plik


ÿþ Ten ebook zawiera darmowy fragment publikacji "CZWARTA DROGA. Ulepszony System Finansów Osobistych" Darmowa publikacja dostarczona przez Twój E-Biznes Copyright by ZBote My[li & PaweB Nowak, rok 2012 Autor: PaweB Nowak TytuB: CZWARTA DROGA. Ulepszony System Finansów Osobistych Data: 23.05.2012 ZBote My[li Sp. z o.o. ul. Toszecka 102 44-117 Gliwice www.zlotemysli.pl email: kontakt@zlotemysli.pl Niniejsza publikacja mo|e by kopiowana, oraz dowolnie rozprowadzana tylko i wyBcznie w formie dostarczonej przez Wydawc. Zabronione s jakiekolwiek zmiany w zawarto[ci publikacji bez pisemnej zgody Wydawcy. Zabrania si jej odsprzeda|y, zgodnie z regulaminem Wydawnictwa ZBote My[li. Autor oraz Wydawnictwo ZBote My[li doBo|yli wszelkich staraD, by zawarte w tej ksi|ce informacje byBy kompletne i rzetelne. Nie bior jednak |adnej odpowiedzialno[ci ani za ich wykorzystanie, ani za zwizane z tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor oraz Wydawnictwo ZBote My[li nie ponosz równie| |adnej odpowiedzialno[ci za ewentualne szkody wynikBe z wykorzystania informacji zawartych w ksi|ce. Wszelkie prawa zastrze|one. All rights reserved. Spis tre[ci Przedmowa do cyklu  Czwarta Droga .................................................................................7 Wstp. Czy mo|na je poBczy? ..........................................................................................13 Dwa [wiaty, czyli jak na tym tracimy ............................................................................15 Cz[ 1. Spojrzenie wokóB RozdziaB 1. Szukamy kierunku ...........................................................................................23 Nawet w pró|ni trudno o pró|ni .................................................................................23 Ka|dy chce na tobie zarobi .........................................................................................27 Korzystaj teraz, pBa niekoniecznie ...............................................................................28 Gdzie w tym jeste[ ty ..................................................................................................30 Potrzeba edukacji ........................................................................................................31 RozdziaB 2. Na dobry pocztek ...........................................................................................34 Przecie| co[ ju| mamy .................................................................................................34 Potrzebny jest nam model ...........................................................................................36 Szukamy prawidBowo[ci ..............................................................................................37 RozdziaB 3. Zaczyna si przeja[nia ....................................................................................51 Dwie cegieBki wystarcz...............................................................................................51 Sprawdzamy, czy dziaBa ...............................................................................................53 UpByw czasu  kolejna perspektywa ..........................................................................60 Rozró|niamy dochody..................................................................................................64 Ponownie sprawdzamy, czy dziaBa................................................................................65 Jeste[my prawie gotowi ..............................................................................................70 RozdziaB 4. Pierwsze przybli|enie ......................................................................................79 Zbieramy dotychczasowe ustalenia ..............................................................................79 Pierwsze spojrzenie