plik


ÿþBEZPIECZECSTWO PRACY 10/2004 mgr in|. ANDRZEJ PAWLAK Centralny Instytut Ochrony Pracy  PaDstwowy Instytut Badawczy O[wietlenie miejsc pracy we wntrzach  nowa norma o[wietleniowa W artykule omówiono zakres nowej polskiej normy o[wietleniowej, która jest tBumaczeniem normy Kryteriami przy projektowaniu o[wie- europejskiej oraz wskazano na istotne ró|nice jakie ta norma wprowadza w porównaniu do normy tlenia w kolejno[ci s: otoczenie [wietlne, dotychczasowej. rozkBad luminancji, nat|enie o[wietlenia, Lighting of indoor workplaces  the new lighting standard ol[nienie, o[wietlenie kierunkowe, aspekty This paper presents the new lighting standard, which is a translation of the European Standard. It indicates the main barwne, migotanie strumienia [wietlnego differences between the previous and the new standard. i efekt stroboskopowy, wspóBczynnik utrzymania oraz wzgldy energetyczne. W oddzielnych rozdziaBach tej normy dotyczce dobrej praktyki o[wietleniowej Wstp przedstawiono zagadnienia zwizane i podaje kryteria niezbdne przy projekto- Zapewnienie wBa[ciwego o[wietlenia z o[wietleniem stanowisk pracy z monito- waniu o[wietlenia. Nie ustanawiajc kon- miejsc pracy jest obowizkiem ka|dego rami ekranowymi i procedury sprawdzania kretnych rozwizaD, norma ta nie ogranicza pracodawcy. Zgodnie z art. 207 § 2 ustawy projektu o[wietleniowego. swobody projektantów w zakresie stoso-  Kodeks pracy pracodawca jest zobo- Wymagania szczegóBowe dla wntrz wania nowych technik lub nowoczesnego wizany chroni zdrowie i |ycie pracow- (obszarów) oraz zadaD i czynno[ci wzro- sprztu o[wietleniowego. ników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, przy Tabela 1 odpowiednim wykorzystaniu osigni PRZYKAADOWA TABELA Z WYMAGANIAMI OZWIETLENIOWYMI NA STANOWISKACH PRACY, NA KTÓRYCH WYKONUJE SI OBRÓBK I PRZETWARZANIE METALI (TABLICA nauki i techniki. Dotyczy to midzy innymi 2.13 NORMY [2]) zapewnienia odpowiednich warunków Table 1. Sample table with lighting requirements regarding metal working and processing workplaces o[wietlenia na stanowiskach pracy. Zgod- (table 2.13 of standard [2]) nie z § 26 rozporzdzenia ministra pracy Nr Rodzaj wntrz, Em UGRL Ra Uwagi i polityki socjalnej w sprawie ogólnych zadania lub czynno[ci [lx] przepisów bezpieczeDstwa i higieny pracy 2.13.1 Kucie swobodne 200 25 60 [1], w pomieszczeniach pracy nale|y za- pewni o[wietlenie elektryczne o parame- 2.13.2 Kucie matrycowe 300 25 60 trach zgodnych z Polskimi Normami. 2.13.3 Spawanie 300 25 60 W listopadzie 2003 r. PKN wprowadziB 2.13.4 Zgrubna i [rednia obróbka 300 22 60 metod uznaniow (tzn. tekst normy opu- mechaniczna; tolerancja obróbki blikowany jest w jzyku angielskim), now e" 0,1 mm norm dotyczc o[wietlenia wntrz: PN- 2.13.5 Precyzyjna obróbka mechaniczna, 500 19 60 -EN 12464-1:2003 (U). Technika [wietlna. szlifowanie; tolerancja obróbki < 0,1 mm O[wietlenie miejsc pracy. Cz[ 1: Miejsca pracy wewntrz pomieszczeD [2], która 2.13.6 Trasowanie, kontrola 750 19 60 zastpiBa norm PN- 84/E-02033 [3]. 