plik


ÿþMIKOAAJ PRZYBYA Prokurator w mediach, media w prokuraturze PrzeBom ustrojowy, który dokonaB si w Polsce w 1989 roku spowodo- waB konieczno[ zmiany funkcjonowania wszystkich podmiotów gospodar- czych i instytucji paDstwowych. Bezpo[redni konsekwencj takiego stanu rzeczy byBo uruchomienie procedur przeobra|ajcych dotychczasowe rela- cje ekonomiczne i wprowadzenie zupeBnie odmiennych zasad funkcjonowa- nia gospodarki oraz aparatu paDstwowego. Za przeobra|eniami gospodar- czymi pod|aBy zmiany w prawie karnym i procedurze karnej, które miaBy uregulowa nowe, dotychczas nie znane obszary, uj w normy sytuacje nie spotykane wcze[niej. ZachowaB si natomiast sposób funkcjonowania organów prokuratury. Równolegle w nowych warunkach wyrosBa siBa, wpBywajca na caBoksztaBt postrzegania organów wymiaru sprawiedliwo[ci przez spoBeczeDstwo. T siB s media. Dla potrzeb niniejszej publikacji dokonano autorskiego wyboru niektó- rych zagadnieD zwizanych z wzajemnym oddziaBywaniem na siebie proku- ratury i przedstawicieli prasy, radia i telewizji. Nie sposób bowiem wyczerpa tematu w pracy pisanej z my[l o wskazaniu pewnych metod czy sposobów postpowania we wzajemnej wspóBpracy, tak by zbudowa, po- prawny wizerunek prokuratora jako istotnego funkcjonariusza paDstwowe- go powoBanego do strze|enia praworzdno[ci i czuwajcego nad [ciganiem przestpstw. Jest to o tyle wa|ne, |e prawidBowe i pozytywne postrzeganie przez media pracy prokuratora pozwoli w du|ej mierze na odzyskanie spo- Becznego zaufania przez prokuratur. 10 Prokurator w mediach, media w prokuraturze I. Wykorzystanie [rodków masowego przekazu w budowaniu pozytywnego wizerunku prokuratury Zasady wspóBpracy z mediami Prokuratura jako instytucja nie ma w chwili obecnej dBugofalowej kon- cepcji wspóBpracy z mediami. Kontakty z dziennikarzami ograniczaj si do spraw incydentalnych. Niezwykle rzadko mo|na spotka planow wspóB- prac prokuratorów z przedstawicielami mediów. Prowadzona polityka medialna prokuratury nie uwzgldnia faktu, |e dziki mediom mo|na do- trze do odbiorcy masowego i podj zadanie poprawy nadwtlonego wize- runku tej instytucji. Przewa|a obawa przed publikowaniem stanowiska prokuratury, z uwagi na brak kontroli nad ostateczn wersj informacji, która dociera do spoBeczeDstwa. Czsto bowiem jest ona modyfikowana przez dziennikarzy w sposób niekorzystny dla organów [cigania. Tak jak w przypadkach firm komercyjnych, wspóBpraca prokuratury z mediami musi uwzgldnia dwa kierunki dziaBania : 1. zapewnienie wBa[ciwej informacji, 2. cigBe ksztaBtowanie wBa[ciwych stosunków z mediami. Prokuratura jako instytucja o zasigu ogólnokrajowym i czsto bdca podmiotem stosunków midzynarodowych, mo|e sobie pozwoli na wykorzy- stywanie do wBasnych celów nie tylko prasy lokalnej, ale równie| ogólnokrajo- wej, nie wspominajc ju| o prasie bran|owej czy specjalistycznej. Brak koncep- cji wspóBpracy z niezale|nymi mediami spowodowaB sytuacj, w której nie s przestrzegane podstawowe reguBy przygotowywania informacji dla mediów. Nie ma w prokuraturze osób, które zajmowaByby si profesjonalnie procesem opracowywania informacji dla prasy. Instytucja Rzeczników Prasowych Proku- ratur Okrgowych, Prokuratur Apelacyjnych i Prokuratury Krajowej, scedowa- nie obowizku udzielania informacji mediom na szefów prokuratur pozostawio- nych bez zaplecza, s [rodkami niewystarczajcymi dla prowadzenia skutecznej polityki medialnej przez prokuratur. W praktyce bowiem czsto zdarza si, |e rzecznicy prasowi prokuratur obci|eni s obowizkami wynikajcymi z prowa- dzenia postpowaD przygotowawczych i po prostu nie wystarcza im czasu na odpowiednie opracowanie informacji dla mediów. Dlatego funkcja rzecznika prasowego, któr peBni prokurator [ledczy, czsto traktowana jest jako balast i rzecz absolutnie drugoplanowa. Skutki takiej sytuacji obserwujemy na co dzieD w przekazach medialnych. Trudno te| mówi o profesjonalnym przygoto- waniu szefów prokuratur rejonowych do wspóBpracy z mediami, a o sytuacjach PROKURATOR 2-3(22-23)/2005 11 Prokurator w mediach, media w prokuraturze gdy media zaskocz prokuratora przed sal sdow i musi on udzieli natych- miastowej odpowiedzi, lepiej nie wspomina. Fundamentaln zasad wspóBpracy z pras jest uzyskanie, opracowa- nie i przekazanie informacji istotnej i kontrolowanie jej publikacji. Obecnie wspóBpraca z mediami ogranicza si do odpierania  ataków medialnych na