plik


ÿþZROZUMI E POLI TYK UNI I EUROPEJ SKI EJ Sprawiedliwo[, prawa podstawowe Tworzenie europejskiej i równo[ przestrzeni sprawiedliwo[ci Sprawiedliwo[ dla obywateli i sprawiedliwo[ na rzecz wzrostu: dziki prawdziwie europejskiej przestrzeni sprawiedliwo[ci |ycie obywateli stanie si lepsze, a przedsibiorstwa zyskaj mo|liwo[ peBnego korzystania z jednolitego rynku. SPIS TREZCI Dlaczego potrzebujemy skutecznej polityki w obszarze wymiaru sprawiedliwo[ci . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 ZROZUMIE Kontekst: narzdzia i cele . . . . . . . . . 5 POLITYK Czym zajmuje si UE: poprawa UNII EUROPEJSKIEJ codziennego |ycia obywateli i funkcjonowania przedsibiorstw . . 9 Ta publikacja jest cz[ci serii wydawniczej po[wiconej dziaBaniom, jakie podejmuje Unia w ró|nych obszarach, Perspektywy: wzmacnianie roli powodom ich podejmowania i osiganym wynikom. obywateli i wspieranie wzrostu . . . 14 Publikacje z tej serii mo|na znalez na stronie: Wicej informacji . . . . . . . . . . . . . . . 16 http://europa.eu/pol/index_en.htm http://europa.eu/!ud99qu Jak dziaBa Unia Europejska Europa w 12 lekcjach  Europa 2020 : europejska strategia na rzecz wzrostu ZaBo|yciele Unii Europejskiej Agenda cyfrowa Badania i innowacje Bankowo[ i finanse BezpieczeDstwo |ywno[ci Bud|et CBa DziaBania w dziedzinie klimatu Zrozumie polityk Unii Europejskiej: Energia Sprawiedliwo[, prawa podstawowe i równo[ Gospodarka morska i ryboBówstwo Granice i bezpieczeDstwo Komisja Europejska Handel Dyrekcja Generalna ds. Komunikacji SpoBecznej Konkurencyjno[ DziaB Informacji dla Obywateli Konsumenci 1049 Bruksela KsztaBcenie, szkolenie, mBodzie| i sport BELGIA Kultura i sektor audiowizualny Migracja i azyl Tekst zaktualizowano w listopadzie 2014 r. Opodatkowanie Polityka regionalna Zdjcie na okBadce i na str. 2: Pomoc humanitarna i ochrona ludno[ci © iStockphoto.com/J.L.Bulcao Przedsibiorstwa Rolnictwo 16 str.  21 × 29,7 cm Rozszerzenie ISBN 978-92-79-42596-7 Rynek wewntrzny doi:10.2775/88740 Sprawiedliwo[, prawa podstawowe i równo[ Sprawy zagraniczne i polityka bezpieczeDstwa Luksemburg: Urzd Publikacji Unii Europejskiej, 2015 Zrodowisko Transport © Unia Europejska, 2015 Unia gospodarcza i walutowa oraz euro Zezwala si na powielanie niniejszej publikacji. WspóBpraca midzynarodowa i rozwój Wykorzystywanie lub powielanie pojedynczych zdj Zatrudnienie i sprawy spoBeczne wymaga bezpo[redniej zgody osób uprawnionych z Zdrowie publiczne tytuBu praw autorskich. Zwalczanie nadu|y finansowych 3 S P R A W I E D L I W O Z  , P R A W A P O D S T A W O W E I R Ó W N O Z  Dlaczego potrzebujemy skutecznej polityki w obszarze wymiaru sprawiedliwo[ci W Europie bez granic coraz wicej osób mieszka, pracuje, uczy Aktualne cele si i prowadzi dziaBalno[ gospodarcz w innym kraju Unii Europejskiej ni| ich kraj ojczysty. Dziki temu, |e UE tworzy Podstawowym celem UE w tym zakresie jest stworzenie prawdziw europejsk przestrzeD sprawiedliwo[ci, jej prawdziwie europejskiej przestrzeni sprawiedliwo[ci opartej obywatelom Batwiej jest egzekwowa swoje prawa. Unia d|y na wzajemnym uznawaniu i wzajemnym zaufaniu. Obywatele, do zwikszenia wzajemnego zaufania midzy sdami konsumenci i przedsibiorstwa musz mie mo|liwo[ i administracjami 28 paDstw UE, tak aby wzajemnie uznawaBy powoBywania si na swoje prawa i korzystania z nich w kraju swoje orzeczenia sdowe. Podstaw wspólnego obszaru i za granic. Wymaga to peBnego poszanowania sprawiedliwo[ci jest harmonizacja przepisów dotyczcych praworzdno[ci, praw podstawowych i niezale|no[ci sdownictwa i minimalnych standardów w caBej UE, a tak|e sdownictwa. dostp do wymiaru sprawiedliwo[ci na równych warunkach we wszystkich paDstwach. Ponadto UE podejmuje dziaBania UE chce zapewni  sprawiedliwo[ dla obywateli majce na celu umo|liwienie osobom prywatnym i firmom i sprawiedliwo[ na rzecz wzrostu . Poni|ej przedstawiono peBne korzystanie z zalet jej jednolitego rynku. obszary, w których spoBeczeDstwo i przedsibiorstwa mog oczekiwa najwicej od decydentów politycznych w Europie. Opracowanie rozwizaD praktycznych Wymiar sprawiedliwo[ci w sprawach cywilnych: Oczywiste jest, |e w Europie bez granic w pewnych Polityka UE w obszarze wymiaru sprawiedliwo[ci ma na celu okoliczno[ciach obywatel jednego kraju UE mo|e stan przed uBatwienie obywatelom i przedsibiorstwom korzystanie z ich sdem w innym kraju UE. Aby zapewni pomoc osobom praw i wypracowanie praktycznych rozwizaD problemów w takiej sytuacji, UE promuje lepszy dostp do wymiaru o zasigu transgranicznym. Mimo tego rodzaju dziaBaD sprawiedliwo[ci, wzajemne uznawanie decyzji sdowych Europejczycy, którzy mieszkaj, podró|uj, ucz si lub pracuj i wiksze ujednolicenie w obszarze prawa procesowego. w innym kraju UE, nadal napotykaj ró|norakie przeszkody. Wspólne europejskie przepisy prawa procesowego maj na Przedsibiorstwom z kolei zdarza si do[wiadcza trudno[ci celu pomóc rodzinom, których czBonkowie pochodz z ró|nych zwizanych z ró|nicami w prawie umów, przepisach paDstw, w rozwizywaniu trudnych problemów zwizanych ze podatkowych lub przepisach dotyczcych ochrony zdarzeniami takimi jak rozwód, spory o prawo do opieki nad konsumentów, wymogach administracyjnych bdz przepisach dziemi lub skutki [mierci czBonka rodziny. o ochronie danych. Od 1992 r. jednolity rynek umo|liwia osobom prywatnym UE oferuje praktyczne rozwizania takich problemów o zasigu swobodne przemieszczanie si po UE, a przedsibiorstwom transgranicznym i w ten sposób umo|liwia wykorzystanie swobodny handel w obrbie UE. Proces wprowadzania w |ycie peBnego potencjaBu jednolitego rynku. Dziki temu obywatele jednolitego rynku nie zostaB jeszcze zakoDczony, co wida po maj pewno[, |e ich prawa podlegaj ochronie w caBej UE, tym, |e przedsibiorstwa i konsumenci do[wiadczaj na niezale|nie od paDstwa, w którym si znajduj. Jednocze[nie przykBad trudno[ci zwizanych z prawem umów czy ró|nicami dziki ograniczeniu biurokracji i zapewnieniu pewno[ci prawa, w przepisach podatkowych, przepisach dotyczcych ochrony której przedsibiorstwa potrzebuj, aby móc w peBni korzysta konsumentów i wymogach administracyjnych. Ponadto nadal z mo|liwo[ci oferowanych przez jednolity rynek, zaczynaj one istnieje potrzeba lepszego egzekwowania licznych przepisów polega na prawie UE i mie do niego zaufanie. przyjtych w cigu ostatnich 20 lat w celu ochrony interesów gospodarczych konsumentów. Przepisy te musz tak|e zosta dostosowane do zmieniajcych si modeli biznesowych i wzorców konsumpcji. Wicej informacji na temat polityki Obywatele musz mie mo|liwo[ korzystania ze swoich praw, konsumenckiej UE znajduje si w broszurze z tej serii pt. tak|e gdy przebywaj w kraju UE innym ni| ich wBasny.  