiejtno[ci czytania i pisania na Rusi wymownie [wiadczy taki fakt, |e  Obraz Nowogrodu z XIV wieku i Florencji z tego samego okresu, wedBug stopnia umiejtno[ci czytania i pisania przez kobiety wychodziB na korzy[ Nowogrodu [6]. *** Uwa|a si, |e  cyrylica stosowana byBa przez prawosBawnych SBowian; na Rusi wprowadzona zostaBa w X-XI wieku w zwizku z chrystianizacj [11]. Jednak w  Opowie[ci minionych lat ,, zabytku pocztku XII-go wieku, nie ma informacji o chrzcie Nowogrodu. O Nowogrodzkim klasztorze Warwarin pierwsze wzmianki pochodz z kronik okoBo 1138 roku. A wic, mieszkaDcy Nowogrodu i mieszkaDcy okolicznych wiosek pisali 100 lat przed chrztem tego miasta, i nauczyli si tej czynno[ci bynajmniej nie od chrze[cijan. 2. Pismo na Rusi do XI wieku Sytuacja zwizana z istnieniem pisma na Rusi nie jest jeszcze poznana ale wiele faktów [wiadczy na rzecz istnienia u Rusów przed chrztem Rusi rozwinitego systemu pisma. Fakty te nie s kwestionowane przez wspóBczesnych uczonych tej epoki. Za pomoc tego pisma naród ruski pisaB, czytaB, liczyB i wró|yB. W traktacie  O pi[mie SBowianin Chrabr, |yjcy pod koniec IX  go i na pocztku X w., pisaB:  Wszak|e przedtem SBowianie nie mieli ksig (liter), ale, bdc poganami pisali i mówili czertami i riezami . Potwierdzaj to W.I. Buganow lingwista, l. P. {ukowskaja i akademik B.A. Rybakow [5]. Informacje o przedchrze[cijaDskim ruskim pi[mie weszBy równie| do encyklopedii:  Jakiego pi[miennictwa, u|ywali SBowianie dawniej [11] 3. Rozwój pi[miennictwa w IX-XI wieku WspóBczesna nauka mówi, |e  cyrylic stworzyli w latach 855-863 bracia Cyryl i Metody.  Cyrylica  bizantyjski uncjalny (prosty) alfabet z IX w., uzupeBniony kilkoma literami w odniesieniu do dzwików SBowiaDskiej wymowy , podczas gdy  wikszo[ dodatków lub modyfikacji s wariantami tych samych bizantyjskich liter (prostych) &  [15]. Midzy innymi równie| I.I. Sreznewskij dowodziB, |e cyrylica w tej formie, w której spotykana jest w najstarszych rkopisach XI w., a tym bardziej, te z pisma w cyrylicy, które zazwyczaj odnosz si do do IX w., nie mog by uwa|ane za modyfikacj tamtejszego alfabetu greckiego. Poniewa| Grecy w czasach Cyryla i Metodego nie u|ywali pisma prostego (inicjaBy), a pochyBego. Z czego wynika, |e  Cyryl wziB za wzór grecki alfabet z dawnych czasów lub, |e cyrylica znana byBa u SBowian na dBugo przed przyjciem chrze[cijaDstwa [12]. Wzór Cyryla od dawna byB nie u|ywany w Grecji a rodzaju pisma nie da si wyja[ni, je[li Cyryl nie stworzyB  cyrylicy [13, 14]. W korzystnej ostatniej wersji mówi {ywot Cyryla.  Przybywszy do Hersonissos Cyryl  znalazB tu ewangeli i psaBterz, napisany po Rusku i czBowieka mówicego w tym jzyku, rozmawiaB z nim i zrozumiaB sens jego mowy, porównawszy j ze swoim jzykiem, rozró|niB litery, samogBoski i spóBgBoski w tym modlitw do Boga, wkrótce zaczB czyta i wyra|a (je), i wielu dziwiBo si mu chwalc Boga [16, str. 56 - 57] Z tego cytatu dowiadujemy si, |e: 1. Ewangelia i psaBterz dla Cyryla zostaB napisany Ruskim pismem; 2. Cyryl nie mówiB po Rusku; 3. Jaki[ czBowiek nauczyB Cyryla czytania i pisania po Rusku Jak wiadomo, pod koniec VI wieku SBowianie, popierani przez awarski i buBgarski kaganat, zaczynaj umacnia si na PóBwyspie BaBkaDskim,  który w VII w. prawie w caBo[ci zaludniony byB przez sBowiaDskie plemiona tworzce tu swoje ksistwa  tak zwani Slawini (Peloponez, Macedonia), zwizek siedmiu plemion sBowiaDskich, SBowiano-BuBgarskie paDstwo; cz[ SBowian osiedla si w imperium Bizantyjskim w Azji MaBej [11, st. "Wielka wdrówka ludów"]. Tak wic, do IX wieku i w Bizancjum i w Macedonii |yBy te same plemiona sBowiaDskie. Ich jzyk nale|aB do jednej arealno-lingwistycznej wspólnoty pod nazw  satom , wBczajc jzyk buBgarski, macedoDski, serbsko-chorwacki, rumuDski, albaDski i nowogrecki. W tych jzykach rozwinB si rzd podobnych linii w fonetyce, morfologii i skBadni. Jzyki, wchodzce w ten zwizek maj du|e zbie|no[ci w sBownictwie i frazeologii. [17]. Takie