prokuratur i zwykle przypomina chaotyczn akcj ga[nicz. Brak jest planu wypowiedzi, ustalenia priorytetów przekazu, konsekwencji w dziaBa- niu. Prokurator nie musi dba o to, czy materia w której si wypowiada jest atrakcyjna dla mediów, jednak|e jest zobowizany do takiego przekazu in- formacji  na tyle ile to mo|liwe  by zostaB wBa[ciwie zrozumiany. Wskazówkami przydatnymi dla rzeczników prasowych oraz prokuratorów zajmujcych si przygotowywaniem informacji dla prasy mog okaza si propo- zycje zasad wspóBpracy z pras, przedstawione w podrcznikach dotyczcych public relations1. Zasady te mo|na przetransponowa na sposób dziaBania, który powinien przyj prokurator podejmujcy wspóBprac z mediami. 1. Zasada szansy: dziennikarz powinien by traktowany przez prokura- tora nie jako zagro|enie, lecz jako szansa na przedstawienie wBasnych pogldów i argumentów. Odgórne zaBo|enie, |e dziennikarz chce  zniszczy rozmówc jest nieprawidBowe. Dziennikarz zamierza zebra materiaB, a prokurator  o ile jest to bez szkody dla postpowania przygotowawczego  powinien zadba, by urzeczywistnia zaBo|enia przewidziane w rozdziale 7 Regulaminu wewntrznego urzdowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury2 czyli upo- wszechni informacje sBu|ce umacnianiu praworzdno[ci. 2. Zasada wBa[ciwych kontaktów: prokurator powinien budowa oso- biste kontakty zawodowe z dziennikarzami merytorycznie przygotowa- nymi do sprawy  pracujcymi dla [rodków masowego przekazu wiarygodnie ksztaBtujcych opini publiczn. Nie jest wskazane osobiste zaanga|owanie prokuratora w kontakty z pras  brukow i prowadze- nie dziaBaD zmierzajcych do nawizania staBej wspóBpracy z dziennika- rzami tego typu mediów. 3. Zasada aktywnego dziaBania: opracowanie programu kontaktów z pras i realizacja tego programu poprzez opracowywanie notatek prasowych, briefingów, organizacji konferencji prasowych. 4. Zasada umiaru: podstawowa zasada dla prokuratora, który udziela- jc informacji mediom jest zobowizany przede wszystkim do zadbania 1 W. BudzyDski, Media relations [w:] Public relations, s. 86 87. 2 Tekst jednolity Dz. U. z 1993 r. Nr 38, poz.163 z pózn. zm. 12 Prokurator w mediach, media w prokuraturze o dobro prowadzonego postpowania przygotowawczego oraz do prze- strzegania przepisów prawa regulujcych kwestie zwizane z upublicz- nieniem okoliczno[ci bdcych przedmiotem prowadzonego [ledztwa czy dochodzenia. Unika nale|y sytuacji, w których media wymuszaj na prokuratorze ujawnienie informacji lub ustosunkowanie si do kwe- stii objtych tajemnic. To prokurator decyduje co mo|na ujawni, a je[li dziennikarz narusza prawo |dajc informacji nale|y go w tej kwestii pouczy. 5. Zasada rzetelno[ci i wiarygodno[ci: podejmujc wspóBprac z mediami nale|y dba o to, by informacje przekazywane mediom byBy sprawdzone i wiarygodne. Nale|y unika sytuacji w których zapewnia si media o tym, |e zostanie opublikowane oficjalne stanowisko proku- ratora, a potem nie udziela si |adnych informacji. 6. Zasada wspólnoty celów: publikujc stanowisko prokuratora w da- nej sprawie nale|y zwraca uwag dziennikarzy na wspólny cel jaki stoi przed prokuratur i mediami  dobro spoBeczne. Warto to u[wiada- mia przedstawicielom mediów, którzy czsto traktuj prokuratora jako wroga, dziaBajcego na szkod spoBeczeDstwa. 7. Zasada szacunku: prokurator, który udziela informacji mediom nie mo|e pozwoli na to by dziennikarz go terroryzowaB. To, |e mediom potrzebna jest informacja nie oznacza, |e dziennikarz mo|e bezkarnie obra|a rozmówc. Prokurator nie musi rozmawia z dziennikarzem, który zachowuje si w sposób natarczywy, bdz obrazliwy. Unika nale- |y takich wywiadów, które maj potwierdzi tez z góry przyjt przez dziennikarza, a niekorzystn dla prokuratora. 8. Zasada najwa|niejszej informacji: szczególnie istotna dla prokura- tora, który zostaB zaskoczony przez media podczas wykonywania swoich czynno[ci. Czsto zdarza si taka sytuacja przed sala sdow  pro[ba o komentarz wydarzeD. Zawsze nale|y zaczyna od najwa|niejszej infor- macji bowiem na wicej mo|e ju| zabrakn czasu. 9. Zasada prostego jzyka: u|ywanie podczas wywiadów terminologii prawniczej, opisanie zdarzenia jzykiem zarzutów jest niezrozumiaBe  nie tylko dla odbiorcy, ale czsto równie| dla dziennikarza. Gdy zacho- dzi taka sytuacja, jest prawie pewne, |e dziennikarz przeredaguje tekst i opublikuje wersj czsto odbiegajc od prawdy. 