Konsumenci . Wymiar sprawiedliwo[ci w sprawach karnych: Sprawy karne czsto maj wymiar europejski. W przypadkach, w których podejrzewa si na przykBad, |e organizacja przestpcza dziaBa w kilku krajach UE lub |e podejrzany przestpca ukrywa si w innym kraju UE, niezbdna jest wspóBpraca sdowa. WspóBpraca taka oznacza pogBbienie dialogu organów wymiaru sprawiedliwo[ci w sprawach karnych w krajach UE i usprawnienie wspóBdziaBania midzy nimi. W tym celu UE tworzy europejsk przestrzeD sprawiedliwo[ci w sprawach karnych, w której krajowe organy egzekwujce prawo i sdy mog mie do siebie peBne zaufanie i wzajemnie na sobie polega. Zwikszy to zaufanie obywateli wzgldem rzetelno[ci © Fotolia 4 Z R O Z U M I E  P O L I T Y K  postpowania karnego, zwBaszcza w odniesieniu do ochrony ich  Europa 2020  programu UE na rzecz wzrostu praw przed sdem w innym kraju lub gdy padn ofiar gospodarczego na najbli|sze dziesi lat. przestpstwa za granic. UE prowadzi dziaBania w kilku obszarach polityki, aby zapewni Prawa podstawowe: Karta praw podstawowych Unii obywatelom UE mo|liwo[ peBnego korzystania z ich praw Europejskiej staBa si prawnie wi|ca wraz z wej[ciem w |ycie w |yciu codziennym. Sprawozdanie na temat obywatelstwa UE, w 2009 r. Traktatu z Lizbony. DziaBania Unii musz by opublikowane w 2013 r., bazuje na osigniciach nieskazitelne z punktu widzenia praw podstawowych. Unia przedstawionych w pierwszym takim sprawozdaniu, przyjtym powinna tak|e zapewnia przestrzeganie praw przewidzianych w 2010 r., i przedstawia 12 najwa|niejszych dziaBaD, które w Karcie. Przepisy Karty musz by traktowane jako Komisja Europejska podejmuje, aby poprawi |ycie obywateli drogowskaz zarówno podczas opracowywania polityki Unii, jak UE, przede wszystkim obywateli przekraczajcych granice i podczas jej wdra|ania przez paDstwa UE. paDstw czBonkowskich. W specjalnym arkuszu postpów przedstawiono postpy osignite dziki realizacji dziaBaD Obywatelstwo UE: Obywatelstwo UE jest automatycznie okre[lonych w sprawozdaniu na temat obywatelstwa z 2010 r. przyznawane wszystkim obywatelom wszystkich krajów UE i daje ka|demu obywatelowi Unii dodatkowe prawa, które Pomimo dotychczasowych osigni wprowadzanie w |ycie maj konkretny i pozytywny wpByw na jego codzienne |ycie. jednolitego rynku jeszcze nie dobiegBo koDca. Polityka UE monitoruje wykonywanie i stosowanie przez paDstwa w obszarze wymiaru sprawiedliwo[ci na rzecz wzrostu ma na czBonkowskie przewidzianych w Traktacie praw wynikajcych celu okre[lenie jasnych przepisów dotyczcych ochrony z obywatelstwa UE, aby zapewni mo|liwo[ faktycznego konsumentów i przepisów handlowych oraz zapewnienie wykonywania tych praw przez obywateli UE. efektywnego rozstrzygania sporów zarówno na szczeblu krajowym, jak i unijnym. UBatwia ona handel transgraniczny Równo[: Do fundamentalnych warto[ci UE nale| oraz umo|liwia przedsibiorstwom i konsumentom peBniejsze równouprawnienie kobiet i m|czyzn oraz niedyskryminacja. wykorzystanie mo|liwo[ci oferowanych przez rynek UE, w imieniu obywateli, podejmuje dziaBania majce wewntrzny, a tym samym pomaga zwikszy potencjaB na celu zapobieganie dyskryminacji ze wzgldu na pBe, jednolitego rynku. pochodzenie rasowe lub etniczne, religi lub przekonania, niepeBnosprawno[, wiek lub orientacj seksualn za pomoc Niezale|nie od tego, czy obywatele pracuj we wBasnym kraju, przepisów, dofinansowania i strategii politycznych dotyczcych czy w innym kraju UE, przysBuguj im pewne minimalne prawa zagadnieD takich jak zatrudnienie osób niepeBnosprawnych zwizane z niedyskryminacj, bezpieczeDstwem i higien i dostp takich osób do towarów i usBug na równych pracy, równo[ci szans dla kobiet i m|czyzn oraz równym warunkach. UE d|y do zwikszenia równouprawnienia pBci traktowaniem w miejscu pracy. S oni równie| uprawnieni do w caBej UE poprzez zmniejszenie ró|nicy w wynagrodzeniach korzystania z wysokiego poziomu ochrony konsumentów. kobiet i m|czyzn oraz zwikszenie liczby kobiet na W swoim Europejskim programie na rzecz konsumentów odpowiedzialnych stanowiska, w szczególno[ci w polityce Komisja Europejska opublikowaBa informacje dotyczce ogólnej i biznesie, a tak|e poprzez zapobieganie przemocy ze wzgldu strategii na rzecz konsumentów, która ma zosta wdro|ona we na pBe i zwikszenie ochrony i wsparcia dla ofiar. wszystkich obszarach polityki UE. PoBczenie siB  powizania z innymi obszarami polityki Polityka w obszarze wymiaru sprawiedliwo[ci jest zorganizowana wokóB wzajemnie powizanych celów, którymi s  sprawiedliwo[ dla obywateli i  sprawiedliwo[ na rzecz wzrostu . Cele te przyczyniaj si do realizacji strategii ODSETEK KOBIET I M{CZYZN W ZARZDACH NAJWIKSZYCH SPÓAEK GIEADOWYCH W 2012 R. 100 90 M|czyzni Kobiety 80 70 60 86,3 50 40 30 20 10 13,7 0 yródBo: Komisja Europejska. % Cypr Litwa Malta Dania Aotwa Belgia UE-27 Grecja Wgry Polska Wielka Czechy Austria WBochy Francja Estonia Niemcy Irlandia Szwecja BuBgaria Brytania Rumunia Holandia SBowacja SBowenia Finlandia Hiszpania Portugalia Luksemburg 5 S P R A W I E D L I W O Z  , P R A W A P O D S T A W O W E I R Ó W N O Z  Kontekst: narzdzia i cele Ramy prawne Coraz wiksza powszechno[ swobodnego przepBywu osób, towarów i usBug nieuchronnie skutkuje wzrostem liczby Traktat z Lizbony wszedB w |ycie w grudniu 2009 r. Wzmacnia sporów transgranicznych. UE wprowadziBa szereg procedur on demokracj w UE i zwiksza jej zdolno[ do bie|cego majcych na celu pomoc obywatelom w transgranicznych wspierania interesów obywateli. Dziki przyznaniu obywatelom postpowaniach sdowych. Na przykBad orzeczenia centralnego miejsca we wszystkich obszarach dziaBalno[ci UE w sprawach cywilnych wydane przez sdy jednego paDstwa Traktat z Lizbony skutecznie zrewolucjonizowaB sposób czBonkowskiego s uznawane i wykonywane we wszystkich ksztaBtowania polityki UE w zakresie wymiaru sprawiedliwo[ci, pozostaBych paDstwach czBonkowskich. UE d|y do praw podstawowych i obywatelstwa. zapewnienia obywatelom mo|liwo[ci wystpowania do sdów i organów w ka|dym kraju UE z tak sam Batwo[ci jak Od wej[cia w |ycie Traktatu z Lizbony UE posiada uprawnienia w ich wBasnym kraju. W cigu ostatnich lat UE przyjBa pewne w obszarze prawa karnego. instrumenty prawne w celu zapewnienia obywatelom UE gwarancji prawnej w transgranicznych sporach sdowych Ponadto na podstawie Traktatu z Lizbony wi|ca staBa si dotyczcych spraw rodzinnych, a w sprawie innych istotnych Karta praw podstawowych Unii Europejskiej. Instytucje UE narzdzi prowadzone s negocjacje. musz przestrzega praw zapisanych w Karcie. Karta obowizuje równie| paDstwa UE, gdy wykonuj one prawo UE. Podczas podró|y zagranicznych ka|dy mo|e by nara|ony na to, |e padnie ofiar przestpstwa albo bdzie oskar|ony lub Od pocztku 2011 r. Unia Europejska jest równie| stron podejrzany o popeBnienie przestpstwa. UE pracuje nad Konwencji ONZ o prawach osób niepeBnosprawnych, która szeregiem  praw do rzetelnego procesu sdowego , które maj w zwizku z tym staBa si cz[ci porzdku prawnego UE. by stosowane w caBej UE i maj sBu|y okre[leniu wspólnych Oznacza to, |e Konwencja ONZ o prawach osób minimalnych standardów UE w sprawach karnych. niepeBnosprawnych jest wi|ca dla Unii Europejskiej i stanowi Obowizujce w caBej UE prawa oskar|onych do informacji cz[ prawa UE. oraz do tBumaczenia pisemnego i ustnego podczas postpowania karnego, a tak|e do dostpu do adwokata i do poinformowania osoby trzeciej o pozbawieniu wolno[ci Sprawiedliwo[ dla obywateli zostaBy ju| ujte w przepisach. Wszystkie te dyrektywy gwarantuj sprawiedliwy proces ju| od pierwszego etapu Ka|dy obywatel paDstwa czBonkowskiego UE jest równie| przesBuchania policyjnego i przez caBy proces karny. Obecnie obywatelem UE. Obywatelstwo UE nie zastpuje obywatelstwa omawiany jest nowy pakiet wniosków legislacyjnych krajowego. Przyznaje natomiast wszystkim obywatelom UE wzmacniajcych gwarancje proceduralne dla obywateli dodatkowe, okre[lone w unijnych traktatach prawa majce w procesie karnym. Pakiet ten porusza kwestie zasady zasadnicze znaczenie dla codziennego |ycia. Prawami tymi s: domniemania niewinno[ci oraz prawa do obecno[ci na rozprawie, specjalnych gwarancji dla podejrzanych " mo|liwo[ swobodnego przemieszczania si w obrbie UE i oskar|onych dzieci oraz zapewnienia pomocy prawnej. i zamieszkania w dowolnym miejscu w UE; Ponadto UE poszerza prawa obywateli i okre[la minimalne " prawo do niedyskryminujcego traktowania ze wzgldu na normy w zakresie wspierania i ochrony ofiar przestpstw lub przynale|no[ paDstwow; przemocy. Prawa ofiar s prawami podstawowymi, Bcznie " prawo do gBosowania i kandydowania w wyborach lokalnych z poszanowaniem godno[ci czBowieka, |ycia prywatnego i wyborach do Parlamentu Europejskiego w miejscu i rodzinnego oraz wBasno[ci. zamieszkania, niezale|nie od przynale|no[ci paDstwowej; " prawo do uzyskania pomocy ze strony ambasady lub konsulatu innego kraju UE poza UE na takich samych warunkach, jak obywatele tego kraju; " prawo do skBadania petycji do Parlamentu Europejskiego i wnoszenia skarg do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich; " prawo do zgBaszania lub podpisywania, wraz z innymi obywatelami UE, inicjatyw obywatelskich dotyczcych nowych przepisów UE. UE wdro|yBa przepisy gwarantujce te prawa i usiBuje zapewni obywatelom mo|liwo[ swobodnego korzystania z nich bez |adnych przeszkód. 