2.13.10 Produkcja narzdzi, wyrób sprztu 750 19 60 Obecnie norma PN-EN 12464-1 do skrawania jest ju| przetBumaczona na jzyk polski 2.13.11 Monta|: odno[nik dotyczcy barwy i przeszBa etap powszechnej ankietyzacji.  zgrubny 200 25 80 zródeB przy stosowaniu  [redni 300 25 80 opraw gBbokich  dokBadny 500 22 80 Norma  precyzyjny 750 19 80 PN-EN 12464-1:2003 (U) Przygotowanie powierzchni, 750 25 2.13.13 80 malowanie Norma PN-EN 12464-1:2003 (U) [2] 2.13.14 Wyrób narzdzi, wzorników, 1 000 19 80 okre[la wymagania jako[ciowe i ilo[ciowe szablonów, przyrzdów do dotyczce o[wietlenia pomieszczeD i sta- obróbki, mechanika precyzyjna, nowisk pracy znajdujcych si wewntrz mikromechanika budynków. Zawiera równie| zalecenia UGRL oznacza warto[ graniczn ujednoliconego wskaznika ol[nienia 6 BEZPIECZECSTWO PRACY 10/2004 kowych odno[nie warto[ci: u|ytecznego obserwator dostrze|e i wykona zadanie Kryteria nat|enia o[wietlenia, ujednoliconego wzrokowe. w projektowaniu o[wietlenia wskaznika ol[nienia (UGR), wskaznika Wymagane warto[ci nat|enia o[wietlenia oddawania barw oraz ewentualne uwagi Otoczenie [wietlne w polu zadania wzrokowego dodatkowe  zawarte zostaBy w o[miu W celu zapewnienia dobrego o[wie- Zrednie nat|enie o[wietlenia dla do- tabelach. tlenia wa|ne jest, aby poza zapewnieniem wolnego zadania wzrokowego nie mo|e W tym artykule przedstawiono dwie wymaganego poziomu nat|enia o[wie- by ni|sze od warto[ci eksploatacyjnych przykBadowe tabele: z wymaganiami tlenia zaspokojone byBy jednocze[nie podanych w rozdziale zawierajcym o[wietleniowymi dla stanowisk pracy, podstawowe potrzeby czBowieka, jak: wymagania o[wietleniowe, niezale|nie na których wykonuje si obróbk i prze- wygoda widzenia, wydolno[ wzrokowa od wieku i stanu instalacji o[wietlenio- twarzanie metali (tabela 1) oraz dla biur oraz bezpieczeDstwo. wej. Warto[ci te powinny by speBnione (tabela 2). Do podstawowych parametrów okre- na rzeczywistych powierzchniach, które [lajcych otoczenie [wietlne w tej normie mog by pBaszczyznami poziomymi, Terminy i definicje zaliczono: pionowymi lub pochyBymi. " rozkBad luminancji W omawianej normie przyjto, |e wy- W normie PN-EN stosowane s niektóre " nat|enie o[wietlenia magane nat|enie o[wietlenia w celu do- okre[lenia zawarte w PN-90/E-01005 Tech- " ol[nienie strze|enia rysów ludzkiej twarzy w normal- nika Zwietlna. Terminologia [4] oraz nie- " kierunkowo[ [wiatBa nych warunkach o[wietleniowych, powin- wystpujce w niej, jak: " oddawanie barw i postrzeganie barwy no by nie mniejsze ni| 20 lx. Jest to naj-  zadanie wzrokowe (visual task): zbiór [wiatBa ni|sza warto[ w przyjtej w tej normie elementów decydujcych o postrzeganiu " migotanie skali stopniowania nat|enia o[wietlenia: podczas wykonywania pracy, jak: wymiary " o[wietlenie elektryczne uzupeBniajce 20 - 30 - 50 - 75 - 100 - 150 - 200 - 300 - przedmiotu, jego luminancja, kontrast [wiatBo dzienne. 