10.Zasada spokoju: by dobrze zaprezentowa swoje stanowisko proku- rator musi by przygotowany do kontaktu z dziennikarzem, musi wie- dzie co chce powiedzie. Nale|y zaniecha improwizacji, bo skoDczy PROKURATOR 2-3(22-23)/2005 13 Prokurator w mediach, media w prokuraturze si to mo|e naruszeniem interesu prowadzonego postpowania przy- gotowawczego. ZwizBo[ wypowiedzi, przygotowanie odpowiedzi na trudne pytania i zachowanie spokoju w sytuacji krytyki ze strony dzien- nikarza na pewno dodatnio wpByn na ocen przekazu. Podobnie, ko- nieczne jest zachowanie spokoju w sytuacji niekompetencji dziennika- rza. Na wycignicie konsekwencji zawsze jest czas po zbilansowaniu potencjalnych zysków i strat wynikajcych z podjcia dziaBaD wymierzo- nych przeciwko dziennikarzowi. II. Budowa spójnego systemu informacji bie|cej3 (wspóBdziaBanie z pras) Jak ju| wskazano, prokuratura nie dysponuje dBugofalow koncepcj wspóBdziaBania z mediami. By zacz  prac u podstaw nale|y usystematy- zowa obieg informacji pomidzy organami [cigania, a mediami. Tego ro- dzaju systemy informacji zostaBy ju| stworzone i opracowane dla firm komercyjnych, wystarczy przenie[ niektóre rozwizania  odpowiadajce specyfice pracy prokuratury  i zacz je wdra|a. Podstaw ka|dego systemu informacji bie|cej jest opracowywanie da- nych, które chcemy przekaza w odpowiedniej formie, z uwzgldnieniem rodzaju mediów do których kierowana jest informacja. W przypadku dzia- BaD prokuratury, najskuteczniej mo|na wykorzysta notatki prasowe, opra- cowania i artykuBy Notatki prasowe, komunikaty prasowe s elementem systemu infor- macji bie|cej, który mo|e zapewni cigBo[ wspóBpracy prokuratury z pras. Do tej pory niezwykle rzadko prokuratura korzystaBa z tej formy ksztaBtowania swojego wizerunku. DziaBajc incydentalnie, bez rozwinicia tematu okre[lajcego stanowisko zajte w sprawie, gBos siBy fachowej  jak niewtpliwie jest prokurator, byB praktycznie niedostrzegalny. Ograniczenie wypowiedzi do suchej informacji potwierdzajcej lub zaprzeczajcej poda- nym przez media okoliczno[ciom jest niesBuszne. Je[li prokurator stwierdza, |e z uwagi na dobro postpowania przygotowawczego nie udzieli informa- cji, to powinien równie| wytBumaczy dlaczego i na jakiej podstawie tak postpuje. Wskaza, |e w tym danym przypadku dalsze zainteresowanie mediów, prowadzenie tzw.  [ledztwa dziennikarskiego mo|e jedynie za- 3 Por. W. BudzyDski System bie|cej informacji dla prasy [w:] Public Relations, s. 88 89. 14 Prokurator w mediach, media w prokuraturze szkodzi realizowanym dziaBaniom. Skoro nie udzielamy informacji me- diom, to nie mo|na pozwoli, by skomentowano to w ten sposób, i| znów prokuratura nabraBa wody w usta, tBumaczc si tajemnic [ledztwa. Od- biór spoBeczny takiego komentarza jest jednoznaczny  znów prokuratura co[ ukrywa przed spoBeczeDstwem. Zatem, po takim skomentowaniu sta- nowiska prokuratury, powinno[ci rzecznika prasowego jest podjcie dzia- BaD i wyja[nienie dziennikarzom, a tym samym i spoBeczeDstwu, przyczyny obowizku zachowania tajemnicy. Wystarczy przykBadowo w komunikacie prasowym poda, |e ze wzgldu na prowadzone czynno[ci nie mo|na ujaw- ni wszystkich okoliczno[ci sprawy, bowiem mo|e to spowodowa utrudnie- nie w wykryciu sprawców przestpstwa i pocigniciu ich do odpowiedzial- no[ci karnej. Jest to fakt oczywisty dla ka|dego prawnika, lecz nie jest on znany wielu dziennikarzom i nie wie o tym odbiorca spoBeczny. Zawarcie takiego zdania zmienia caBkowicie obraz dziaBania prokuratora. Nie jest on ju| osob która ukrywa co[ przed spoBeczeDstwem, bo chce dziaBa na jego szkod. Nie mo|e poda informacji, poniewa| chce osign cel w postaci wykrycia i ukarania przestpców. W zale|no[ci od rodzaju informacji prasa oczekuje ró|nego typu notatek prasowych. Mo|na wyró|ni informacje bie|ce, opracowania prasowe, o[wiadczenia prasowe, informacje specjalistyczne, komunikaty informacyjne. Prokuratorski komunikat prasowy Informacj udzielan przez prokuratora mediom, mo|na przedstawi w formie schematu komunikatu prasowego. Komunikat ten powinien za- wiera nastpujce elementy: Oznaczenie Prokuratury miejsce i data napis: KOMUNIKAT PRASOWY ewentualne zastrze|enie: nie publikowa przed (data) lub okre[lenie wyBczno[ci np. do wyBcznej wiadomo[ci gazety nagBówek: Tekst lead streszczajcy: co?, gdzie?, kiedy?, dlaczego?, jak? Tekst zasadniczy zawierajcy: najwa|niejsze informacje na pocztku, krótkie akapity, podwójny