6 Z R O Z U M I E  P O L I T Y K  Przy wykonywaniu prawa UE instytucje UE i organy Prawa i wolno[ci krajowe, w tym sdy, musz przestrzega przepisów Karta praw podstawowych Unii Europejskiej okre[la Karty. PrzykBadowo Karta ma zastosowanie, gdy sze[ podstawowych praw i wolno[ci chronionych kraje UE przyjmuj lub stosuj krajowy akt prawny przez UE. S nimi: wdra|ajcy dyrektyw UE lub gdy ich organy  godno[, bezpo[rednio stosuj rozporzdzenie UE. Karta nie  wolno[, rozszerza kompetencji UE o sprawy  równo[, nieuwzgldnione w traktatach.  solidarno[,  prawa obywatelskie, W przypadkach, w których Karta nie ma  sprawiedliwo[. zastosowania, ochron praw podstawowych gwarantuj konstytucje lub tradycje konstytucyjne Karta, proklamowana w 2000 r., staBa si prawnie krajów UE oraz inne ratyfikowane przez nie wi|ca w UE wraz z wej[ciem w |ycie Traktatu konwencje midzynarodowe. z Lizbony w grudniu 2009 r. Do kogo nale|y si zwróci, je|eli sdzimy, |e naruszono nasze prawa podstawowe? Informacje na ten temat dostpne s w europejskim portalu  e-Sprawiedliwo[ : http://e-justice.europa.eu/ KARTA PRAW PODSTAWOWYCH UE Kiedy ma zastosowanie i gdzie si zwróci w przypadku naruszenia jej postanowieD KARTA NIE MA Prawa podstawowe ZASTOSOWANIA s zagwarantowane krajowymi systemami EUROPEJSKI konstytucyjnymi i zobowizaniami TRYBUNAA PRAW krajów wynikajcymi CZAOWIEKA z europejskiej konwencji STRASBOURG praw czBowieka. SD KRAJOWY Je|eli problem naruszenia praw podstawowych nie dotyczy wykonania przepisów UE, Karta nie ma zastosowania NARUSZENIE PRAW PODSTAWOWYCH ORZECZENIE PRZEZ PACSTWO W SPRAWIE CZAONKOWSKIE STOSOWANIA Je|eli problem SD naruszenia praw EUROPEJSKIEJ PRZEKAZANIE SPRAWY podstawowych dotyczy KRAJOWY PRZEZ SD KRAJOWY KONWENCJI wykonania przepisów UE O OCHRONIE (np. organ krajowy PRAW CZAOWIEKA stosuje rozporzdzenie UE), Karta ma zastosowanie I PODSTAWOWYCH KARTA MA WOLNOZCI ZASTOSOWANIE TRYBUNAA KOMISJA SPRAWIEDLIWOZCI EUROPEJSKA UNII EUROPEJSKIEJ LUKSEMBURG POSTPOWANIE W SPRAWIE UCHYBIENIA ZOBOWIZANIOM PACSTWA CZAONKOWSKIEGO 7 S P R A W I E D L I W O Z  , P R A W A P O D S T A W O W E I R Ó W N O Z  Kolejne prawa okre[lone w Karcie to równo[ i niedyskryminacja. Przez wiele lat dziaBania UE w dziedzinie niedyskryminacji koncentrowaBy si na zapobieganiu dyskryminacji ze wzgldu na narodowo[ i pBe. Nastpnie paDstwa czBonkowskie jednomy[lnie zgodziBy si na przyznanie UE nowych kompetencji w zakresie zwalczania dyskryminacji ze wzgldu na pochodzenie rasowe lub etniczne, religi lub przekonania, niepeBnosprawno[, wiek lub orientacj seksualn w sprawach dotyczcych zatrudnienia. Obecnie istniej dodatkowe przepisy UE, które zapewniaj równe traktowanie kobiet i m|czyzn i zapobiegaj dyskryminacji w sprawach dotyczcych zabezpieczenia spoBecznego oraz dostpu do towarów i usBug. W UE ka|dy ma prawo do ochrony danych osobowych. Ustanowiono wspólne przepisy zapewniajce ka|demu wysoki standard ochrony w caBej UE. Na pocztku 2012 r. zaproponowano reformy tych przepisów z my[l o zwikszeniu Komisja Europejska zaproponowaBa pakiet reform dotyczcy praw obywateli i sprostaniu wyzwaniom, które nios ze sob ochrony danych, aby pobudzi europejsk gospodark cyfrow globalizacja i nowe technologie. i zwikszy ochron danych osobowych w internecie:  Przejmij kontrol nad swoimi danymi osobowymi! Sprawiedliwo[ na rzecz wzrostu Obecnie przedsibiorstwa w UE musz si mierzy z wieloma UE podejmuje dziaBania na rzecz lepszego dostarczania ró|norodnymi, a czsto nawet sprzecznymi wymogami dostpnych towarów i usBug na rynku europejskim. Dotyczy to w zakresie ochrony danych, co wynika z ró|nic towarów i usBug codziennego u|ytku o funkcjach uBatwiajcych w obowizujcych przepisach krajowych. Oprócz ochrony dostp nie tylko osobom niepeBnosprawnym, lecz równie| prywatno[ci obywateli wspomniane powy|ej reformy osobom starszym i wielu innym. Sprawniejsze funkcjonowanie przepisów dotyczcych ochrony danych maj na celu wewntrznego rynku takich towarów i usBug przyczyni si do wyeliminowanie zBo|onych obci|eD administracyjnych, wzrostu gospodarczego i uBatwi przedsibiorstwom a tak|e wielu innych kosztów zwizanych z ró|nymi prowadzenie dziaBalno[ci w UE. wymogami w zakresie ochrony danych istniejcymi obecnie w UE. Poniewa| przepisy dotyczce ochrony danych Nadal istniej przeszkody w handlu transgranicznym. osobowych s w UE zharmonizowane, konsumenci mog czu Przedsibiorcy, którzy chc sprzedawa swoje produkty si pewniej przy zakupie towarów i usBug przez internet. Jest w innych krajach UE, musz speBni wymogi zawarte to istotny krok zapewniajcy peBen wkBad handlu w licznych krajowych przepisach dotyczcych zawierania elektronicznego w tak potrzebny wzrost gospodarczy umów. Jest to kosztowne i zniechca wielu z nich do i tworzenie miejsc pracy. kontaktów z klientami z zagranicy. Aby rozwiza ten problem, a tak|e aby zakoDczy wprowadzanie w |ycie jednolitego Z tego wzgldu Komisja Europejska aktualizuje przepisy UE rynku, pobudzi wzrost gospodarczy i umo|liwi tworzenie dotyczce ochrony konsumentów i dostosowuje je do nowych miejsc pracy, w 2011 r. Komisja Europejska obecnych praktyk internetowych; ostatnio poprzez zaproponowaBa wdro|enie wspólnego europejskiego prawa wprowadzenie dyrektywy w sprawie praw konsumentów, sprzeda|y. Z jednej strony ma to uBatwi handel poprzez która weszBa w |ycie 13 czerwca 2014 r., 500 mln zapewnienie jednolitego zbioru przepisów dotyczcych konsumentów w Europie ma znaczcy wkBad w o|ywienie transgranicznych umów sprzeda|y w obrbie caBej UE. Je|eli gospodarcze UE. Z tego wzgldu obecne prawodawstwo przedsibiorcy oferowaliby swoje produkty na podstawie ustanawia wysokie standardy ochrony konsumentów w UE, wspólnych europejskich przepisów dotyczcych sprzeda|y, obejmujc midzy innymi nieuczciwe praktyki handlowe, takie konsumenci mieliby mo|liwo[ wyboru przyjaznej dla jak wprowadzajca w bBd reklama, prawo umów u|ytkownika umowy europejskiej zapewniajcej wysoki konsumenckich, np. nieuczciwe warunki umowne, gwarancje poziom ochrony. Z drugiej strony propozycja Komisji promuje na produkty i obowizki informacyjne. (Wicej informacji na tak|e jednolity rynek cyfrowy, gdy| przewiduje jeden zbiór temat praw konsumentów znajduje si w broszurze przepisów dotyczcych dostarczania tre[ci cyfrowych. z niniejszej serii pt.  