500 - 750 - 1 000 - 1 500 - 2 000 - 3 000 - z tBem i czas trwania 5 000 lx. Zastosowana krotno[ tej skali,  obszar zadania wzrokowego (task RozkBad luminancji o warto[ci okoBo 1,5, przedstawia naj- area): fragment miejsca pracy, w którym Luminancj powierzchni mo|na okre- mniejsz istotn ró|nic w subiektywnym jest wykonywane zadanie wzrokowe. [li w najprostszy sposób za pomoc poziomie nat|enia o[wietlenia. Warto[ci W przypadku miejsc, których rozmiar i/lub jej wspóBczynnika odbicia i nat|enia tego szeregu tylko nieznacznie ró|ni si lokalizacja obszaru zadania wzrokowego o[wietlenia na tej powierzchni. Podane do przyjtego w poprzedniej normie [3] nie jest znana, za obszar zadania wzro- w omawianej normie zakresy wspóBczyn-  pominito warto[ 10 lx, a dodano war- kowego nale|y przyj obszar, w którym ników odbicia gBównych powierzchni to[ci 30 i 1 500 lx. zadanie to mo|e by wykonywane we wntrzach praktycznie pokrywaj Projektant o[wietlenia mo|e zwikszy  obszar bezpo[redniego otoczenia si z podanymi w poprzedniej normie poziom nat|enia o co najmniej jeden sto- (immediate surrounding area): obszar [3]: sufit 0,6 ÷ 0,9; [ciany 0,3 ÷ 0,8; podBo- pieD (wg skali warto[ci nat|eD o[wietlenia) o szeroko[ci co najmniej 0,5 m, otaczajcy ga 0,1 ÷ 0,5. Natomiast istotnym i potrzeb- w nastpujcych sytuacjach, odbiegajcych obszar zadania wzrokowego bdcy w za- nym uzupeBnieniem jest podanie przedziaBu od warunków normalnych, gdy: sigu pola widzenia wspóBczynnika odbicia dla pBaszczyzny " wykonywana praca wzrokowa  eksploatacyjne nat|enie o[wietlenia pracy wynoszcego: 0,2 ÷ 0,6. jest skrajnie trudna (Em) (maintained illuminance): najni|sza " naprawianie popeBnionych bBdów warto[ [redniego nat|enia o[wietlenia, Nat|enie o[wietlenia jest bardzo kosztowne która powinna by utrzymana na okre[lonej Poziom nat|enia o[wietlenia i jego " zwikszona dokBadno[ lub wy|sza powierzchni; inaczej mówic jest to [rednie rozkBad w polu zadania wzrokowego wydajno[ ma szczególnie du|e znaczenie nat|enie o[wietlenia zalecane do utrzyma- i jego otoczeniu maj zasadniczy wpByw " zdolno[ widzenia jest gorsza ni| nia podczas u|ytkowania o[wietlenia. na to, jak szybko, bezpiecznie i wygodnie normalna " przedmioty pracy wzrokowej maj wyjtkowo maBe rozmiary lub maB war- Tabela 2 PRZYKAADOWA TABELA Z WYMAGANIAMI OZWIETLENIOWYMI DLA POMIESZCZEC to[ kontrastu BIUROWYCH (TABLICA 5.3 Z NORMY [2]) " okre[lone czynno[ci maj by wyko- Table 2. Sample table with lighting requirements for office interiors (table 5.3 with standard [2]) nywane w wyjtkowo dBugim czasie. Mo|na powiedzie, |e s one bardziej Nr Rodzaj wntrz, zadania lub czynno[ci Em UGRL Ra Uwagi [lx] szczegóBowe ni| zapisy w poprzedniej nor- mie [3]. Natomiast dotychczasowy zapis 3.1 Segregowanie, kopiowanie 300 19 80 z tej normy [3] dotyczcy pracowników, 3.2 Pisanie rczne, pisanie na maszynie, 500 19 80 odno[nik do rozdziaBu których wiek przekracza 40 lat zastpiono czytanie obsBugiwanie klawiatury, normy dotyczcego pracy przetwarzanie danych z komputerem zwrotem: zdolno[ widzenia jest gorsza ni| normalna. 