odstp, zakoDczenie  konkluzja, informacja o zaBcznikach, imi i nazwisko, telefon osoby udzielajcej informacji PROKURATOR 2-3(22-23)/2005 15 Prokurator w mediach, media w prokuraturze Opracowanie prasowe Opracowanie prasowe jest obszerniejsze od przedstawionego powy|ej komunikatu prasowego. Pozwala na wyja[nienie przyczyn podjcia takich, a nie innych decyzji. W przypadku zdecydowania si przez prokuratora na t form udzielania informacji, musi on mie [wiadomo[, |e nie jest ono przeznaczone bezpo[rednio do druku, bowiem stanowi jedynie zródBo informacji, które mog wykorzysta pracownicy redakcji jako baz danych do pogBbienia swojej wiedzy na okre[lony temat. Je|eli opracowanie prasowe jest bardzo obszerne, mo|na do niego zaBczy streszczenie tek- stu, by uBatwi dotarcie do istotnych informacji przedstawionych w opraco- waniu. O[wiadczenie prasowe O[wiadczenie prasowe  jest jednym z dominujcych sposobów komu- nikowania si z mediami, praktykowanym przez rzeczników prasowych prokuratury. O[wiadczenie prasowe jest rodzajem komunikatu prasowego, który zawiera jedynie tekst oficjalny, bez |adnych dodatkowych komenta- rzy. Zwykle stanowi odpowiedz na zarzuty ze strony [rodków masowego przekazu lub jest form udzielenia informacji w sprawach pozostajcych w zainteresowaniu opinii publicznej. GBównym celem wydawania o[wiad- czeD prasowych powinno by rozproszenie wtpliwo[ci i zdobycie zaufania, które mogBo zosta utracone w wyniku zdarzenia lub zaistniaBej sytuacji kry- zysowej. Informacja specjalistyczna Prokurator mo|e wspóBpracowa z pras w formie udzielania informa- cji, lub udzielania wywiadów przeznaczonych dla specjalnych tytuBów lub dziaBów prasowych zajmujcych si problematyk prawn. Ta forma komu- nikacji, cho mogca da presti|, jest w niewielkim stopniu wykorzystywana przez prokuratorów. Komunikat informacyjny Tego rodzaju wspóBdziaBanie polega na utrzymywaniu staBych kontak- tów pomidzy pras a firm komercyjn. Trudno znalez racjonalne uza- sadnienie dla konieczno[ci przeprowadzania tego typu czynno[ci przez prokuratur. Skoro media na bie|co monitoruj zdarzenia, które stanowi przedmiot dziaBaD prokuratury nie ma potrzeby dodatkowego  zarzucania mediów informacjami. 16 Prokurator w mediach, media w prokuraturze Dziennikarze czsto szukaj potwierdzenia uzyskanych informacji u in- nych zródeB. Std te| niezwykle wa|ne dla prokuratora jest zadbanie o to, by nie nastpiB tzw.  wyciek informacji . Sytuacja zwizana z uzyskaniem przez media informacji objtej klauzul tajno[ci, lub mogcej zaszkodzi prowadzo- nemu postpowaniu powinna by niezwBocznie wyja[niona, na drodze odrb- nego postpowania karnego, ze wskazaniem (o ile bdzie to mo|liwe) chocia|by potencjalnego zródBa przecieku. W sytuacji zwizanej z zaistniaBym kryzysem tego rodzaju, przedstawiciele mediów powinni zosta skierowani do jednej osoby, która udzieli im informacji w takim zakresie, jaki bdzie mo|li- wy. By w praktyce zastosowa powy|sz wskazówk  nale|y w przygotowa- nym komunikacie lub o[wiadczeniu poda imi, nazwisko, funkcj wyznaczonej do udzielania informacji osoby oraz okre[li form kontaktu. Nale|y przy tym zwróci szczególn uwag na zachowanie si dziennikarzy, którzy niesprawdzone informacje czsto przedstawiaj jako pewnik, podajc faBszyw wersj, |e o caBej sprawie ju| i tak wiedz, a potrzebuj jedynie potwierdzenia. Karygodnym bBdem prokuratora  w tego typu rozmownie z przedstawicielem mediów byBoby potwierdzenie informacji lub  przytakni- cie dziennikarzowi. W publikacjach pojawiajcych si na temat przedmioto- wego zdarzenia, o które pytano prokuratora, na pewno zostanie opisana wersja dziennikarska z podaniem, |e informacja ta pochodzi od prokuratora, lub |e prokurator j potwierdziB. W celu poprawnego sporzdzania komunikatów prasowych i zorgani- zowania efektywnego systemu informacji bie|cej, prokurator powinien zapozna si z gBównymi przyczynami trudno[ci nawizania i utrzymywania poprawnych relacji z mediami. Do podstawowych problemów nale|y brak umiejtno[ci prokuratorów w napisaniu dobrego, przejrzystego i czytelnego dla odbiorców komunikatu, nie zawierajcego zbyt wielu sformuBowaD jzy- ka prawniczego, który jest ci|ko przyswajalny dla potencjalnego czytelni- ka. Mankamentem informacji prokuratorskich jest fakt, |e nie zawieraj one |adnej informacji o potencjalnych korzy[ciach dla spoBeczeDstwa, zwi- zanych z prac prokuratora. Taki element w