Konsumenci ). © Pavel ernoch 8 Z R O Z U M I E  P O L I T Y K  ZAINTERESOWANIE WSPÓLNYMI EUROPEJSKIMI PRZEPISAMI Finansowanie polityki w obszarze DOTYCZCYMI SPRZEDA{Y (1) wymiaru sprawiedliwo[ci Bardzo maBo Nie wiem UE finansuje dwa programy: program  Sprawiedliwo[ oraz prawdopodobne 9% Bardzo program  Prawa, równo[ i obywatelstwo , które bd 8% prawdopodobne wdra|ane w latach 2014 2020 i których bud|et wyniesie 31% MaBo prawdo- 817 mln euro. Obydwa programy s prostsze i bardziej podobne efektywne pod wzgldem zarzdzania ni| poprzednie 12% programy. Skonsoliduj one sze[ obecnie istniejcych programów finansowania w obszarze wymiaru sprawiedliwo[ci i praw. Program  Sprawiedliwo[ ma na celu zapewnienie skutecznego stosowania przepisów UE w sprawach cywilnych i karnych. Pomo|e on zapewni obywatelom i przedsibiorstwom wBa[ciwy dostp do wymiaru sprawiedliwo[ci w transgranicznych sprawach sdowych w Europie oraz wspiera dziaBania UE ukierunkowane na przeciwdziaBanie handlowi narkotykami i przestpczo[ci. Program  Prawa, równo[ i obywatelstwo pomo|e zapewni Prawdopodobne 40% skuteczne korzystanie z praw i wolno[ci przez obywateli dziki (1) Ostatnie badanie pokazujce wyrazne zainteresowanie zwikszeniu ich wiedzy na te tematy i wikszej spójno[ci ich przedsibiorstw. Wykres pokazuje odpowiedzi przedsibiorstw na stosowania w UE. Bdzie on promowaB prawa dziecka, prawa pytanie, czy bd stosowa europejskie prawo umów konsumenckich osób niepeBnosprawnych i prawa obywatelskie, ochron danych w sytuacji transgranicznej sprzeda|y konsumentom w UE. osobowych, równouprawnienie pBci oraz zasad niedyskryminacji. Bdzie te| zwalczaB rasizm, ksenofobi, homofobi i przemoc wobec kobiet i dzieci. Efektywne systemy wymiaru sprawiedliwo[ci oraz stabilne otoczenie regulacyjne mog w znaczcy sposób przyczyni si do pobudzenia wzrostu gospodarczego w Europie. Dziki unijnym przepisom orzeczenia w sprawach handlowych s automatycznie uznawane we wszystkich paDstwach czBonkowskich. Rozwizania mog by proste i tanie, a mimo to jednocze[nie zwiksza bardzo potrzebn efektywno[ europejskich systemów wymiaru sprawiedliwo[ci i pobudza wzrost gospodarczy. UE wspiera wykorzystanie mediacji i innych alternatywnych mechanizmów rozwizywania sporów jako szybszych i taDszych alternatyw dla wystpowania na drog sdow. Mediacja i alternatywne metody rozwizywania sporów daj obywatelom i przedsibiorstwom mo|liwo[ rozstrzygania spornych kwestii na drodze pozasdowej. Pozwala im to zaoszczdzi zarówno czas, jak i pienidze. W ten sposób mo|na rozwizywa spory midzy przedsibiorstwami, pracodawcami i pracownikami, wBa[cicielami nieruchomo[ci i najemcami, albo rodzinami, co umo|liwia im utrzymanie, a nawet konstruktywne umocnienie relacji, czego nie zawsze mo|na dokona za pomoc postpowania sdowego. Ponadto porozumienie osignite w drodze mediacji jest wi|ce i mo|e zosta wyegzekwowane. 9 S P R A W I E D L I W O Z  , P R A W A P O D S T A W O W E I R Ó W N O Z  Czym zajmuje si UE: poprawa codziennego |ycia obywateli i funkcjonowania przedsibiorstw Osignicia z biegiem czasu we WBoszech. Poniewa| Eva i Rolf pozostaj w dobrych stosunkach, podpisali porozumienie, w którym wybrali prawo Polityka w zakresie wymiaru sprawiedliwo[ci, praw Niemiec jako prawo obowizujce podczas ich rozwodu, które podstawowych i obywatelstwa opiera si na warto[ciach zastosowaB sd we WBoszech. Poniewa| córka Evy i Rolfa, Anna, i zasadach cenionych przez Europejczyków najbardziej, jak tak|e mieszka we WBoszech, wBoski sd mógB równie| demokracja, wolno[, tolerancja i praworzdno[. zadecydowa o prawie opieki nad ni i prawie rodziców do odwiedzin. Na wniosek Evy wBoski sd okre[liB tak|e wysoko[ W cigu ostatnich 50 lat UE poczyniBa zdecydowane kroki alimentów na Ann. w kierunku utworzenia europejskiej przestrzeni sprawiedliwo[ci. W 1968 r. uzgodniono pierwsz konwencj o jurysdykcji W odniesieniu do testamentów i dziedziczenia, od 2015 r. i wykonywaniu orzeczeD sdowych w sprawach cywilnych prawo UE bdzie zapewnia, aby wybory obywateli, którzy i karnych. W latach 70. XX w. TrybunaB Sprawiedliwo[ci ustaliB, przed [mierci zadysponowali swoim majtkiem, byBy |e równo[ jest prawem podstawowym. Po wej[ciu w |ycie uznawane we wszystkich paDstwach czBonkowskich UE. Traktatu z Lizbony Karta praw podstawowych Unii Europejskiej Przepisy UE jasno okre[laj, które organy s wBa[ciwe staBa si prawnie wi|ca w UE, a prawa podstawowe staBy si w sprawach dziedziczenia, i gwarantuj, |e wszelkie decyzje ogólnymi zasadami prawa UE. Od 1992 r. jednolity rynek tych organów s uznawane i egzekwowane w caBej UE. umo|liwia obywatelom i przedsibiorstwom swobodny handel Ponadto spadkobiercy i zarzdcy spadku bd mogli transgraniczny w obrbie UE. W tym samym okresie udowodni swój status i swoje prawa w caBej UE na podstawie opracowano wiele przepisów majcych na celu ochron europejskiego po[wiadczenia spadkowego. Te ramy prawne interesów gospodarczych konsumentów i zapewnienie im zapewni dBugo oczekiwan pewno[ prawa w 450 tys. obecnego wysokiego poziomu ochrony. W 1993 r. oficjalnie przypadków dziedziczenia o wymiarze midzynarodowym ustanowiono obywatelstwo europejskie i od tego czasu ka|dy rocznie w UE i uBatwi zarzdzanie spadkami o warto[ci ponad Europejczyk posiada dodatkowe prawa: prawo do 120 mld euro. zamieszkania, przemieszczania si, nauki, pracy, przej[cia na emerytur, dokonywania zakupów, zawarcia zwizku W obszarze prawa karnego obywatele bd mogli liczy na maB|eDskiego, korzystania z opieki zdrowotnej i udziaBu w |yciu prawo do rzetelnego procesu sdowego w razie oskar|enia demokratycznym w dowolnym miejscu w UE. lub podejrzenia o przestpstwo kryminalne. Erkki z Finlandii wyjechaB na wakacje do WBoch i zostaB Obywatele aresztowany. Ma prawo do tBumacza i uzyskania porady prawnej w jzyku fiDskim przez caBy czas trwania procesu we Poni|sze przykBady osigni w obszarze wymiaru WBoszech. Erkki otrzyma równie|  pouczenie o prawach sprawiedliwo[ci dla obywateli pokazuj, w jaki sposób w swoim ojczystym jzyku, w którym wymienione bd jego realizowana polityka wywarBa wpByw na popraw podstawowe prawa podczas procesu. codziennego |ycia obywateli. Dla Europy nadrzdnym celem jest ochrona praw ofiar w caBej Poniewa| obywatele przemieszczaj si w UE swobodnie, UE. Dziki Traktatowi z Lizbony UE mo|e obecnie wdro|y wa|ne jest, aby posiadali oni nieograniczony dostp do skuteczne prawo unijne. W ramach pierwszego kroku systemu sdowego w kraju, w którym przebywaj. W celu wprowadziBa ona przepisy, wi|ce wobec wszystkich krajów zapewnienia uznawania i egzekwowania we wszystkich krajach orzeczeD sdowych wydanych w jednym kraju UE dziaBa na rzecz poprawy wspóBpracy midzy organami wzmo|ono wspóBprac midzy krajowymi organami sdowymi w krajach UE. sdowymi. Jest to szczególnie wa|ne w obszarze prawa rodzinnego. Biorc pod uwag, |e coraz wicej osób mieszka w innym kraju UE ni| ich kraj ojczysty, zawieranych jest wicej mieszanych maB|eDstw. Kiedy takie maB|eDstwo z dziemi decyduje si na rozwód, unijne przepisy dotyczce rozwodów, prawa do opieki nad dziemi i alimentów zachcaj do polubownych rozwizaD i gwarantuj pewno[ prawa w zakresie jurysdykcji i przepisów stosowanych w przypadku rozstrzygania sporów w sdzie. Eva z Wgier i Rolf z Niemiec mieszkaj we WBoszech. Maj jedn córk, Ann. Po kilku latach Eva za|daBa rozwodu. Dziki unijnym przepisom Eva mogBa zBo|y wniosek o rozwód © ojoimages4/Fotolia 10 Z R O Z U M I E  P O L I T Y K  UE, ustanawiajce minimalne standardy w zakresie praw, Aatwiejszy dostp do informacji wsparcia i ochrony ofiar przestpstw. Zapewni to ofiarom uwag i szacunek, na które zasBuguj, oraz taki sam poziom Uruchomienie portalu  e-Sprawiedliwo[ w 2010 r. ochrony, takie samo wsparcie i taki sam dostp do wymiaru byBo dopiero pierwszym krokiem w kierunku sprawiedliwo[ci w caBej UE, niezale|nie od paDstwa ich utworzenia wielojzycznego internetowego punktu pochodzenia lub zamieszkania w UE. dostpu, który uBatwiaBby |ycie mieszkaDcom, przedsibiorstwom i osobom pracujcym zawodowo Anna zostaBa napadnita i pobita na ulicy. Sprawc ujto, w Europie. a ona zdobyBa si na odwag, aby zeznawa w sdzie. Dziki przepisom UE Anna mo|e by pewna, |e ona i sprawca bd Na portalu  e-Sprawiedliwo[ mo|na uzyska od siebie oddzieleni podczas postpowania oraz |e nie bdzie informacje na temat wymiaru sprawiedliwo[ci. musiaBa mie z nim bezpo[redniego kontaktu. Zapewnia on obywatelom Batwy dostp do najnowszych informacji dotyczcych ich praw w Unii Od ponad 50 lat UE podejmuje dziaBania majce na celu Europejskiej i narzdzi rozwizywania konfliktów na ochron zasady równo[ci wynagrodzeD za tak sam prac drodze sdowej lub pozasdowej. Jest on dostpny lub prac o równej warto[ci. W 1957 r. traktat rzymski zapewniB w 23 jzykach! podstaw do przyjcia kilku istotnych europejskich aktów prawnych dotyczcych równo[ci wynagrodzeD. http://e-justice.europa.eu/ W latach 70. XX w. Gabrielle Defrenne pracowaBa jako stewardessa