3.3 Kre[larnie 750 16 80 W normie PN-EN wprowadzono 3.4 Stanowiska projektowania 500 19 80 odno[nik do rozdziaBu nowy zapis dotyczcy przypadków, kiedy wspomagane komputerowo normy dotyczcego pracy z komputerem warto[ nat|enia o[wietlenia mo|e by zmniejszona przez projektanta o[wietle- 3.5 Sale posiedzeD i konferencyjne 500 19 80 o[wietlenie powinno by regulowane nia o co najmniej jeden stopieD. Dotyczy UGRL oznacza warto[ graniczn ujednoliconego wskaznika ol[nienia to sytuacji, gdy: 7 BEZPIECZECSTWO PRACY 10/2004 " przedmioty pracy wzrokowej s nie- odpowiedni luminancj adaptacji, zgodnie nik Gutha) ka|dej rozwa|anej oprawy zwykle du|ych rozmiarów lub o niezwykle z przedstawionym wcze[niej rozkBadem  uwzgldniajcy jej poBo|enie wzgldem wysokiej warto[ci kontrastu luminancji. Natomiast du|e zmiany nat- linii widzenia. " zadanie wzrokowe ma by wykony- |enia o[wietlenia wokóB obszaru zadania Oszacowanie wskaznika ol[nienia wane w nieograniczenie krótkim czasie. mog prowadzi do odczucia niewygody dokonywane jest na etapie wykonywania Zwrot  nieograniczenie krótki czas  u pracowników. To ostatnie, ogólnie sfor- projektu o[wietlenia, a wszystkie zaBo|enia mo|na rozumie jako prac krótkotrwaB. muBowane zdanie, zastpiBo dosy istotne przyjte przy jego oszacowywaniu powin- Istotne jest te| okre[lenie minimalnej wymaganie zawarte we wcze[niejszej ny by wymienione w dokumentacji. warto[ci eksploatacyjnego nat|enia normie [3], które dotyczyBo stosunku (1 : Ochrona przed ol[nieniem o[wietlenia wynoszcego 200 lx w obsza- 5) nat|enia o[wietlenia na dwóch ssia- W celu unikania ol[nienia od zródeB rach, w których bez przerwy wykonywane dujcych ze sob pBaszczyznach. [wiatBa oraz opraw o[wietleniowych nale|y s zadania wzrokowe. stosowa odpowiednie elementy konstruk- Równomierno[ Nat|enie o[wietlenia cyjne opraw osBaniajce zródBa [wiatBa Omawiana norma wprowadza istotne w obszarze bezpo[redniego otoczenia lub przesBania okna |aluzjami. Zgodnie zmiany w okre[laniu równomierno[ci. Nowym pojciem wprowadzonym w tej z omawian norm, w przypadku zastoso- W obszarze samego zadania wzrokowego normie jest nat|enie o[wietlenia w obsza- wania zródeB [wiatBa o warto[ci luminancji równomierno[ powinna by jak najlepsza, rze bezpo[redniego otoczenia (rys.). zawartej w przedziale 20 ÷ 50 kcd/m2 mini- ale nie mniejsza ni| 0,7 (e" 0,7). Natomiast malny kt ochrony opraw o[wietleniowych równomierno[ nat|enia o[wietlenia powinien wynosi 15°, natomiast w przy- w obszarze bezpo[redniego otoczenia padku luminancji zródeB z przedziaBu nie mo|e by ni|sza od 0,5 (e" 0,5). 50 ÷ 500 kcd/m2  kt ten powinien by równy 20°, a w przypadku luminancji Ol[nienie e" 500 kcd/m2  30°. Podane warto[ci Nowa norma zawiera definicje ol[nie- minimalnych któw ochrony nie maj za- nia przykrego (przeszkadzajcego) oraz stosowania do opraw [wieccych w górn ol[nienia odbiciowego, których nie byBo póBprzestrzeD oraz opraw zamontowanych w normie poprzedniej. Na stanowiskach poni|ej normalnego poziomu oczu. pracy znajdujcych si we wntrzach naj- Tak wic, przez powizanie warto[ci czstsz przyczyn powstawania ol[nienia luminancji zastosowanych zródeB [wiatBa przykrego s jaskrawe elementy opraw z minimalnymi ktami ochrony opraw o[wietleniowych lub okna. Je[li speBnione Rys. Zadania wzrokowe a obszar bezpo[redniego o[wietleniowych, w nowej normie zrezy- s warunki ograniczenia ol[nienia przykre- otoczenia gnowano z tabeli dotyczcej najwikszej go, ol[nienie przeszkadzajce nie