na model ......................................................................................79 Teraz wida wicej ......................................................................................................81 Pojawiaj si dalsze pytania ........................................................................................83 Cz[ 2. Spojrzenie w przeszBo[ RozdziaB 1. SkBadniki majtku w czasie ..............................................................................87 yródBa dochodów pasywnych  aktywa......................................................................88 yródBa wydatków regularnych  pasywa ....................................................................99 Aktywa i pasywa  podobieDstwa i ró|nice .............................................................. 106 Zrodki pieni|ne  paliwo rozwoju .......................................................................... 109 RozdziaB 2. PrzepBywy pieni|ne w czasie ........................................................................ 118 Strumienie dochodów ............................................................................................... 118 Strumienie wydatków ............................................................................................... 128 RozdziaB 3. Wewntrzne zale|no[ci.................................................................................. 141 Sie powizaD wewntrznych .................................................................................... 141 Czynniki zmian strukturalnych ................................................................................... 143 RozdziaB 4. Rozwój majtku osobistego ........................................................................... 147 Model Funkcjonowania Finansów Osobistych.............................................................. 147 Majtek osobisty ....................................................................................................... 149 Warto[ majtku osobistego ...................................................................................... 149 Zmiany warto[ci majtku osobistego ......................................................................... 151 Cz[ 3. Spojrzenie w gBb RozdziaB 1. Wewntrzne [cie|ki rozwoju ......................................................................... 155 Zmiana strukturalna zarzewiem [cie|ki rozwoju ......................................................... 155 Zcie|ki postpowania ................................................................................................ 160 Zcie|ka trwania ......................................................................................................... 161 Zcie|ka ubo|enia ....................................................................................................... 162 Zcie|ka wzrostu majtku ........................................................................................... 164 Zcie|ki to mo|liwo[ci, nie determinanty ..................................................................... 165 RozdziaB 2. O oszczdno[ciach i oszczdzaniu ................................................................... 168 Czy oszczdza znaczy oszczdza .............................................................................. 168 Dwa podej[cia do finansowania zakupów ................................................................... 173 Oszczdno[ci na [cie|ce wzrostu ................................................................................ 181 Czym wic jest oszczdzanie? .................................................................................... 190 RozdziaB 3. Wiatr w oczy ................................................................................................. 192 Stopniowe zu|ywanie si skBadników ......................................................................... 