w liniach lotniczych Sabena. Linie lotnicze wypBacaBy jej ni|sze wynagrodzenie ni| jej kolegom pBci mskiej, którzy wykonywali tak sam prac. Pani Defrenne skutecznie powoBaBa si przed TrybunaBem Sprawiedliwo[ci na obci|one. Na portalu  e-Sprawiedliwo[ Jean znalazB swoje prawo do równego traktowania na podstawie wszystkie potrzebne informacje i formularze umo|liwiajce równouprawnienia pBci. Jest to prawdopodobnie najbardziej mu zBo|enie wniosku o wszczcie postpowania w sprawie znany przykBad prawa UE podlegajcego bezpo[redniemu drobnych roszczeD, które obejmuje roszczenia transgraniczne wykonaniu. do kwoty 2 tys. euro. Wszyscy obywatele UE maj prawo do pomocy konsularnej, Komisja Europejska proponuje podwy|szenie warto[ci je|eli przebywaj poza UE w paDstwie, w którym ich wBasny roszczeD podlegajcych europejskiemu postpowaniu kraj nie jest reprezentowany. Obywatele UE mog zwróci si w sprawie drobnych roszczeD do 10 tys. euro, co sprawi, |e o pomoc do konsulatu lub ambasady któregokolwiek innego korzystanie z tego narzdzia stanie si jeszcze Batwiejsze. kraju UE i uzyska tak pomoc na takich samych warunkach jak obywatele tego kraju, je|eli na przykBad zostali Przepisy europejskie chroni konsumentów wyje|d|ajcych aresztowani, mieli powa|ny wypadek lub utracili wa|ne na zorganizowane wakacje i zapewniaj ochron na przykBad dokumenty. S równie| uprawnieni do pomocy w sytuacjach w razie zaprzestania dziaBalno[ci przez organizatora turystyki. kryzysowych. W razie konieczno[ci kraje UE musz pomóc im Podró|ni dokonujcy rezerwacji na zorganizowane wakacje w ewakuacji w taki sposób, jakby byli ich wBasnymi w UE maj prawo do otrzymania zwrotu zaliczek lub, je|eli obywatelami. Obywatele UE mog dowiedzie si, czy ich kraj znajduj si ju| w miejscu wypoczynku, do transportu ma przedstawicielstwo w paDstwie, do którego wyje|d|aj, na powrotnego. stronie internetowej Komisji Europejskiej po[wiconej ochronie konsularnej. W lipcu 2013 r. Komisja Europejska przedstawiBa wniosek dotyczcy unowocze[nienia dyrektywy UE z 1990 r. Aristoteles z Grecji wyjechaB sBu|bowo do Bangladeszu i zgubiB w sprawie zorganizowanych podró|y, która stanowi podstaw paszport. Poniewa| Grecja nie ma przedstawicielstwa ochrony zapewnianej turystom z UE. Gwarantuje ona peBn w Bangladeszu, Aristoteles nie wiedziaB, do kogo ma si ochron konsumentom dokonujcym rezerwacji na zwróci. SprawdziB informacje na stronie internetowej zorganizowane wakacje, obejmujce kilka elementów, na po[wiconej ochronie konsularnej i dowiedziaB si, |e pomóc przykBad przelot, nocleg w hotelach lub wynajem samochodu. mu bd mogBy przedstawicielstwa Danii, WBoch lub Niemiec Ochrona obejmuje prawo do uzyskania wszystkich niezbdnych w Dhace. informacji przed podpisaniem umowy, co gwarantuje odpowiedzialno[ organizatora turystyki za [wiadczenie Przy zakupie towarów i usBug w dowolnym miejscu w UE wszystkich usBug w ramach danej podró|y zorganizowanej obywatelom przysBuguj prawa konsumentów dotyczce oraz gwarancj powrotu do kraju w razie ogBoszenia przez informacji o produkcie, okresu wa|no[ci gwarancji na produkt, niego upadBo[ci. mo|liwo[ci |dania naprawy, wymiany lub zwrotu kosztów, zapBaty podatku VAT od zakupów za granic oraz zakupu usBug Reformy te stanowi reakcj na gruntown transformacj w innym kraju UE. Przepisy UE uBatwiaj równie| dochodzenie rynku podró|y: konsumenci coraz cz[ciej sami organizuj wierzytelno[ci w innym kraju UE. swoje wyjazdy, przede wszystkim korzystajc z internetu, aktywnie dostosowujc wakacje do swoich potrzeb, zamiast Jean mieszka we Francji. KupiB rower w sklepie w Holandii, lecz wybiera spo[ród zorganizowanych pakietów turystycznych nigdy go nie otrzymaB. Jego konto bankowe zostaBo ju| oferowanych przez biura podró|y. 11 S P R A W I E D L I W O Z  , P R A W A P O D S T A W O W E I R Ó W N O Z  Trudno stosowa przepisy w dobie internetu, kiedy konsumenci coraz cz[ciej rezerwuj zindywidualizowane pakiety turystyczne on-line (albo u jednego sprzedawcy, albo u kilku handlowo powizanych sprzedawców), co sprawia, |e konsumenci nie maj pewno[ci, czy mog liczy na ochron, a przedsibiorcy nie maj jasno[ci co do swoich obowizków. W zwizku z tym aktualizacja przepisów z 1990 r. zasadniczo polega na dostosowaniu dyrektywy w sprawie zorganizowanych podró|y do warunków wspóBczesno[ci. Oznacza to, |e dodatkowe 120 mln konsumentów, którzy wykupuj te zindywidualizowane usBugi turystyczne, równie| bdzie objtych ochron na podstawie dyrektywy. Zaproponowane reformy zwiksz przejrzysto[ i poprawi Rezerwujc wycieczk zagraniczn, mo|esz polega na ochron konsumentów w razie problemów. Korzy[ci odnios ogólnoeuropejskiej ochronie konsumentów równie| przedsibiorstwa, jako |e reformy spowoduj zniesienie nieaktualnych wymogów informacyjnych, takich jak konieczno[ ponownego drukowania broszur, i zapewni w przypadku obywateli, ani w przypadku przedsibiorstw transgraniczne uznawanie krajowych systemów ochrony na nie trzeba ju| byBo przedstawia kosztownych wypadek ogBoszenia upadBo[ci.  uwierzytelnionych wersji lub  po[wiadczonych tBumaczeD dokumentów urzdowych, na przykBad przy rejestracji Podró|ujcy korzystajcy z pakietów turystycznych maj prawo nieruchomo[ci mieszkalnej lub przedsibiorstwa, zawieraniu do uzyskania istotnych informacji i pomocy. Je|eli na przykBad zwizku maB|eDskiego lub wystpowaniu o kart pobytu. hotel, w którym zorganizowano nocleg, nie odpowiada Zniesienie tych wymogów pozwoli obywatelom standardowi gwarantowanemu przez organizatora turystyki, i przedsibiorstwom w UE zaoszczdzi do 330 mln euro, turysta mo|e wystpi o odszkodowanie. W Unii Europejskiej nie liczc zaoszczdzonego czasu i braku niedogodno[ci. co roku sprzedaje si okoBo 118 mln pakietów usBug " Ograniczenie biurokracji w przypadku 3,5 mln osób zwizanych ze zorganizowanymi wakacjami. rejestrujcych co roku samochód w innym kraju UE. SpowodowaBo to oszczdno[ci rzdu przynajmniej Rezerwujc wakacje, David i Maria zdecydowali si na 1,5 mld euro rocznie dla przedsibiorstw, obywateli wycieczk typu  all-inclusive nad Morzem Zródziemnym. Kiedy i organów rejestrujcych. przyjechali do hotelu, odkryli, |e w Bazience nie ma wody. " Szybkie i tanie rozwizania dotyczce pozasdowego ZBo|yli skarg w recepcji i poprosili o zmian pokoju, lecz rozstrzygania sporów z przedsibiorcami w UE, pracownik recepcji wyja[niB, |e nie ma ju| wolnych pokoi, umo|liwiajce konsumentom zaoszczdzenie a problemu braku wody nie mo|na rozwiza. Poniewa| David okoBo 22,5 mld euro rocznie w skali europejskiej. i Maria dokonali rezerwacji na zorganizowane wakacje, byli " Zapewnienie obywatelom przystpnych informacji na temat chronieni przepisami UE dotyczcymi zorganizowanych ich praw za pomoc portalu Twoja Europa i serwisu Europe podró|y, a organizator turystyki miaB obowizek rozwizania Direct. problemu. Davidowi i Marii zapewniono pokój w innym hotelu, W sprawozdaniu na temat obywatelstwa UE z 2013 r. Komisja mogli si wic oni cieszy swoimi sBonecznymi wakacjami. Europejska zaproponowaBa podjcie dodatkowych dziaBaD w oparciu o pozytywne rezultaty osignite w latach poprzednich. Sprawozdania na temat W nowym sprawozdaniu przedstawiono dwana[cie obywatelstwa UE konkretnych dziaBaD dotyczcych sze[ciu kluczowych W 2010 r. Komisja Europejska opublikowaBa pierwsze obszarów: sprawozdanie na temat obywatelstwa UE, w którym zaproponowaBa konkretne [rodki sBu|ce uBatwieniu " usunicie przeszkód dla osób pracujcych i odbywajcych obywatelom UE korzystania z ich praw w innych krajach UE. sta|e w innych krajach UE; DotyczyBo to zawierania maB|eDstw, zakupu nieruchomo[ci " ograniczenie biurokracji; mieszkalnej, aktywnego uczestnictwa w polityce, nauki, pracy, " ochrona osób wymagajcych szczególnej troski; korzystania z opieki medycznej itd. W sprawozdaniu z 2010 r. " usunicie barier w dokonywaniu zakupów transgranicznych; okre[lono 25 konkretnych dziaBaD majcych na celu uBatwienie " udzielanie lepszych informacji na temat UE; |ycia obywatelom europejskim. " wspieranie udziaBu obywateli w |yciu demokratycznym. W 2013 r. Komisja opublikowaBa drugie sprawozdanie na temat Te dwana[cie nowych dziaBaD miaBo na celu wzmocnienie obywatelstwa UE, w którym przedstawiBa postpy osignite praw obywateli UE: w realizacji tych 25 dziaBaD. 