jzyki nie wymagaj wzajemnego przekBadu. Tym nie mniej, Cyryl z jakiego[ powodu potrzebowaB tBumaczenia, przy czym z ruskiego, przez niego widzianego, lub z jzyka greckiego na  saloDski dialekt jzyka macedoDskiego , u|ywany w charakterze  jzyka sBowiaDskiego . Odpowiedz na to pytanie znajduje si poni|ej. W Grecji, oprócz tradycyjnie historycznie greckich (sBowiaDskich) dialektów, istniaB jeszcze jeden samodzielny dialekt  aleksandryjski,  uformowany  pod wpBywem elementów egipskich i |ydowskich . WBa[nie na niego  byBa przetBumaczona Biblia, i przepisana przez wielu pisarzy ko[cielnych [18]. 4. Analiza sytuacji Ruskie pismo istniaB przed Cyrylem. Wychodzce z jednej wspólnoty lingwistycznej (satom) , jzyki ruski i grecki byBy podobne i nie wymagaBy tBumaczenia. Chrze[cijaDstwo powstaBo w II wieku n.e. w Rzymie. Ewangelie byBy pisane w jzyku rzymskim (BaciDskim). W 395 r. Imperium Rzymskie rozpadBo si w rezultacie najazdu koczowniczych plemion (BuBgarzy, Awarowie, itp). W Bizancjum w VI-VIII wieku jzykiem paDstwowym byB grecki i w nim pisano chrze[cijaDskie ksigi. Tak wic, ze wzgldu na tak zwan  Wielk migracji ludno[ci narodów póBnocnego obszaru nad Morzem Czarnym i BaBkanów skBadali oni si z dwóch niezale|nych grup etnicznych: 1. Europejskie autochtoniczne chrze[cijaDskie narody (Grecy, Rzymianie, Rusowie i in.); 2. NapBywowe tureckojzyczne ludy mongoloidalne (BuBgarzy, Awarowie i inni potomkowie Chazarów, tureckich i innych potomków kaganatów, wyznajcych judaizm). Ze wzgldu na przynale|no[ jzyków do ró|nych rodzin, midzy przybyszami a autochtonami pojawiaBy si trudno[ci w kontaktach, nastpowaBa potrzeba tBumaczenia tekstów. WBa[nie dla tych mówicych po turecku SBowian Cyryl stworzyB z jzyków greckiego, rzymskiego, i ruskiego doskonaBe cerkiewno-sBowiaDskie pismo,  & niektóre litery wzito z |ydowskiego kwadratowego alfabetu [15]. Zapo|yczonych litery nie ma w gramotach na brzozowej korze z XI wieku ale spotyka si je we wszystkich cerkiewno- sBowiaDskich tekstach. WBa[nie te litery w rezultacie reform w Rosji zostaBy caBkowicie usunite z tego alfabetu. W zwizku z tym zrozumiaBe jest stanowisko Niemieckiego Ko[cioBa (BaciDskiego) w stosunku do Cyryla  jego ksigi byBy zakazane. ZostaBy napisane nie w greckim, BaciDskim i ruskim jzykach a byBy tBumaczone przez Cyryla na jzyk tureckopochodny podczas wdrówki SBowian.  Bizancjum i Zachód wykazywaBo maBe zainteresowanie w gBoszeniu chrze[cijaDstwa w[ród barbarzyDskich SBowiaDskich plemion [15]. Ru[ nie byBa barbarzyDsk sBowiaDsk dzier|aw a peBnoprawnym cywilizowanym czBonkiem europejskich narodów, miaBa swoje pismo  gramoty na brzozowej korze zrozumiaBe bez tBumaczenia. A cerkiewno-sBowiaDskie teksty wymagaj przekBadu na jzyk rosyjski. 5. Wnioski 1. Nie powinno si porównywa ruskiego pisma brzozowych gramot XI wieku z cerkiewno- sBowiaDskimi tekstami tego okresu, poniewa| wspomniane systemy pi[miennictwa nale| do ró|nych grup etnicznych: gramoty na brzozowej korze zostaBy stworzone przez naród Rusi, natomiast cerkiewno-sBowiaDskie przez narody sBowiaDskie terytoriów le|cych przy Bizancjum. 2. Badacze Nowogrodu i innych miast, w których znaleziono gramoty na brzozowej korze powinni bli|ej si przyjrze kwestii procesu uczenia ruskiego pisma we wskazanych miastach i przynale|nych wsiach. zródBo

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Na pagórku niewielkim, we brzozowym gaju, stał dwór szla~163
zestawy cwiczen przygotowane na podstawie programu Mistrz Klawia 6
PKC pytania na egzamin
Prezentacja ekonomia instytucjonalna na Moodle
Serwetka z ukośnymi kieszonkami na sztućce
MUZYKA POP NA TLE ZJAWISKA KULTURY MASOWEJ
zabawki na choinke
Lasy mieszane i bory na wydmach nadmorskich
Analiza?N Ocena dzialan na rzecz?zpieczenstwa energetycznego dostawy gazu listopad 09
Sposob na wlasny prad
tworzenie aplikacji w jezyku java na platforme android
Kazanie na święto Matki Bożej Gromnicznej

więcej podobnych podstron