192 Uszkodzenia lub awarie ............................................................................................. 197 Dlaczego odkBadamy w czasie .................................................................................... 198 Inflacja ..................................................................................................................... 200 Brak wiedzy o finansach osobistych ........................................................................... 203 RozdziaB 4. Wiatr w |agle ................................................................................................ 204 Dzwignia .................................................................................................................. 204 Wsparcie w realizacji celu .......................................................................................... 210 Procent skBadany ....................................................................................................... 215 Systemy biznesu........................................................................................................ 221 Wiedza o finansach osobistych ................................................................................... 224 Cz[ 4. Spojrzenie w przyszBo[ RozdziaB 1. Zasady rozwoju ............................................................................................. 229 Zasada odpowiedzialno[ci ......................................................................................... 230 Zasada zmienno[ci .................................................................................................... 235 Zasada [rodka ci|ko[ci ............................................................................................. 237 Zasada harmonijnego rozwoju ................................................................................... 240 RozdziaB 2. Kierunki ewolucji........................................................................................... 242 {ycie to nie matematyka............................................................................................ 242 Cel rozwoju finansów osobistych ................................................................................ 244 Droga pierwsza: z dnia na dzieD ................................................................................. 251 Droga druga: pod wiatr ............................................................................................. 255 Droga trzecia: niewykorzystanych mo|liwo[ci ............................................................ 262 Czwarta droga: droga wzrostu do celu........................................................................ 267 Drog mo|na zmieni ................................................................................................ 273 RozdziaB 3. Drogowskazy rozwoju .................................................................................... 277 Sprawozdania finansowe ........................................................................................... 278 Charakterystyki liczbowe ........................................................................................... 287 RozdziaB 4. Któr drog dalej? ......................................................................................... 292 Potrzeba refleksji nad sob ........................................................................................ 293 PrzyszBo[ mo|esz ksztaBtowa [wiadomie ................................................................. 297 Któr drog dalej? ..................................................................................................... 298 ZakoDczenie ................................................................................................................... 