1. D|enie do wydBu|enia czasu przeniesienia zasiBków dla KONKRETNE USPRAWNIENIA W {YCIU OBYWATELI: bezrobotnych na okres dBu|szy ni| obowizkowe trzy " UBatwienie obiegu dokumentów urzdowych. W kwietniu miesice w celu uBatwienia obywatelom poszukiwania 2013 r. Komisja Europejska zaproponowaBa, aby ani pracy w innym kraju UE. © goodluz/Fotolia 12 Z R O Z U M I E  P O L I T Y K  2. Opracowanie ram jako[ci dla sta|y i unowocze[nienie obywateli, zebranych w ramach zakrojonych na szerok skal europejskiej sieci sBu|b zatrudnienia EURES. konsultacji spoBecznych przeprowadzonych za pomoc 3. Praca nad rozwizaniami majcymi na celu usunicie kwestionariusza internetowego, badaD Eurobarometru przeszkód napotykanych przez obywateli UE w zwizku dotyczcych obywatelstwa UE i praw wyborczych, konferencji z dowodami to|samo[ci i dokumentami pobytowymi zainteresowanych stron z udziaBem spoBeczeDstwa wydawanymi przez paDstwa czBonkowskie, w tym obywatelskiego i innych instytucji, spotkaD ekspertów i tzw. opracowanie fakultatywnych, jednolitych dokumentów dialogów obywatelskich. Sprawozdanie to sBu|yBo jako wkBad europejskich. w debaty odbywajce si w Europejskim Roku Obywateli przed 4. UBatwienie obywatelom UE podró|ujcym za granic lub wyborami europejskimi w 2014 r. prowadzcym dziaBalno[ transgraniczn rozwizywania problemów zwizanych z ró|nymi przepisami podatkowymi, a w szczególno[ci unikania podwójnego Przedsibiorstwa opodatkowania. 5. Uproszczenie procedury uznawania [wiadectw Poni|sze przykBady osigni w obszarze wymiaru przydatno[ci do ruchu drogowego, a tym samym sprawiedliwo[ci na rzecz wzrostu pokazuj wpByw tej polityki uBatwienie obywatelom UE przemieszczania si do innych na popraw codziennego funkcjonowania przedsibiorstw. krajów UE samochodem i zwikszenie bezpieczeDstwa w tym zakresie. WspóBpraca sdowa midzy krajami UE w sprawach cywilnych 6. Wspieranie opracowania wzajemnie uznawanej unijnej i handlowych stanowi prawn podstaw koncepcji jednolitego legitymacji dla osób niepeBnosprawnych w celu rynku UE. Obecne prawodawstwo UE ustanawia wspólne zapewnienia równego dostpu w UE do niektórych przepisy UE dotyczce jurysdykcji w sprawach cywilnych szczególnych [wiadczeD (gBównie w obszarach i handlowych, a tym samym precyzuje, który sd jest wBa[ciwy transportu, turystyki, kultury i rozrywki). w sporach transgranicznych. Dotyczy to równie| przepisów UE 7. Skuteczniejsze zagwarantowanie praw procesowych stanowicych o tym, które prawo ma zastosowanie w takich osób podejrzanych lub oskar|onych w procesie karnym, sporach, i uBatwiajcych wykonanie orzeczeD wydanych przez z uwzgldnieniem szczególnej sytuacji dzieci i osób sdy w jednym kraju UE w innym kraju UE. Poczwszy od 2015 r., wymagajcych szczególnego traktowania. reformy istniejcych przepisów pozwol przedsibiorstwom  8. Przegld europejskiego postpowania w sprawie zwBaszcza maBym i [rednim  zaoszczdzi czas i pienidze, drobnych roszczeD w celu uBatwienia rozstrzygania poniewa| ka|de orzeczenie wydane w jednym kraju UE bdzie sporów dotyczcych zakupów dokonanych w innym kraju automatycznie uznane i wykonane w ka|dym innym kraju UE. UE. 9. Opracowanie modelu przedstawiania najwa|niejszych Przedsibiorstwo majce siedzib we Francji zawiera umow wymogów w internecie w celu umo|liwienia o usBug budowlan z przedsibiorstwem majcym siedzib wyrazniejszego i Batwiejszego porównywania informacji w Polsce. W umowie tej strony postanawiaj, |e do dotyczcych produktów cyfrowych. rozstrzygania sporów wynikajcych z umowy wBa[ciwe s sdy 10. Podjcie dziaBaD majcych na celu zapewnienie lokalnym w Warszawie. Przepisy UE zapewniaj poszanowanie organom administracji narzdzi umo|liwiajcych peBne orzeczenia warszawskiego sdu, nawet je[li budynek ma zrozumienie praw obywateli UE w zakresie swobodnego zosta wzniesiony na przykBad w Pary|u, a orzeczenie wydane przemieszczania si. przez sd polski zostanie automatycznie uznane i wykonane 11. Udostpnienie przystpnych wskazówek w portalu w ka|dym miejscu w UE, tak|e we Francji. Europa, aby upro[ci i uBatwi obywatelom znalezienie informacji, do kogo powinni si zwróci w kwestii swoich Aby umo|liwi sprawne funkcjonowanie jednolitego rynku, praw. procedury europejskie uBatwiaj transgraniczne dochodzenie 12. Komisja: wierzytelno[ci. Europejski nakaz zapBaty obejmuje " bdzie promowa podnoszenie wiedzy obywateli UE transgraniczne roszczenia pieni|ne w sprawach cywilnych na temat praw wynikajcych z obywatelstwa UE. i handlowych, upraszcza procedury i przyspiesza caBy proces, Ma w tym pomóc podrcznik przedstawiajcy te prawa zmniejszajc jednocze[nie koszty postpowania. Europejski jasnym i prostym jzykiem; nakaz zapBaty jest uznawany i wykonywany we wszystkich krajach Unii Europejskiej z wyjtkiem Danii bez konieczno[ci " zaproponuje konstruktywne metody umo|liwiajce stwierdzenia wykonalno[ci. obywatelom UE mieszkajcym w innym kraju UE zachowanie ich praw do gBosowania w wyborach Austriackie przedsibiorstwo bukmacherskie wspóBpracowaBo krajowych w ich ojczystym kraju; z przedsibiorstwem wBoskim, które inkasowaBo stawki zakBadów od lokalnych wBoskich punktów przyjmujcych " zbada sposoby umocnienia i rozwinicia europejskiej zakBady i przekazywaBo pienidze przedsibiorstwu przestrzeni publicznej w oparciu o istniejce struktury austriackiemu. Po ustaniu stosunku umownego krajowe i europejskie, aby zlikwidowa problem przedsibiorstwo austriackie zdaBo sobie spraw z tego, |e obecnego rozdrobnienia opinii publicznej w zwizku przedsibiorstwo wBoskie jest mu nadal winne znaczn sum z istnieniem granic paDstwowych. pienidzy. Przedsibiorstwo austriackie wniosBo powództwo do sdu austriackiego, który w cigu zaledwie kilku miesicy Sprawozdanie na temat obywatelstwa UE z 2013 r. stanowiBo wydaB europejski nakaz zapBaty, który zostaB automatycznie gBówny element Europejskiego Roku Obywateli, którym byB uznany i wykonany we WBoszech. rok 2013. OpieraBo si na informacjach udzielonych przez 13 S P R A W I E D L I W O Z  , P R A W A P O D S T A W O W E I R Ó W N O Z  Przepisy UE dotyczce nieuczciwych praktyk handlowych maj na celu zapewnienie, promowanie i ochron uczciwej konkurencji. Przepisy UE gwarantuj, |e konsumenci nie s wprowadzani w bBd ani nara|ani na agresywne praktyki marketingowe, a o[wiadczenia przedsibiorców w UE s zrozumiaBe, zgodne z prawd i uzasadnione. Przepisy te zapewniaj harmonizacj i wzajemne uznawanie midzy paDstwami, co likwiduje bariery na rynku wewntrznym. Przedsibiorstwa mog reklamowa i sprzedawa produkty i usBugi wszystkim konsumentom w UE w taki sam sposób, w jaki robi to w przypadku konsumentów krajowych. Przepisy UE dotyczce transgranicznych postpowaD Potrzebujemy skutecznych procedur prawnych, aby umo|liwi upadBo[ciowych zostaBy unowocze[nione, aby uBatwi rozwój przedsibiorstw. ratowanie zagro|onych przedsibiorstw dziaBajcych w ró|nych paDstwach czBonkowskich. W 2013 r. Komisja Europejska zaleciBa paDstwom czBonkowskim zreformowanie ich przepisów dotyczcych postpowania upadBo[ciowego, Poprawa |ycia obywateli pochodzenia aby przedsibiorstwa mogBy zacz rozwizywa swoje romskiego w Europie problemy finansowe na wczesnym etapie, a upadBe przedsibiorstwa mogBy skróci proces umarzania zadBu|enia, Romowie  najwiksza europejska mniejszo[ etniczna  s zyskujc tym samym drug szans. obecni w Europie od kilkuset lat, jednak czsto spotykaj si z uprzedzeniami, nietolerancj, dyskryminacj i wykluczeniem. Komisja wspiera tak|e dobrowolne inicjatywy promujce zarzdzanie ró|norodno[ci w przedsibiorstwach, Romowie w Europie |yj w znacznie gorszych warunkach w szczególno[ci Kart ró|norodno[ci. Karta ró|norodno[ci to spoBeczno-ekonomicznych ni| pozostaBa cz[ ludno[ci. Na krótki dokument podpisywany dobrowolnie przez przykBad: przedsibiorstwa lub instytucje publiczne. Okre[la ona [rodki, które zostan podjte, aby promowa ró|norodno[ i równo[ " Jedynie 42 proc. dzieci romskich koDczy szkoB podstawow, szans w miejscu pracy, niezale|nie od rasy, pochodzenia podczas gdy [rednia w UE wynosi 97,5 proc. etnicznego, orientacji seksualnej, pBci, wieku, " Romowie zmagaj si z ni|sz stop zatrudnienia i wy|szym niepeBnosprawno[ci i religii. Ponad 7100 przedsibiorstw, wskaznikiem dyskryminacji. organów publicznych i organizacji pozarzdowych, " Czsto nie maj dostpu do podstawowych usBug, takich jak zatrudniajcych Bcznie ponad 13,6 mln osób, podpisaBo dostp do bie|cej wody lub energii elektrycznej. 