stanowi Fig. Visual tasks and immediate surrounding luminancji opraw o[wietleniowych oraz zazwyczaj wikszego problemu. Wikszy area nieosBonitych zródeB [wiatBa, w zale|no[ci problem stanowi natomiast uniknicie Powinno ono zale|e od nat|enia od poziomu nat|enia o[wietlenia i trzech ol[nienia w sytuacji, kiedy kierunek patrze- o[wietlenia obszaru pracy (obszaru zadania klas ograniczenia ol[nienia. nia jest powy|ej linii poziomej. wzrokowego)  mo|e by od niego mniej- Ol[nienie dekontrastujce i odbiciowe sze, ale ma zapewnia równomierny roz- Ol[nienie przykre (Veiling reflections and reflected glare) kBad luminancji w polu widzenia. Jednak Norma PN-EN zaleca oszacowanie Do [rodków, które mog zapobiega lub nie mo|e by mniejsze od nastpujcych ol[nienia przykrego pochodzcego bezpo- ogranicza powstanie ol[nienia dekontra- zale|no[ci pomidzy warto[ciami nat|e- [rednio od opraw o[wietleniowych znajdu- stujcego i odbiciowego norma zalicza: nia o[wietlenia, w lx: jcych si we wntrzu, czego nie przewi- " wBa[ciwie rozmieszczanie opraw Obszar zadania Obszar bezpo[red- duje poprzednia [3]. Dokonywane jest ono o[wietleniowych i stanowisk pracy niego otoczenia przy zastosowaniu podanej w tej normie " preferownie matowych powierzchni e" 750  500 tabelarycznej metody ujednoliconego " ograniczanie luminancji opraw 500  300 wskaznika ol[nienia (UGR), opracowanej " zwikszanie powierzchni [wieccych 300  200 przez CIE, zgodnie ze wzorem: opraw d" 200  E obszaru zadania " malowanie na jasno sufitów i [cian. wzrokowego (Etask). UGR = 8 log10 Dopuszczone przez omawian norm O[wietlenie kierunkowe ró|nice w poziomach nat|enia o[wietlenia gdzie: (Directional lighting) pomidzy obszarami zadania i jego bezpo- Lb  luminancja tBa mierzona w cd/m2, O[wietlenie to ma zastosowanie [redniego otoczenia wskazuj w praktyce obliczana jako Eind/À, gdzie Eind jest piono- do intensywnego o[wietlenia przedmio- na mo|liwo[ do[wietlania obszaru zadania wym po[rednim nat|eniem o[wietlenia, tów, ujawnienia struktury powierzchni opraw o[wietlenia miejscowego. Wynika które widzi oko obserwatora i poprawy wyeksponowania osób w prze- z tego, |e wymagane przez omawian nor- L  luminancja [wieccych cz[ci ka|- strzeni, a tak|e do o[wietlenia zadania m eksploatacyjne nat|enia o[wietlenia dej oprawy w kierunku oka obserwatora, wzrokowego, przez co mo|e równie| dotycz (tam gdzie to ma uzasadnienie) mierzona w cd/m2 wpBywa na jego widoczno[. T wBa[ci- o[wietlenia zBo|onego. É  kt bryBowy (w steradianach), wo[ okre[la si terminem  modelowanie Oprócz odpowiedniego nat|enia w którym oko obserwatora widzi [wiecce o[wietlenia . Tego rodzaju o[wietlenia o[wietlenia w obszarze zadania wzroko- cz[ci ka|dej oprawy oraz poj z nim zwizanych nie zawieraBa wego, o[wietlenie powinno zapewnia p  wskaznik poBo|enia (tzw. wskaz- dotychczasowa PN [3]. 