299 Literatura uzupeBniajca ................................................................................................. 302 Cz[ 3. Spojrzenie w gBb W otoczeniu dostrzegam zagro|enia dla wBasnego rozwoju  finansowego, jak inflacja, kryzysy, bezrobocie   ale i szan- se, jak nowe firmy, nowe technologie, pojawiajce si nisze  rynkowe. Mam [wiadomo[ ich wpBywu na moje finanse,  a mimo to czuj si biernie wystawiony na ich dziaBanie.  Czuj, |e je[li niczego nie zrobi, |eby unikn zagro|eD,  albo |eby wykorzysta szanse, mo|liwo[ci rozwoju osobi- stego pozostan tylko mo|liwo[ciami. Dlaczego? Poniewa| zródBo rozwoju nie le|y w otoczeniu. Rozwój  zaczyna si od [rodka. Od nas samych, od naszego najbli|- szego otocznia. {eby móc zrobi u|ytek z nadarzajcych  si okazji, trzeba si na nie przygotowa. {eby móc broni  si przed zagro|eniami, trzeba si do nich przygotowa.  W obydwu kontekstach zrozumienie mechanizmów funk- cjonowania swoich finansów jest konieczno[ci: bez tego  zdany jestem na bierne reagowanie na to, co przyniesie mi  los. R o z d z i a B 1 . Wew n  t r z n e [ c i e| ki roz wo j u Gdyby majtek osobisty stanowiB jedynie zbiór skBadników,  niepowizanych ze sob w |aden sposób, oprócz przyna- le|no[ci do wBa[ciciela, byBoby wrcz niemo|liwe doszuki- wa si jakichkolwiek prawidBowo[ci jego rozwoju. Jednak tak nie jest. Majtek osobisty to system. Jego skBado- we odznaczaj si konkretnymi wBa[ciwo[ciami. OddziaBuj  na siebie w okre[lony sposób. Tworz niemal trwaBe ukBady.  To te ukBady decyduj o wystpowaniu wewntrznych pra- widBowo[ci rozwoju, to one tworz [cie|ki rozwoju. Zmiana strukturalna zarzewiem [cie|ki rozwoju Mo|na sobie wyobrazi, |e raz ustalona struktura majt- ku istnieje caBy czas. Nie robisz z nim nic, nie nabywasz  ani nie zbywasz dodatkowych skBadników, |adne zmiany  w nim nie zachodz. Czy w takiej sytuacji masz mo|liwo[ci  rozwoju majtku? Tak, ale pozostaj one w du|ej mierze  poza twoj kontrol. Po prostu czekasz na rozwój sytuacji.  Mo|e si uda, mo|e te| nie wyj[. Dlatego interesuje nas, co dzieje si w majtku osobistym,  gdy wprowadzasz w nim zmiany strukturalne. Dlaczego  w takiej sytuacji? Podane ni|ej przykBady zwracaj uwag na  najwa|niejsze aspekty wprowadzania zmian strukturalnych. 155 PaweB Nowak Od pracy do gara|u Kiedy, pracujc na etacie, odBo|ysz nieco [rodków, a na- stpnie dziki nim wybudujesz gara|, taki chocia|by jak  gara| Janusza, i wynajmiesz ten gara| komu[, kto bdzie  ci pBaci w zamian za jego udostpnienie, pienidze z tego  tytuBu powiksz ilo[ twoich bie|cych [rodków, jak  masz do dyspozycji. Dochód z wynajmu gara|u stanie si  dochodem pasywnym, efektywnie zwikszajcym twoje  mo|liwo[ci. ZrobiBe[ w ten sposób pierwszy krok. Przyjrzyj si temu dokBadniej: zarabiaBe[ okre[lon kwot,  potem podjBe[ decyzj, |eby jej cz[ odBo|y i nie wy- da. Oszczdzanie oznacza cz[ciow rezygnacj z mo|li- wo[ci wydawania dochodów na bie|co. Zatem sam siebie  ograniczyBe[. W imi czego? Oszczdzane [rodki kumulujesz z okresu na okres. Budu- jesz kapitaB. ZebraBe[ tyle, |e uznaBe[, i| wystarczy na wy- budowanie gara|u. PodjBe[ decyzj, uruchomiBe[ proces,  wybudowaBe[. Klient znalazB si sam. Jest, korzysta, pBaci  i jest z tego zadowolony. Ty tak|e. Dlaczego? Poniewa| teraz masz podwójn korzy[: po pierwsze, ju|  nie musisz oszczdza. Twoje dochody w caBo[ci mo|esz  wydawa na bie|co. Ale jest jeszcze po drugie: do docho- dów z pracy dochodz dochody pasywne z wynajmu. To  jest druga korzy[. To wBa[nie dlatego podjBe[ decyzj  o samoograniczeniu wydatków. {eby teraz mie wicej. Masz wicej. ZostaBe[ wBa[cicielem gara|u, który ma swo- j warto[, a ponadto, co zdecydowanie wa|niejsze, przy- nosi okre[lone dodatkowe dochody pasywne. 