13 krajowych kart ró|norodno[ci ustanowionych dotychczas " Zrednia dBugo[ |ycia Romów wynosi o 10 lat mniej ni| w caBej UE. [rednia dBugo[ |ycia w UE. W 2014 r. przyjto dyrektyw w sprawie ujawniania informacji Kraje UE i instytucje europejskie ponosz wspóln niefinansowych i informacji dotyczcych ró|norodno[ci przez odpowiedzialno[ za zwikszenie wBczenia spoBecznego niektóre du|e spóBki oraz grupy. Dane przedsibiorstwa bd Romów i zapewnienie ich [ci[lejszej integracji za pomoc musiaBy przedstawia informacje na temat ich polityk, ryzyka wszystkich odpowiednich instrumentów i strategii politycznych, i wyników w odniesieniu do kwestii [rodowiskowych, za które odpowiadaj. Od 2011 r. unijne ramy dotyczce aspektów spoBecznych i pracowniczych, poszanowania praw krajowych strategii integracji Romów, które obowizuj do czBowieka, zapobiegania korupcji i przekupstwom oraz 2020 r., pomagaj paDstwom czBonkowskim doprowadzi do ró|norodno[ci w zarzdach. Nowe przepisy bd miaBy konkretnej zmiany |ycia ludno[ci romskiej. zastosowanie tylko do du|ych przedsibiorstw zatrudniajcych ponad 500 osób. Co roku Komisja monitoruje postpy w realizacji wszystkich krajowych strategii integracji Romów przyjtych w unijnych MaBe przedsibiorstwo majce siedzib w Irlandii specjalizuje ramach. si w naturalnych kosmetykach domowego wyrobu, które s szczególnie popularne w[ród turystów francuskich Ponadto w grudniu 2013 r. wszystkie paDstwa czBonkowskie i niemieckich. Tury[ci ci czsto prosz o przesBanie wikszej zobowizaBy si, w zaleceniu Rady, do podjcia skutecznych liczby produktów poczt. Dyrektorka firmy chciaBa reklamowa [rodków na rzecz integracji Romów, aby przyspieszy zmian i sprzedawa produkty bezpo[rednio we Francji i w Niemczech ich sytuacji. Obejmuj one [rodki polityczne w obszarze i by mo|e rozbudowa w tym celu stron internetow  lecz edukacji, dostpu do opieki zdrowotnej i zakwaterowania, nie znajc przepisów krajowych obowizujcych w tych krajach, a tak|e [rodki w obszarze zapobiegania dyskryminacji, ochrony obawiaBa si potencjalnych problemów prawnych. Dziki romskich dzieci i kobiet, wzmocnienia pozycji podmiotów przepisom UE przedsibiorstwa ka|dej wielko[ci mog lokalnych i wspóBpracy transnarodowej. W zaleceniu tym przeznacza mniej [rodków na porady prawne dotyczce dodano tak|e nowy instrument do istniejcych rozwizaD przestrzegania nieznanych przepisów w zakresie reklamy prawnych i politycznych, a co najwa|niejsze, zalecenie to i sprzeda|y i s w stanie sprzedawa swoje produkty w caBej stanowi powa|ne i jednogBo[ne zobowizanie polityczne Europie. paDstw czBonkowskich do zwikszenia i wzmocnienia wysiBków na rzecz osignicia rzeczywistej poprawy. © Sebastian Duda/Fotolia 14 Z R O Z U M I E  P O L I T Y K  Dokonana przez Komisj w 2014 r. ocena postpów Korzy[ci wynikajce z integracji w poprawie sytuacji Romów potwierdziBa potrzeb Romowie stanowi coraz wiksz cz[ ludno[ci kontynuowania wysiBków w celu zwikszenia skali zmian. w wieku produkcyjnym, a ich [redni wiek wynosi 25 Wyzwania, z którymi trzeba si zmierzy, to m.in. uporczywa lat, podczas gdy [rednia w UE to 40 lat. Z badania segregacja Romskich dzieci w szkoBach/klasach specjalnych, przeprowadzonego przez Bank Zwiatowy wynika, |e brak systematycznych [rodków na rzecz zwikszania peBna integracja Romów mogBaby przynie[ korzy[ci uczestnictwa Romów w rynku pracy, brak podstawowego gospodarcze wynoszce okoBo 0,5 mld euro rocznie ubezpieczenia zdrowotnego dla wszystkich obywateli w wielu dziki zwikszeniu wydajno[ci, zmniejszeniu paDstwach czBonkowskich oraz gettoizacja w miastach wydatków na opiek spoBeczn i zwikszeniu i segregacja na wsi. Reagujc na te wyzwania, polityki dochodów podatkowych. gBównego nurtu powinny tak|e d|y do wikszego wBczenia Romów i lepiej odpowiada na ich potrzeby. Na europejskim szczycie po[wiconym ludno[ci romskiej, który odbyB si w Brukseli 4 kwietnia 2014 r., krajowi i unijni decydenci wysokiego szczebla przyznali, |e wBadze lokalne i regionalne równie| powinny mie wiksze mo|liwo[ci dziaBania i odgrywa wiksz rol w integracji Romów. Wzmocnienie pozycji lokalnych podmiotów, a tak|e ustanowienie krajowych punktów kontaktowych po[wiconych Romom to niezbdne warunki sukcesu strategii integracji Romów w paDstwach czBonkowskich. Perspektywy: wzmacnianie roli obywateli i wspieranie wzrostu Poprawa codziennego |ycia obywateli jest trwajcym i przedsibiorstwa do korzystania z najnowszych osigni procesem. W sprawozdaniach na temat obywatelstwa UE technologii cyfrowych, UE zapewni jednocze[nie ochron okre[la si konkretne dziaBania majce na celu usunicie danych osobowych w internecie. Reforma prawa w zakresie pozostaBych przeszkód w tworzeniu europejskiej przestrzeni ochrony danych zmniejszy obci|enie przedsibiorstw sprawiedliwo[ci. Nale|y rozwiza problem niepotrzebnych i ograniczy biurokracj zwizan z ich dziaBalno[ci, likwidujc przeszkód biurokratycznych utrudniajcych swobodny przepByw obecn mozaik prawn i zapewniajc jasny zbiór przepisów w obrbie jednolitego rynku. W tym celu UE zaproponowaBa na prawnych. UE d|y do dalszej poprawy warunków prowadzenia przykBad uproszczenie procedur transgranicznego przepBywu dziaBalno[ci gospodarczej, proponujc wdro|enie dokumentów stanu cywilnego. UE bdzie wzmacnia prawa alternatywnych metod rozwizywania sporów midzy osób podejrzanych lub oskar|onych. UE po[wica szczególn przedsibiorstwami, uwzgldniajc problem wprowadzajcej uwag sBabszym grupom spoBecznym i bdzie wspiera kraje w bBd i nieuczciwej reklamy porównawczej oraz UE w ich wysiBkach na rzecz zwikszenia spoBecznej unowocze[niajc przepisy dotyczce niewypBacalno[ci. i gospodarczej integracji Romów. UE proponuje popraw skuteczno[ci odzyskiwania mienia pochodzcego z dziaBalno[ci przestpczej, zwikszenie sankcji Zaufanie konsumentów jest kluczowym czynnikiem za faBszowanie euro i ochron interesów finansowych UE za warunkujcym pobudzenie popytu i przywrócenie wzrostu pomoc [rodków prawa karnego. PrzyszBa Prokuratura gospodarczego. Ogólna strategia konsumencka Komisji, Europejska bdzie d|y do zapewnienia skutecznego okre[lona w Europejskim programie na rzecz konsumentów, i efektywnego dochodzenia i [cigania przestpstw w caBej UE, pokazuje, w jaki sposób prawa konsumentów pomagaj aby nadu|ycia wobec bud|etu UE nie pozostawaBy bezkarne. w utrzymaniu tego zaufania. Zachcajc konsumentów Kontynuujc wysiBki na rzecz zwalczania nielegalnego handlu 15 S P R A W I E D L I W O Z  , P R A W A P O D S T A W O W E I R Ó W N O Z  narkotykami, UE okre[li definicje przestpstw oraz kary za nie, i wzajemnym zaufaniu. Aby mogBa funkcjonowa prawidBowo, a tak|e zajmie si problemem szybkiego pojawiania si niezbdne jest zaufanie: zaufanie do systemów wymiaru nowych substancji psychoaktywnych. sprawiedliwo[ci