8 BEZPIECZECSTWO PRACY 10/2004 Modelowanie o[wietlenia (Modeling) Modelowanie o[wietlenia stosuje si w celu stworzenia równowagi midzy [wiatBem rozproszonym i kierunkowym. Jest ono wa|nym kryterium jako[ci o[wie- tlenia praktycznie we wszystkich typach wntrz. Ogólny wygld wntrza ulega poprawie, gdy znajdujce si w nim ele- menty konstrukcyjne, osoby i przedmioty s o[wietlone w taki sposób, |e ich ksztaBt Migotanie i efekty stroboskopowe i faktura powierzchni s ukazane wyraznie (Flicker and stroboscopic effects) i przyjemnie. Ma to miejsce, gdy [wiatBo W PN-EN podano, |e nale|y unika dociera gBównie z jednego kierunku, wów- efektów stroboskopowych, np. przez sto- czas cienie, które s tak wa|ne dla dobrego sowanie zasilania |arówek prdem staBym, modelowania, tworz si bez widocznego lub zasilania |arowych lub wyBadowczych nieBadu. Zastosowane o[wietlenie nie mo|e zródeB [wiatBa napiciem o wysokiej cz- by zbytnio kierunkowe, bo bdzie po- stotliwo[ci (okoBo 30 kHz). wodowaBo ostre cienie. Nie powinno by te| zbyt rozproszone, gdy| nie uzyska si WspóBczynnik utrzymania wówczas efektów dobrego modelowania, chBodnej  wynoszcej 5 000 K. W oma- (Maintenance factor) a w konsekwencji [rodowisko [wietlne wianej normie wymieniono czynniki, które WspóBczynnik utrzymania (pogorszenia bdzie nieciekawe i bez wyrazu. wpBywaj na wybór okre[lonej barwy, jak: wg poprzedniej normy [3]) jest odwrotno- poziom nat|enia o[wietlenia, barwa [ci stosowanego w naszym kraju (zgodnie O[wietlenie kierunkowe pomieszczenia i wyposa|enia (mebli), z poprzedni norm [3]) wspóBczynnika zadaD wzrokowych lokalny klimat i zastosowane o[wietlenie. zapasu. Podane w tej normie wymagane O[wietlenie z wybranych kierunków PrzykBadowo, w klimacie gorcym prefe- poziomy nat|enia o[wietlenia przy wyko- mo|na stosowa w celu uBatwienia wyko- rowana jest chBodniejsza barwa [wiatBa, nywaniu ró|nych zadaD wzrokowych, nale- nywania zadaD wzrokowych. Wówczas podczas gdy w klimacie chBodniejszym |y rozumie jako nat|enia eksploatacyjne, zostan lepiej uwidocznione szczegóBy preferowane s zródBa [wiatBa o cieplejszej które powinny by zapewnione przez caBy zadania wzrokowego i poprawiona ich wi- barwie. Natomiast w poprzedniej normie czas eksploatacji o[wietlenia. Aby to byBo doczno[. Nale|y jednak unika odbi speBnione projektant o[wietlenia powinien [3] jest dokBadnie przedstawiona zale|no[ dekontrastujcych i ol[nienia odbiciowego, odpowiednio dobra wspóBczynnik utrzy- pomidzy [rednimi warto[ciami nat|enia stosujc metody ich ograniczania. mania, który zale|y od charakterystyk o[wietlenia a temperatur barwow. zródeB [wiatBa, systemu sterowania, typu Aspekty barwne Oddawanie barw oprawy, rodzaju [rodowiska i przyjtego (Colour aspects) W celu zapewnienia obiektywnej infor- harmonogramu konserwacji. Istotn nowo- Zarówno w tej normie, jak i w literatu- macji o wBa[ciwo[ciach oddawania barw [ci omawianej normy jest wprowadzenie rze o[wietleniowej cechy barwne zródeB przez zródBo [wiatBa, zostaB wprowadzony do projektu o[wietlenia harmonogramu kon- [wiatBa emitujcych [wiatBo o barwie wskaznik oddawania barw  Ra. Warto[ci serwacji urzdzeD o[wietleniowych opartego bliskiej do biaBej, opisane s za pomoc maksymaln Ra jest 100. Warto[ Ra maleje na przyjtym wspóBczynniku utrzymania. dwóch niezale|nych wBa[ciwo[ci: wraz ze spadkiem jako[ci oddawania barw. Nie podano jednak w tym dokumencie