wypowiedziach ka|dego pro- kuratora powinien zago[ci na staBe. Majc okazj wypowiedzi publicznej, prokurator oprócz udzielenia informacji zwizanej z konkretn spraw po- winien umiejtnie wple[ zdanie typu:  na przykBadzie tej sprawy wida wyraznie jak wa|ne jest zaanga|owanie prokuratury w [ciganie tego typu przestpstw , lub te|  Jedynie doskonaBa wspóBpraca pomidzy prokura- tur, a policj pozwoliBa na osignicie tego sukcesu jakim jest.... , bdz  tylko olbrzymi nakBad pracy prokuratora prowadzcego t spraw pozwo- PROKURATOR 2-3(22-23)/2005 17 Prokurator w mediach, media w prokuraturze liB na ... Jest to prosty zabieg, który mo|e przynie[ nadspodziewanie do- bre rezultaty. Je|eli bowiem nie zaczniemy sami o sobie dobrze mówi, pozwalajc na negatywne oceny innych, czsto niekompetentnych, osób: polityków, adwokatów, stron procesowych, to postrzeganie i odbiór proku- ratury jako instytucji pozostanie negatywny. Specyfika organizacji prokuratorskiej konferencji prasowej W sytuacjach kryzysowych, tam gdzie nie wystarcza opublikowanie sta- nowiska prokuratury w prasie, z uwagi na olbrzymi wag problemów, lub zainteresowanie czynników spoBecznych dan spraw, powinna zosta zor- ganizowana prokuratorska konferencja prasowa. Bardzo istotnym elemen- tem jest to, |e taka forma udzielania rozszerzonej informacji musi by adekwatna do powstaBej sytuacji i w |adnym razie nie mo|e by spózniona w stosunku do okoliczno[ci, które spowodowaBy konieczno[ podjcia tego rodzaju dziaBania przez prokuratur. Prokuratorska konferencja reporterska Jest to forma krótkiej konferencji prasowej zwoBanej w celu przedsta- wienia lub skomentowania aktualnych faktów. Jej tematem mo|e by przy- kBadowo poinformowanie mediów o stanowisku prokuratury w danej sprawie i krótkie przedstawianie argumentów przemawiajcych za przyjt przez prokuratur koncepcj Briefing Jest to forma spotkania z dziennikarzami, majca na celu wyja[nienie kontekstu zdarzeD i omówienie spodziewanych konsekwencji. Czsto przed- stawia si równie| dodatkowe fakty, które mog zapewni po|dan inter- pretacj danego wydarzenia. Nale|y podkre[li, |e przy wykorzystaniu tej formy udzielania informacji, prokurator ma mo|liwo[ szerszego zaprezento- wania argumentów uzasadniajcych przyjte stanowisko. Rezultatem takiego spotkania czsto jest dyskusja pomidzy dziennikarzami, a prowadzcym konferencj prokuratorem , std te| warto zadba, by do udziaBu w spotkaniu zostali zaproszeni przedstawiciele mediów  fachowcy  obsBugujcy dziaBy prawne redakcji. Konferencja prasowa, w przypadku wBa[ciwego wykorzystania tej for- my udzielenia informacji przez Prokuratur, mo|e mie bardzo pozytywne nastpstwa w postaci poinformowania wszystkich zainteresowanych w jed- 18 Prokurator w mediach, media w prokuraturze nakowym czasie, przekazanie ustalonych w formie i tre[ci danych, da mo|- liwo[ szerszego zaprezentowania stanowiska i dokBadne wyja[nienie po- szczególnych aspektów omawianego zdarzenia. Specyfika wspóBdziaBania prokuratora z dziennikarzami radiowymi i telewizyjnymi Niewielu prokuratorów dysponuje rzeteln wiedz w zakresie wspóB- dziaBania ze specyficznymi mediami jakimi s radio i telewizja. Profesjonal- ne reprezentowanie prokuratury w [rodkach masowego przekazu wymaga przeszkolenia w zakresie prezentacji informacji w tego rodzaju mediach. Wikszo[ rzeczników prasowych oraz innych osób uprawnionych do udzie- lania informacji w strukturach prokuratury dziaBa intuicyjnie. Powoduje to sytuacj w której mdry, przygotowany merytorycznie prokurator, nie po- trafi w ograniczonym czasie przekaza najwa|niejszej informacji czytelnie dla odbiorcy spoBecznego. SBowa prokuratora z uwagi na u|ycie metajzyka tBumaczone s potem przez dziennikarzy, czsto pokrtnie i w ten sposób dociera do spoBeczeDstwa przekaz nie majcy nic wspólnego z pierwotn wypowiedzi. Umiejtne zaprezentowanie si w mediach, w szczególno[ci w telewizji, jest rzecz niezwykle trudn. Ograniczony czas wypowiedzi, konieczno[ komentowania wydarzenia  na gorco wprost z korytarza sdowego, nadto skontrolowanie przyjcia odpowiedniej postawy, zadbania o elementy stroju i unikanie nadmiernej gestykulacji, powoduj powstanie sytuacji stresowej u prokuratora, zasko- czonego konieczno[ci udzielania odpowiedzi. W rezultacie czsto prowadzi to do sytuacji, w której siedzcy przed telewizorem widz obserwuje przestra- szonego urzdnika, który nie potrafi zrozumiale skonstruowa