156 RozdziaB 1. Wewntrzne [cie|ki rozwoju Do swego majtku osobistego wprowadziBe[ zmian  strukturaln. Czy jego warto[ wzrosBa? Z chwil  uru- chomienia  gara|u nie wiesz tego z pewno[ci. Wszyst- kie oszczdno[ci, które wydaBe[, zmieniBy posta. Zamiast  gotówki, masz teraz budynek. Ale budynek to tak|e twoje  dziaBania. Bdziesz oczekiwaB, |e one te| bd miaBy ja- k[ warto[. {e warto[ budynku bdzie wiksza ni| tylko  suma [rodków, które wydaBe[. Tak czy inaczej, budynek  przynosi ci dodatkowe dochody pasywne. To one decy- duj o jego warto[ci. Im s wiksze, tym wy|sza warto[.  Jednak o tym dowiesz si z pewno[ci w jaki[ czas po uru- chomieniu gara|u. Zatem kiedy powstaBa ta dodatkowa  warto[? Okazuje si, |e w znacznej cz[ci tworzyBa si ona stop- niowo w trakcie kumulowania oszczdno[ci. PozostaBa jej  cz[ to twoja praca, dziaBania, zaanga|owanie, które byBy  niezbdne, |eby zacz proces, w wyniku którego budy- nek powstaB. Zatem wzrost warto[ci nie nastpiB od razu,  z chwil uruchomienia gara|u, lecz trwaB w czasie, w wy- niku stopniowego gromadzenia oszczdno[ci i budowania  obiektu. ZaczBo to przynosi efekty w chwili, gdy gara|  ju| stanB i pojawiB si klient, czyli gdy gara| zaczB przy- nosi dodatkowe dochody. To wBa[nie efekt inwestowania,  to w imi tego oszczdzaBe[. Jaka jest twoja sytuacja po tej zmianie? Masz wiksze do- chody. To bezpo[redni skutek zainwestowania oszczdno[ci  i twoich dziaBaD. Jest wic ci teraz Batwiej oszczdza. Co  wicej, mo|esz oszczdza wiksze kwoty. Ale mo|esz te| te  zwikszone dochody przeznaczy na co[ zupeBnie innego. 157 PaweB Nowak Od pracy do samochodu Wezmy teraz inny przykBad, ale |eby byBo Batwiej porówny- wa, zaczniemy w tym samym miejscu. Zatem w sytuacji,  gdy pracujc na etacie, odBo|ysz nieco [rodków, a nastp- nie kupisz dziki nim nowy samochód osobowy. MarzyBe[  o nim od dawna, uzbieraBe[ na niego, wic kupujesz go  bez skrupuBów. Jeste[ szcz[liwy, |e masz nowy, l[nicy,  jeszcze pachncy fabryk, wymarzony samochód. Oczywi[cie nie kupiBe[ go po to, |eby staB w gara|u. U|y- wasz go   jezdzisz, tankujesz, kupujesz gad|ety, pByty  z muzyk, bo jak szale, to szale. Wszystko to kosztuje.  Z twoich dochodów cz[ [rodków znika jak w studni. Po  prostu pozostaje ci mniej na inne wydatki. Mniej, ale nie za  maBo, wic nie czujesz |adnego niepokoju. Tak|e w ten sposób zrobiBe[ pierwszy krok. Przyjrzyj si  temu bli|ej: zarabiaBe[ okre[lon kwot, a potem podjBe[  decyzj, |eby cz[ odBo|y i jej nie wydawa w dBu|szym  okresie. Zatem sam siebie ograniczyBe[. W imi czego? Oszczdzane [rodki kumulujesz z okresu na okres. Bu- dujesz kapitaB. ZebraBe[ tyle, a| uznaBe[, |e wystarczy na  samochód. PodjBe[ decyzj, uruchomiBe[ proces, kupiBe[,  odebraBe[. Klienta nie musiaBe[ szuka, sam nim jeste[.  Korzystasz, pBacisz i jeste[ z tego zadowolony. Oczywi- [cie, |e jeste[, dlaczego nie? Od czasu do czasu robisz kalkulacje opBacalno[ci: po[wi- casz mniej czasu na dojazdy, szybciej dostajesz si w okre- [lone miejsca, jeste[ niezale|ny. No i nie musisz ju| oszcz- 158 RozdziaB 1. Wewntrzne [cie|ki rozwoju dza. Twoje wydatki eksploatacyjne wprawdzie wzrosBy,  ale ledwo co to zauwa|asz, gdy| ju| nie oszczdzasz. Ilo[  [rodków, którymi dysponujesz, prawie si nie zmieniBa,  wic stopa |yciowa zostaBa utrzymana, a samochód jezdzi.  Twoja sytuacja materialna ulegBa poprawie. Jest niezle. Do swego majtku osobistego wprowadziBe[ zmian  strukturaln. Czy jego warto[ wzrosBa? Z chwil kupna  samochodu raczej nie. Wszystkie oszczdno[ci, które wy- daBe[, a tak|e twoje zaanga|owanie, zmieniBy tylko posta.  