i organów sdowych. Skuteczny i godny zaufania system wymiaru sprawiedliwo[ci przyniesie korzy[ci Podstawowym celem jest poprawa skuteczno[ci prawa UE gospodarcze. Pewno[ i zaufanie w stosunku do peBnego w celu zaradzenia dyskryminacji i zapewnienie jego przestrzegania zasady praworzdno[ci oznacza pewno[ skutecznego stosowania we wszystkich krajach UE. UE stara inwestycji w dan gospodark. W kontek[cie europejskiego si zapewni wszystkim obywatelom rzeczywiste prawo do semestru Komisja Europejska dysponuje ju| wieloma peBnego korzystania z jednolitego rynku, umo|liwiajc im |ycie instrumentami sBu|cymi do pomiaru i analizy porównawczej i prace bez nara|enia na dyskryminacj ze wzgldu na pBe, osigni gospodarczych i spoBecznych w danym paDstwie pochodzenie rasowe lub etniczne, religi lub przekonania, czBonkowskim lub do oceny efektywno[ci administracji niepeBnosprawno[, wiek lub orientacj seksualn. Z tego publicznej. wzgldu jednym z priorytetów w nadchodzcych latach bdzie przyjcie wniosku ustawodawczego w sprawie lepszej ochrony W 2013 r. UE opracowaBa nowe narzdzie   unijn tablic przed dyskryminacj ze wzgldu na niepeBnosprawno[, wiek, wyników wymiaru sprawiedliwo[ci  sBu|ce do promowania religi lub przekonania oraz orientacj seksualn poza skutecznych systemów wymiaru sprawiedliwo[ci w Unii obszarem zatrudnienia i pracy. PrzykBadowo UE usiBuje Europejskiej, a tym samym do zwikszania wzrostu zmniejszy ró|nic w wynagrodzeniach kobiet i m|czyzn gospodarczego. Unijna tablica wyników wymiaru oraz  w innym wniosku ustawodawczym oczekujcym na sprawiedliwo[ci zawiera obiektywne, wiarygodne przyjcie  zwikszy odsetek kobiet w zarzdach spóBek i porównywalne dane dotyczce funkcjonowania systemów gieBdowych, aby pomóc w rozbiciu  szklanego sufitu , który wymiaru sprawiedliwo[ci w 28 paDstwach czBonkowskich UE. uniemo|liwia kobietom wykorzystanie ich potencjaBu Poprawa jako[ci oraz zwikszenie niezale|no[ci i skuteczno[ci zawodowego. systemów sdowych stanowi ju| cz[ procesu koordynacji polityki gospodarczej UE w ramach europejskiego semestru, Je|eli obywatele i przedsibiorstwa maj w peBni korzysta którego celem jest stworzenie podstaw umo|liwiajcych z jednolitego rynku UE, potrzebuj Batwego i równego dostpu powrót na [cie|k wzrostu gospodarczego i tworzenie nowych do wymiaru sprawiedliwo[ci we wszystkich krajach. Potrzebne miejsc pracy. s przepisy ogólnounijne. Kraje UE zachca si jednak tak|e do zwikszenia skuteczno[ci ich systemów sdowych oraz do Unijna tablica wyników wymiaru sprawiedliwo[ci z 2014 r. przeprowadzenia niezbdnych reform sdowych w ramach gromadzi dane z ró|nych zródeB. Wikszo[ danych programów naprawy gospodarczej, a tym samym do jako[ciowych dostarcza Komisja Rady Europy ds. Oceny wniesienia wkBadu w polityk w obszarze wymiaru Efektywno[ci Wymiaru Sprawiedliwo[ci, która zbiera dane sprawiedliwo[ci sprzyjajcego wzrostowi gospodarczemu. z poszczególnych paDstw czBonkowskich. Tablica z 2014 r. przedstawia tak|e wyniki dwóch badaD pilota|owych, które Niezale|no[ systemów wymiaru sprawiedliwo[ci dostarczaj dalszych, dokBadniejszych danych na temat i poszanowanie zasady praworzdno[ci to dwie dBugo[ci postpowania sdowego w obszarze prawa z podstawowych warto[ci, na których opiera si Unia konkurencji i prawa konsumentów, wyra|onych w dniach. Europejska. Praworzdno[ i niezale|no[ sdownictwa to podstawowe zasady UE, które musz by przestrzegane przez GBówne ustalenia unijnej tablicy wyników wymiaru wszystkie 28 paDstw czBonkowskich UE. Europejska przestrzeD sprawiedliwo[ci z 2014 r. s nastpujce: sprawiedliwo[ci opiera si na wzajemnym uznawaniu Niektóre paDstwa czBonkowskie nadal maj problemy ze skuteczno[ci swoich systemów wymiaru sprawiedliwo[ci. Jednym z priorytetów UE jest wzmocnienie praw DBugotrwaBe postpowania w sdach pierwszej instancji oraz obywatelskich. niskie wskazniki zakoDczonych spraw albo wysoka liczba spraw bdcych w toku wskazuj na konieczno[ dalszej poprawy. Chocia| w niektórych paDstwach czBonkowskich (np. w Portugalii) przeprowadzono niedawno ambitne reformy, ich skutki nie s jeszcze widoczne w aktualnej tablicy wyników, poniewa| dane pochodz gBównie z 2012 r. " W sdach poprawiBa si dostpno[ narzdzi informatycznych, jednak nadal istnieje pole do poprawy, w szczególno[ci je|eli chodzi o uBatwianie kontaktów midzy sdami a obywatelami. ©Chaoss - Fotolia 16 Z R O Z U M I E  P O L I T Y K  " Alternatywne metody rozwizywania sporów s obecnie Unijna tablica wyników wymiaru sprawiedliwo[ci stanowi wkBad dostpne w niemal wszystkich paDstwach czBonkowskich, do semestru europejskiego, pomagajc zidentyfikowa te natomiast monitorowanie i ocena dziaBaD sdów istniej kwestie zwizane z wymiarem sprawiedliwo[ci, które w wikszo[ci z nich. wymagaj szczególnej uwagi. Wyniki tablicy z 2014 r. w obszarze wymiaru sprawiedliwo[ci, wraz ze szczegóBow " W niemal jednej trzeciej paDstw czBonkowskich uczestnictwo ocen sytuacji w paDstwach czBonkowskich, uwzgldniono sdziów w ramach ksztaBcenia ustawicznego w obszarze w zaleceniach dla poszczególnych krajów dla dwunastu prawa UE wynosi ponad 50 proc. KsztaBcenie sdziów paDstw czBonkowskich (BuBgaria, Hiszpania, WBochy, Aotwa, i innych przedstawicieli zawodów prawniczych, a tak|e Wgry, Malta, Polska, Rumunia, SBowenia, SBowacja, Chorwacja narzdzia informatyczne maj zasadnicze znaczenie dla i Irlandia). Zalecenia te zostaBy zaaprobowane przez Rad skutecznego funkcjonowania europejskiej przestrzeni Europejsk w lipcu 2014 r. Nastpnym krokiem powinno by sprawiedliwo[ci opartej na wzajemnym zaufaniu. przyjcie tych wytycznych politycznych przez paDstwa czBonkowskie jako cz[ ich strategii stymulowania " W niektórych paDstwach czBonkowskich postrzeganie zrównowa|onego wzrostu sprzyjajcego wBczeniu niezale|no[ci poprawiBo si, natomiast spoBecznemu. Komisja opublikuje sprawozdanie z postpów w innych  pogorszyBo. w realizacji w 2015 r. Wicej informacji X PeBne i aktualne informacje dotyczce wszystkich strategii politycznych w obszarze wymiaru sprawiedliwo[ci: http://ec.europa.eu/justice X DoBcz do nas na Facebooku: http://www.facebook.com/EUJustice X Zledz nas na Twitterze: http://twitter.com/EU_Justice X Informacje dotyczce systemów wymiaru sprawiedliwo[ci i lepszego dostpu do wymiaru sprawiedliwo[ci w UE w 23 jzykach: http://www.e-justice.eu X Informacje oraz dane adresowe konsulatów i ambasad krajów UE w paDstwach spoza UE: http://ec.europa.eu/ consularprotection X Pomoc i porady dla obywateli UE i ich rodzin w zakresie podró|y, pracy i emerytury, edukacji, zdrowia, formalno[ci zwizanych z pobytem, rejestracj pojazdów itp.: http://europa.eu/youreurope/citizens/index_pl.htm X Praktyczny przewodnik na temat prowadzenia przedsibiorstwa w Europie: http://europa.eu/youreurope/business/ index_pl.htm X Strona internetowa dla dzieci i mBodzie|y po[wicona prawom dziecka, zawierajca gry, filmy rysunkowe i filmy wideo oraz krótkie artykuBy, z których mo|na dowiedzie si wicej na temat praw dziecka i sposobów ich ochrony przez UE: http://ec.europa.eu/0-18 X Masz pytanie na temat Unii Europejskiej? Pomo|e ci serwis Europe Direct: 00 800 6 7 8 9 10 11 http://europedirect.europa.eu ISBN 978-92-79-42596-7 doi:10.2775/88740 NA-05-14-002-PL-C

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Podstawy prawa PS
1 5 podstawowe poj cia prawa?m 2
Ćwiczenia z podstaw prawa cywilnego z umowami w administracji I
PODSTAWY PRAWA prawo karne1
Podstawy prawa cywilnego z umowami w administracj ćwiczenia II
Podstawy prawa administracyjnego2012
Podstawy Prawa Pracy Sem III
Podstawy prawa skrypt
Słowniczek budowlany podstawowe pojęcia z zakresu prawa budowlanego KPB 140 listopad 2009
Do nabycia prawa do renty na podstawie art 444 § 2 KC
Filozoficzne podstawy prawa Murph ego
Podstawowe prawa

więcej podobnych podstron