zdania. Jest to o tyle niepokojce, |e radio i telewizja docieraj do odbiorcy masowego i powoduj utrwalenie negatywnego stereotypu na temat prokuratury. Swoj szans poprawy wizerunku wykorzystaBa policja, która poprzez se- lektywno[ przekazu  za pomoc wspóBpracy z redakcjami okre[lonych programów specjalistycznych  uzyskaBa mo|liwo[ czstszych i dBu|szych prezentacji wBasnej pracy i osigni zwizanych z wBa[ciwym wykonywa- niem obowizków. PozwoliBo to na odzyskanie cz[ci utraconego zaufania spoBecznego. Co wicej, nawet w przypadku zaistnienia sytuacji kryzyso- wych, zwizanych ze zdarzeniami z udziaBem policjantów, pomimo nagBo- [nienia sprawy przez media, nie prowadzi to do debat na temat ksztaBtu czy potrzeby istnienia policji. A tak niestety jest w przypadku prokuratury, PROKURATOR 2-3(22-23)/2005 19 Prokurator w mediach, media w prokuraturze któr ka|da wBadza wykonawcza usiBuje formowa tak, by pracowaBa na rzecz danej opcji politycznej. Zasady udzielania wywiadu prokuratorskiego W technikach public relations, jedn z metod wspóBpracy z mediami, korzystnych dla przedsibiorstwa komercyjnego jest wywiad udzielany przed- stawicielom prasy, radia lub telewizji. Prokurator, który zdecyduje si na udzielanie wywiadu, powinien kierowa si takimi samymi zasadami  jak przedstawiciel firmy komercyjnej  by osign zamierzony cel tj, popraw wizerunku prokuratury jako instytucji oraz zbudowanie wBasnego wizerunku jako osoby kompetentnej i rzeczowej, która dziaBa na rzecz spoBeczeDstwa, czsto stykajc si z zagro|eniem wynikajcym z wykonywania tak trudnego zawodu. Udzielajc wywiadu prokurator powinien osign nastpujce cele:  nagBo[ni dobre informacje o sposobie dziaBania prokuratury,  rozwia niekorzystne pogBoski, wtpliwo[ci,  przedstawi wBasn wersj niekorzystnego dla prokuratury zdarzenia,  przedstawi swoj osob jako autorytet i wiarygodne zródBo informacji,  przekaza korzystny obraz prokuratury. III. Reakcja na krytyk oraz zarzdzanie sytuacj kryzysow jako element budowania poprawnego wizerunku prokuratury Reakcja na krytyk Prokuratura jak ka|da instytucja, skBada si z osób, które tworz pod- stawy jej funkcjonowania, zarzdzaj ni i poprzez swoj prac, buduj ob- raz wymiaru sprawiedliwo[ci w spoBeczeDstwie. Zarówno sposób zarzdzania prokuratur, jak i dziaBania poszczególnych prokuratorów, w konkretnych sprawach, mog przyczyni si do krytyki bBdnego post- powania lub te| wynikajcej z ró|nicy opinii i oceny postaw. Zasadniczo, obecnie ka|dy przejaw krytyki zagra|a wizerunkowi proku- ratury, bowiem szeroko pojte media, w odpowiedzi na oczekiwania opinii publicznej, nadzwyczaj chtnie relacjonuj zdarzenia lub informacje, które wywoBuj kontrowersje lub te| wzbudzaj przekonanie o niewBa[ciwym funkcjonowaniu wymiaru sprawiedliwo[ci. Dlatego te| niezmiernie wa|na jest umiejtna reakcja na krytyk ze strony prokuratury. Je[li bowiem prokuratura nie bdzie potrafiBa zanego- 20 Prokurator w mediach, media w prokuraturze wa lub zneutralizowa argumentów wytoczonych przeciwko niej w me- diach, kryzys wizerunku organów [cigania, z jakim mamy do czynienia obecnie, pogBbi si. Bdzie miaBo to swój bezpo[redni skutek w postaci braku zaufania do prokuratury ze strony osób zewntrznych, jak i zniech- cenia prokuratorów do wykonywanej pracy, która w |aden sposób nie b- dzie doceniania przez spoBeczeDstwo. WBa[ciwy sposób postpowania mo|e nie tylko osBabi siB argumentów osób krytykujcych dziaBania prokuratury, ale wrcz mo|e przyczyni si do powstania i umocnienia pozytywnego wizerunku. Dlatego wic nale|y poBo- |y wikszy nacisk na realizacj zadania przewidzianego w Regulaminie wewntrznego urzdowania powszechnych jednostek organizacyjnych pro- kuratury. Unormowania zawarte w rozdziale 7 Regulaminu nie tylko uprawniaj, lecz wrcz nakBadaj obowizek prawidBowego wspóBdziaBania z przedstawicielami mediów. Do realizacji tego zadania powoBani s przede wszystkim rzecznicy prasowi prokuratur, ale uwa|am, |e tak|e i poszczegól- ni prokuratorzy powinni mie mo|liwo[ reakcji, je[li krytyka dotyczy spraw prowadzonych przez nich bezpo[rednio. Sytuacje kryzysowe nie s niczym nowym z tym, |e w okresie kilku ostatnich lat, z uwagi na zmiany w sferze szeroko pojtych mediów obsBuga tego rodzaju zdarzeD wymaga fachowego wsparcia w dziedzinie public real- tions. Schemat dziaBania prokuratury, odsyBajcej dziennikarzy do rzecznika prasowego, który jest mniej lub