mi- " barwy [wiatBa emitowanej przez samo Do o[wietlenia wntrz, w których czBowiek nimalnej warto[ci tego wspóBczynnika. zródBo (barwa postrzegana) przebywa przez caBy czas pracy, nale|y sto- " zdolno[ci oddawania barw  wpBywu sowa zródBa [wiatBa zapewniajce wygod Wzgldy energetyczne na wygld przedmiotów o[wietlanych i dobre samopoczucie pracownika, przez Aby nie dopuszcza do strat energii, przez to zródBo. oddawanie w sposób naturalny i wierny projektant o[wietlenia powinien dokona Barwa postrzegana barw przedmiotów i skóry ludzkiej, tak wyboru optymalnego systemu o[wietle- (Colour appearance) by ogldany czBowiek wygldaB atrakcyj- niowego, sprztu oraz sterowania przy Barwa postrzegana zródBa [wiatBa okre- nie i zdrowo. Dlatego te| zródBa [wiatBa wykorzystaniu w peBni dostpnego [wiatBa [lona jest liczbowo przez tzw. temperatur o wskazniku oddawania barw ni|szym ni| dziennego. Dlatego te| wa|ne jest, aby barwow najbli|sz (TCP) wyra|an w Kel- 80 nie mog by stosowane we wntrzach, zmniejszenie zu|ycia energii przez in- winach (K). W omawianej normie przyjto gdzie ludzie pracuj lub przebywaj przez stalacj o[wietleniow nie spowodowaBo nastpujce zakresy temperatury barwowej dBu|szy czas. Odstpstwa od tej zasady pogorszenia aspektów zwizanych z po- najbli|szej i przypisano im odpowiednie mo|na zastosowa w niektórych miejscach strzeganiem. nazwy barwy: i/lub do niektórych czynno[ci (np. instalacji  ciepBa, poni|ej 3 300 K o[wietlenia z gBbokimi oprawami). ZwiatBo dzienne  po[rednia, od 3 300 do 5 300 K W stosunku do poprzedniej normy [3] Istot tego rozdziaBu jest zwrócenie pro-  chBodna (zimna), powy|ej 5 300 K. zmieniono warto[ Ra = 85 na 80 zgodnie jektantom o[wietlenia uwagi na wyko- W stosunku do poprzedniej normy z obecnym okre[laniem przedziaBów tego rzystanie w sposób maksymalny [wiatBa [3] wystpuje tylko ró|nica w okre[leniu wskaznika, tzn. 80 ÷ 90, 90 ÷ 100 i ozna- dziennego. Jak wiadomo, jego intensyw- górnej granicy zakresu odnoszcego si czaniem ich w sposób symboliczny na zró- no[ i skBad widmowy zmieniaj si w cza- do barwy po[redniej i dolnego  do barwy dBach. sie, a we wntrzach z oknami w [cianach 9 BEZPIECZECSTWO PRACY 10/2004 Najwiksza luminancja opraw bocznych, u|yteczne o[wietlenie dzienne nego wskaznika ol[nienia, wskaznika odda- emitujcych strumieD [wietlny zmniejsza si w miar oddalania od okna. wania barw oraz luminancji opraw o[wie- skierowany w doln póBprzestrzeD Dlatego te| niezbdne jest stosowanie tleniowych. CaBkowit nowo[ci jest zapis W rozdziale tym podano najwiksze dodatkowego, uzupeBniajcego o[wietlenia dotyczcy sprawdzenia warto[ci nat|enia warto[ci [redniej luminancji opraw pod elektrycznego w celu zapewnienia wy- o[wietlenia. Ma to polega na wykonaniu ktem równym 65° i wikszym (wyznaczo- maganych warto[ci nat|enia o[wietlenia pomiarów nat|enia o[wietlenia w punktach nym od pionu), odnoszce si do stanowisk na stanowiskach pracy oraz w celu uzyska- [ci[le odpowiadajcych punktom przyjtym pracy z monitorami ekranowymi umiejsco- nia zrównowa|enia rozkBadu luminancji na siatce pomiarowej w projekcie o[wie- wionymi pionowo lub