��PRZYCZYNY I POSTA
DRGAC
WAA
�W NAP
DOWYCH WaB
korbowy silnika spalinowego tB
okowego wraz ze sprz
gni
tym z nim odbiornikiem mocy i elementami ukB
, korbowo-tB
okowego tworz
ukB
ad drgaj
cy. Wyst
puj
ce w silniku okresowo zmienne siB
y ci[
nienia gaz�w i bezwB
adno[
ci powoduj
: a) skr
tne b) gi
tne c)wzdB
u|
ne drgania waB
u korbowego. Szczeg�lnie niebezpieczne s
drgania skr
tne. Skr
canie waB
u powodowane przez drgania skr
tne mog
by
bardzo znaczne i w szczeg�lnych warunkach tak du|
e |
e pochodz
ce od nich napr
|
enia przekraczaj
dopuszczalne i powoduj
zniszczenie waB
u Drgania gi
tne powoduj
zginanie waB
u mi
dzy B
o|
yskami. Ze wzgl
du |
e podatno[

poprzeczna waB
u jest bardzo maB
a (silniki wielocylindr.), drgania te traktuje si
jako niegroz
ne. Drgania wzdB
u|
ne  w zasadzie nie zakB
ucaj
ruchu silnika ze wzgl
du na du|

sztywno[

wzdB
u|
n
waB
u Energia drgaD
wB
asnych i wymuszonych w rzeczywistym ukB
adzie ulega rozproszeniu, dlatego drgania te nazywamy tB
umionymi, nieznacznie wpB
ywaj
na przebieg drgaD
wB
asnych waB
�w korbowych. POJ
CIA PODSTAWOWE Drgania wB
asne i wymuszone WA
ASNE wyst
puj
w�wczas gdy wyodr
bniony i pozostawiony sam sobie ukB
ad zostaB
wytr
cony z poB
o|
enia r�wnowagi jednorazowym impulsem zewn
trznym. WYMUSZONE pochodz
od obci
|
eD
zewn
trznych, siB
okresowo zmiennych (siB
y bezwB
adno[
ci) lub te|
okresowo dziaB
aj
cych impuls�w(siB
y ci[
nienia gaz�w). Powoduj
drgania skr
tne, gi
tne i wzdB
u|
ne kt�re powoduj
op�z
nienia lub przyspieszenia w obrotowym ruchu waB
u KRYTYCZNA PR
DKOZ

OBROTOWA Wyst
puj
w warunkach rezonansowych (�k=�w) przy braku tB
umienia amplituda rezonansowych ro[
nie nieograniczenie. W ukB
, rzeczywistych tB
umienie wyst
puje zawsze (tarcie, opory stawiane przez mechanizmy nap
dzane przez silnik) amplituda drgaD
wB
asnych wzrasta wi
c ograniczenie lecz osi
ga pewn
warto[

max kt�ra przy dB
u|
szej pracy w war, rez, mo|
e doprowadzi
do p
kni
cia waB
u. Rezonansowa pr
dko[

k
towa waB
u korbowego �=�w/h h-rz
d harmonicznej Do obliczeD
u|
ywamy w praktyce krytycznej pr
dko[
ci obrotowej, przy kt�rej zachodzi rezonans n=nw/h nw- liczba drgaD
wB
asnych waB
u Rezonans drgaD
Je|
eli dziaB
aj
okresowo powtarzaj
ce si
siB
y zdolne wywoB
a
odksztaB
cenia skr
tne waB
u t mog
w nim powsta
drgania wymuszone, kt�re staj
si
niebezpieczne gdy zr�wnaj
si
cz
stotliwo[
ci siB
y wzbudzaj
cej z cz
stotliwo[
ci
drgaD
wB
asnych tj, w warunkach rezonansu Posta
drgaD
2 kr
|
ki o masowych momentach bezwB
adno[
ci i B

cz
cy je bezmasowy waB
o jednostajnej sztywno[
ci skr
tnej Je|
eli kr
|
ki skr
cimy wzgl
dem siebie dwiema parami siB
przeciwnie skierowanymi i pu[
cimy swobodnie, to ukB
zacznie drga
. Pr
dko[

k
towa drgaD
kr
|
k�w jest okre[
lona wzorem Amplitudy wychyleD
skr
tnych zawsze przeciwnie skierowane. Odmierzaj
c te amplitudy w miejscach osadzenia kr
|
k�w i B