bardziej przygotowany do udzielania infor- macji, lecz nie potrafi pBynnie zareagowa na ataki mediów i zdecydowanie odpowiedzie na stawiane prokuraturze zarzuty, jest anachronizmem. W chwili gdy pojawiBy si popularne, komercyjne tytuBy prasowe, stacje radiowe i telewizyjne, o du|ym zasigu spoBecznym, które traktuj we wBa- [ciwy dla siebie sposób  czyli sensacyjnie  ka|d informacj, zwizan z prowadzonym postpowaniem karnym, któr zdoBaj uzyska, dotychcza- sowy sposób wspóBpracy prokuratury z przedstawicielami mediów przestaB si sprawdza. Brak stanowiska prokuratury lub zajcie stanowiska nieade- kwatnego do wystpujcej sytuacji, czsto wspóBtworzonej przez media, powoduje powstanie i utrwalenie przekonania o nieudolno[ci i niekompe- tencji instytucji. W sytuacjach kryzysowych, które zdarzaj si nagminnie, w zwizku z prac prokuratora, koniecznym jest powoBanie zespoBu osób, które po odbyciu odpowiedniego przeszkolenia, zajm si rozwizywaniem proble- mów zwizanych z zaistniaBym stanem kryzysowym i bd wspiera rzeczni- ka prasowego, w jego dziaBaniach, pomagajc w zebraniu i opracowaniu PROKURATOR 2-3(22-23)/2005 21 Prokurator w mediach, media w prokuraturze materiaBu do publikacji i wypracowaniu wywa|onego stanowiska lub organi- zacji konferencji prasowych. W publikacjach dotyczcych dziedziny public relations4 dokonano po- dziaBu sytuacji kryzysowych, w zale|no[ci od miejsca ich powstania, tempa przebiegu, przypisania winy za powstaB sytuacj. W stosunku do prokura- tury najbardziej odpowiednimi kryteriami podziaBu sytuacji kryzysowych b- dzie okre[lenie zródBa ich powstania. Jako podstawowe zródBo krytyki zewntrznej nale|y wskaza media. Krytyka z ich strony jest najbardziej istotna, bowiem maj one najwikszy wpByw na opini publiczn i s w stanie wykreowa pogld spoBeczeDstwa w konkretnej sprawie  nie zawsze zgodny ze stanem faktycznym. Drugim niezwykle wa|nym zródBem krytyki dziaBaD prokuratury s orga- nizacje polityczne, które o|ywione zbli|ajc si kampani wyborcz staraj si przekona przyszBych wyborców o konieczno[ci zmiany niewydolnego sys- temu wymiaru sprawiedliwo[ci. Zadziwiajco Batwo podczas kampanii wybor- czej wskazuje si na dziaBania prokuratury jako przykBad niewydolno[ci syste- mowej i zbiór przypadkowych osób, których jedynym celem istnienia jest serwilizm wobec rzdzcych. Trzecim zródBem krytyki s strony konkretnych prowadzonych przez prokuratur postpowaD karnych i dotyczy ona spraw indywidualnych. Oczywistym jest fakt pojawiania si w ró|nych konfiguracjach wszyst- kich trzech zródeB krytyki. PrzykBadem takiego stanu rzeczy mo|e by wyko- rzystywanie mediów do wBasnych celów, przez strony niezadowolone z wyniku postpowaD karnych, lub nagBa[nianie medialne spraw karnych przez organizacje polityczne. Przedmiotem krytyki zewntrznej jest caBoksztaBt dziaBalno[ci prokura- tury zwizanej zarówno z realizacj jej ustawowych dziaBaD jak i skBad perso- nalny kierownictwa prokuratury. Ta forma krytyki, dotyczca aspektu osobowego kadr kierowniczych nasila si szczególnie w okresie przedwy- borczym. Nale|y podj prób, aby mo|liwie najlepiej wykorzysta zaistniaB sy- tuacj zwizan z pojawieniem si krytyki i nie dopu[ci do przerodzenia si krytyki w sytuacj kryzysow, zakBócajc normalne funkcjonowanie proku- ratury nale|y przygotowa plan dziaBaD zwizanych z zaistniaB sytuacj. Zwraca uwag fakt, |e ka|de zdarzenie, niekoniecznie zwizane z kry- tyk, ale nagBe i nieoczekiwane, wymuszajce natychmiastowe podjcie 4 Por. B. Rozwadowska Public Relations Teoria Praktyka Perspektywy [w:] Public Relations, s. 169 173. S. Black [w:] Public Relations, s. 155 156. 22 Prokurator w mediach, media w prokuraturze decyzji, dostrze|one w sposób natychmiastowy przez spoBeczeDstwo infor- mowane przez media, bezpo[rednio dotyczce prokuratury lub osób za- trudnionych w jej strukturach, wymaga bdzie przygotowania planu dzia- BaD. O ile bdzie to mo|liwe, nale|y przewidywa potencjalne zagro|enia i ju| wtedy powinno rozpocz si zarzdzanie sytuacj kryzysow. Wbrew pozorom, mo|liwe jest chocia|by wytypowanie pewnego rodzaju spraw kar- nych, które szczególnie zainteresowaBy media i przygotowanie planu dziaBaD majcych na celu zniwelowanie ewentualnych ataków ze strony [rodków masowego przekazu. Je[li sytuacja kryzysowa wystpi nagle i niespodzie- wanie, to skutkiem takiego stanu rzeczy bdzie trudno[ w kontrolowaniu jej przebiegu. Istnieje wiele