pochylonymi o kt wewntrz pomieszczenia. W tym celu tleniowym. Przy wykonywaniu kolejnych do 15°, które mog si odbija w ekranach mog by stosowane automatyczne lub pomiarów nale|y przyjmowa te same monitorów o przyjtych trzech klasach, manualne wyBczniki i/lub [ciemniacze, punkty pomiarowe. przy normalnym kierunku patrzenia: które przyczyniaj si do zapewnienia PIZMIENNICTWO " L d" 1 000 cd/m2 dla I i II klasy ekra- wBa[ciwego wykorzystania o[wietlenia [1] Rozporzdzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej nu (wedBug ISO 9241-7)  jako[ ekranu dziennego i odpowiednich proporcji mi- z dnia 28 wrze[nia 1997 r. w sprawie ogólnych prze- dobra i [rednia dzy [wiatBem elektrycznym i dziennym. pisów bezpieczeDstwa i higieny pracy (t.jedn. DzU " L d" 200 cd/m2 dla III klasy ekra- Pomimo |e okna zapewniaj oczekiwany z 2003 r., nr 169, poz. 1650) nu o sBabej jako[ci. przez wikszo[ ludzi kontakt wzrokowy [2] PN-EN 12464-1:2003 (U). ZwiatBo i o[wietlenie.. O[wietlenie miejsc pracy. Cz[ 1: Miejsca pracy ze [wiatem zewntrznym, nale|y pamita we wewntrzach o ograniczaniu ol[nienia, którego zródBem Postpowanie sprawdzajce [3] PN-84/E-02033 O[wietlenie wntrz [wiatBem s wBa[nie okna i w tym celu stosowa Postpowanie to polega na sprawdzeniu elektrycznym ich przysBanianie. warto[ci nat|enia o[wietlenia, ujednolico- [4] PN-90/E-01005 Technika Zwietlna. Terminologia O[wietlenie stanowisk pracy z urzdzeniami wyposa|onymi w monitory ekranowe (DSE) w tym z VDUs (Lighting of workstations with Display Screen Equipment (DSE) including VDUs) Nowo[ci w stosunku do normy [3] jest wyodrbnienie i po[wicenie caBego rozdziaBu zagadnieniom zwizanym z o[wietleniem stanowisk pracy wyposa|o- nych w monitory ekranowe. W przypadku o[wietlania takich stanowisk projektant o[wietlenia musi okre[li stref, w której oprawy, ze wzgldu na mo|liwo[ wyst- pienia potencjalnego ol[nienia, nie mog by umieszczone. Powinien tak|e do- kona wyboru odpowiedniego sprztu o[wietleniowego i zaplanowa miejsca jego monta|u, tak by unikn ol[nieD od- biciowych. W projekcie, powinien tak|e uwzgldni wszystkie zadania jakie mog by wykonywane na tych stanowiskach, np. czytanie z ekranu, czytanie drukowa- nego tekstu, pisanie na papierze, praca z klawiatur. Nale|y tak|e zwróci uwag na fakt, |e ekran monitora, a w pewnych przypadkach tak|e klawiatura mog by zródBem ol[nienia przeszkadzajcego i przykrego w wyniku odbicia padajcego na nie [wiatBa. W omawianej normie jako warto[ eksploatacyjnego nat|enia o[wie- tlenia (Em) na stanowisku z monitorem ekranowym przyjto 500 lx (podobnie jak w normie [3]). 10

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Oświetlenie miejsc pracy we wnętrzach stan prawny
Oświetlenie w miejscu pracy
Zapobieganie przemocy i molestowaniu w miejscu pracy
Konflikty w miejscu pracy
9 07 ZDROWE I PRZYJAZNE MIEJSCE PRACY
Nowa Norma obciążania projektowego ciepła
Miejsce introspekcji we współczesnej psychologii
prawo pracy mobbing w miejscu pracy
Identyfikacja zagrożeń w miejscu pracy
Strategie zaradcze stosowane przez ofiary mobbingu w miejscu pracy
Miejsca pracy

więcej podobnych podstron