cz
c punkty otrzymujemy lini
przebiegu zmian amplitud wzdB
u|
caB
ej dB
ugo[
ci waB
u kt�r
nazywamy postaci
drgaD
Rz
d drgaD
na dwa obroty waB
u przypada jeden okres pierwszej harmonicznej, 2 okresy  drugiej, 3 okresy  trzeciej, k okres�w  katej harmonicznej, kt�rej cz
stoyliwo[

w silniku 4-suw jest k razy wi
ksza ni|
1 harmonicznej. Pr
dko[

k
towa waB
u korbow Stosunek kolejnej harmonicznej siB
y stycznej do [pr
dko[
ci k
towej waB
u korb nazywa si
rz
dem harmonicznej  h W silniku 2-suw czyli rz
d harmonicznej siB
y stycznej jest = poB
owie kolejnej liczby szeregu : rz
d pierwszej wynosi 0,5 drugiej-1 trzeciej-1,5 czwartej-2 itd Metody wyznaczania cz
stotliwo[
ci drgaD
wB
asnych Baranowa Molzer-Tolle Baranowa (2-masy) Polega na podziale ukB
, wielomasowego na ukB
, cz
[
ciowe o takich samych cz
stotliwo[
ciach drgaD
wB
asnych. Ukl, dzieli si
graficznie za pomoc
wieloboku sznurowego. 2 masy o masowych momentach bezwB
adno[
ci �1 i �2 osadzone na koD
cach waB
u o dB
ugo[
ci lz=l1+l 2. momenty�1�2 traktujemy jako siB
y r�wnolegB
e dla przyj
tej dowolnej ogniskowej h , rysujemy wielobok sznurowy. Uwzgl
dniaj
c podziaB
k
moment�w �(N*m*s2/m) i podziaB
k
zredukowanej dB
ugo[
ci � (m/m) wynika, |
e : �1*l=�2*l2=�**z*h*� Pr
dko[

k
towa drgaD
wB
asnych: ��= I*G/l1*�1= I*G/l2*�2= I*G/�*�*z*h[rad/s] I-biegunowy moment bezwB
adno[
ci przekroju poprzecznego G-moduB
spr
|
ysto[
ci materiaB
u H,z-z wykresu A
O{
YSKA Ze wzgl
du na trudno[
ci pomiarowe geometryczne wymiary B
o|
yska podczas pracy silnika okre[
la si
zwykle w spos�b po[
redni, wykorzystuj
c niekiedy parametry oleju na dopB
ywie i wypB
ywie z silnika, zwB
aszcza ci[
nienie oleju obiegowego przed silnikiem. Zwi
zek mi
dzy luzem w B
o|
ysku a ci[
nieniem oleju dla okre[
lonych warunk�w pracy: P=a/lrm gdzie: p - ci[
nienie oleju na dopB
ywie, a - wsp6kczynnik empiryczny, m - wykB
adnik, kt�rego warto[

jest charakterystyczna dla danej rodziny silnik�w i ich pr
dko[
ci obrotowej, Lr - luz promieniowy w B
o|
ysku. Zale|
no[

ta ma charakter przybli|
ony, utrudnienie stanowi konieczno[

do[
wiadczalnego wyznaczenia: warto[
ci a i m. Pewno[

ruchow
B
o|
yska [
lizgowego okre[
la si
minimaln
grubo[
ci
. filmu olejowego. Okre[
lenie tej grubo[
ci umo|
liwia ukB
ad wyznaczaj
cy trajektori
[
rodka czopa w B
o|
ysku, dziaB
aj
cy na zasadzie pomiaru przemieszczeD
czopa w dwu prostopadB
ych do siebie pB
aszczyznach X i Y O wysoko[
ci szczeliny olejowej mo|
na po[
rednio wnioskowa
tak|
e z oporno[
ci filmu olejowego , zale|
nej od wB
a[
ciwo[
ci oleju .i od stopnia zbli|
enia powierzchni czopa i panwi. Oporno[

filmu olejowego maleje przy pogorszeniu warunk�w tarcia (chwilowy styk). Zalet
tej metody jest mo|
liwo[

wczesnego wykrywania pogarszaj
cych si
warunk�w tarcia,. Drugim typowym objawem stan�w przedawaryjnych B
o|
yska jest wzrost temperatury powierzchni w strefie tarcia. Ze wzgl
du na trudno[

pomiaru temperatury powierzchni tarcia, zwykle mierzy si
temperatur
B
o|
yska tuz pod powierzchni
tarcia