przykBadów pojawienia si dalszych komplikacji zwizanych z nieprzygotowanym wcze[niej, chaotycznym dziaBaniem ze stro- ny prokuratury, która nie potrafiBa w odpowiednim momencie opracowa schematu dziaBania, co doprowadzaBo nie tylko do pogorszenia si ogólnego wizerunku, ale równie| spowodowaBo konkretne, negatywne skutki dla po- szczególnych pracowników. Zarzdzanie sytuacj kryzysow jest spraw skomplikowan z uwagi na wielo[ podmiotów na które nale|y oddziaBy- wa. W sytuacji prowadzenia konkretnej sprawy karnej, pozostajcej w za- interesowaniu mediów, osoba odpowiedzialna za opanowanie kryzysu musi oddziaBywa na kilka grup docelowych. Oprócz mediów, stron sprawy kar- nej, czsto pojawiaj si polityczne grupy nacisku  zainteresowane wyko- rzystaniem zdarzenia do zmiany ukBadu siB politycznych i wobec ka|dej z tych grup nale|y w odpowiednio krótkim czasie podj odpowiednie dziaBania. Nie mo|na przewidzie dokBadnie przebiegu wypadków, ale wcze[niejsze planowanie pozwala wykorzysta przynajmniej w cz[ci ustalone schematy postpowania w takich sytuacjach. IV. Organizacyjne aspekty dziaBaD zmierzajcych do poprawy wizerunku prokuratury KsztaBtowanie wizerunku nie jest dziedzin now, przynajmniej je[li cho- dzi o podstawowe zasady. PrzykBady takich dziaBaD mo|na znalez w ró|nych okresach historycznych, poczynajc od staro|ytno[ci poprzez caB histori nowo|ytn. Przyczyn takiego stanu rzeczy jest przekonanie, |e sprawowanie wBadzy jest Batwiejsze i przynosi lepszy skutek, je[li towarzyszy mu poparcie spoBeczno[ci5. Zasada ta w caBej rozcigBo[ci odnosi si do wykonywania wBa- 5 Por. E. M. Cenker, Public relations jako istotny element funkcjonowania przedsibiorstwa [w:] Public relations, s. 11. PROKURATOR 2-3(22-23)/2005 23 Prokurator w mediach, media w prokuraturze dzy sdowniczej, której istotn cz[ci jest prokuratura. W przypadku organu paDstwowego jakim jest prokuratura nie mo|na mówi o typowym pojciu public relations. Jest to uwarunkowane konstrukcj i umocowaniem praw- nym tego organu, który funkcjonuje w oparciu o bud|et paDstwa. Std te| nie sposób odnie[ do tego rodzaju instytucji, konieczno[ci prowadzenia kampa- nii reklamowych, marketingu bezpo[redniego, promocji sprzeda|y, czy in- nych elementów [ci[le zwizanych z dziaBalno[ci stricte gospodarcz. Nato- miast koniecznym jest, aby ta instytucja posiadaBa funkcje zarzdzania o cigBym i planowym charakterze, dziki której pozyska zrozumienie i ak- ceptacj spoBeczn. Je|eli praca prokuratora spotka si z aprobat spoBe- czeDstwa podniesie to nie tylko presti| tego zawodu, ale równie| spowoduje, |e normy prawne i instytucje stojce na stra|y ich przestrzegania, bd cie- szyBy si poszanowaniem spoBeczeDstwa. Takie dziaBania polegajce na planowym rozpowszechnianiu informa- cji, na kontroli merytorycznej nad ukazujcymi si publikacjami dotyczcy- mi bezpo[rednio prokuratury, dziaBania zmierzajce do prostowania nie[cisBo[ci i wyja[niania przyjtego stanowiska w konkretnej sprawie, spo- wodowa musz lepszy odbiór dziaBaD prokuratora i umo|liwi nawizanie lepszej wspóBpracy ze spoBeczeDstwem. Bezpo[redni konsekwencj takie- go stanu rzeczy bdzie skuteczniejsze wykonywanie ustawowych celów, dla których realizacji prokuratura zostaBa powoBana. Zdaj sobie spraw, |e podjta w niniejszym artykule próba przedstawie- nia kilku zagadnieD kluczowych dla wizerunku prokuratora i przedstawione propozycje podjcia okre[lonych dziaBaD w |aden sposób nie wyczerpuj tego zBo|onego tematu. By mo|e jednak niektóre elementy praktycznego postpowania w kontaktach z mediami, przedstawione w niniejszej publikacji zostan wykorzystane przez prokuratorów podczas wykonywania codzien- nych obowizków i przynios efekty w postaci rozpoczcia procesu zmiany negatywnych stereotypów dotyczcych nas i naszej pracy. mjr MikoBaj PrzybyB Prokurator Wojskowej Prokuratury Okrgowej w Poznaniu 24

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Demokracja w mediach, media w demokracji TVN24
ustawa o prokuratorii generealnej SP
prokura
ustawa z dnia o pracownikach sądów i prokuratury
Pelnomocnictwo i prokura prezentacja
Prokuratura RP skrypt
odwolanie prokury
odpowiedz zazalenie prokuratora areszt
pismo do prokuratury nr 3 wzór
Prokuratura Rp wykład 2012 ver1 1
PROKURATURY W WARSZAWIE
Ustrój Prokuratury
Interesy WSI Sąd skazuje handlarzy bronią, prokuratura oczyszcza ich szefów niezalezna

więcej podobnych podstron