W ich miejsce pojawiB si teraz samochód. Jego warto[  ju| z chwil przekroczenia bramy salonu wyraznie spadBa,  chocia| nie zwracasz na to uwagi. Nie kupiBe[ samochodu  po to, |eby na nim zarobi. Co wicej, bdzie on powo- dowa dodatkowe wydatki w caBym okresie u|ytkowania,  a ponadto jego warto[ w cigu kilku lat spadnie do 70%,  potem do 20%, nawet do 10%. Okazuje si wic, |e warto[ tworzona stopniowo w proce- sie kumulowania oszczdno[ci i twojego dziaBania, z chwil  zmiany  postaci : z gotówki na samochód, zaczBa szybko   ulatywa . Tak szybko, |e po piciu, dziesiciu latach spa- dBa niemal do zera. CaBy rezultat twojego dziaBania, twoje  zaanga|owanie i oszczdno[ci przepadBy. To wBa[nie efekt  ich dewestowania. Temu sBu|yBo twoje oszczdzanie. Czy w tym czasie mogBe[ znowu zacz gromadzi  oszczdno[ci? Mo|e tak, a mo|e nie. W ka|dym razie, na- wet je[li tak si staBo, byBo to z caB pewno[ci trudniejsze  ni| w przypadku z gara|em. Niezale|nie od tego, wskutek  naturalnego zu|ywania si pojazdu, wymiana samochodu  159 PaweB Nowak po jakim[ czasie jest caBkiem realna. Jak si przygotujesz  na t okoliczno[? Zcie|ki postpowania Przytoczone powy|ej przykBady nie s fikcj literack. S  wzite z |ycia. W obydwu podkre[liBem, |e to pierwszy  krok. ChodziBo o pierwszy krok na drodze ewolucji finan- sów osobistych. Wiesz ju|, dlaczego ewolucji. Teraz powiemy o [cie|kach postpowania. W pierwszym przykBadzie pierwszy krok zakoDczyB si  sytuacj, w której twoje dochody bie|ce s wiksze ni|  przed rozpoczciem procesu oszczdzania, zatem Batwiej  mo|esz go kontynuowa: na dotychczasowym poziomie  (uzbieranie pienidzy zajmie ci mniej wicej tyle samo)  albo na poziomie wy|szym (uzbierasz pienidze szybciej). Oczywi[cie drugi gara|, dajcy znowu dodatkowe docho- dy pasywne, ponownie prowadzi do lepszej sytuacji: do- chody masz wiksze, Batwiej, czyli wicej mo|esz oszcz- dza, szybciej doj[ do kwoty potrzebnej, by zbudowa  trzeci gara|. Z ka|dym kolejnym jest ci Batwiej d|y do nastpnego. To  wBa[nie jest [cie|ka bogacenia si, [cie|ka wzrostu majtku. W sytuacji opisanej za pomoc drugiego przykBadu ju|  nie jest tak prosto. Dochodów bie|cych masz wprawdzie  tyle, ile przed uruchomieniem oszczdzania, jednak twoje  wydatki staBe zwikszyBy si. Wskutek tego [rodków do  dyspozycji jest mniej, ni| byBo, kiedy nie miaBe[ samocho- 160 RozdziaB 1. Wewntrzne [cie|ki rozwoju du i zanim zaczBe[ oszczdza. W efekcie jest ci trudniej  to robi. Co si stanie, gdy nie bdziesz oszczdza, a sa- mochód trzeba bdzie wymieni? Najprawdopodobniej  signiesz po kredyt. Wtedy do wydatków staBych dojd ci  jeszcze raty spBaty kredytu. Oszczdzanie w takiej sytuacji  stanie si prawie zupeBnie niemo|liwe. To jest [cie|ka ubo|enia. Jest na niej coraz trudniej. Jest jeszcze [cie|ka trwania. Pojawia si wtedy, gdy nie ro- bisz |adnych ruchów w obrbie struktury majtku. Trwasz,  czekajc na& Zcie|ka trwania Zcie|ka ta to raczej okres przej[ciowy. Nie robisz |ad- nych powa|nych ruchów finansowych nie dlatego, |e nie  chcesz. Cz[ciej jeste[ na tyle zwizany sytuacj bie|c,  |e nie mo|esz sobie na nie pozwoli. Czekasz na popraw,  na lepsze czasy: a| skoDczy si spBata kredytu, dostaniesz  podwy|k, sprzedasz dziaBk lub samochód, zakoDczysz  budow, kupisz mieszkanie, znajdziesz prac itp. Mo|na zrozumie, |e taka sytuacja si pojawia oraz jej  okoliczno[ci. Trzeba jednak pamita o kosztach trwania  w stagnacji. Najwa|niejszym z nich jest utracony czas. Nie  mo|na go cofn. Wraz z nim przepada mo|liwo[ zrobienia czego[, co  w tym akurat czasie mogBe[ zrobi. Czasem mo|liwo[ ta  przesunie si na pózniej. Czsto jednak to pózniej staje si  ju| zbyt pózno. 161 PaweB Nowak Mo|e to by przykBadowo co[ na [cie|ce wzrostu. Tutaj  te mo|liwo[ci zawsze istniej. Je[li nie robisz niczego w t  stron, trwanie z czasem staje si form usprawiedliwienia  dla twojej bezczynno[ci. Kiedy ju| zakoDczy si ten okres, czyli pojawi si to, na co  czekaBe[, a twoja sytuacja w zwizku z tym si poprawi,  co zrobisz? Wejdziesz na [cie|k wzrostu czy ubo|enia?  Wiesz przecie|, |e Batwo je pomyli. Zcie|ka ubo|enia Samochód osobowy na u|ytek wBasny to jeden z najbar- dziej jaskrawych przykBadów pasywnych skBadników ma- jtku. Omówiony wy|ej przypadek dobrze ilustruje me- chanizm [cie|ki ubo|enia. Jak on funkcjonuje? Ju| to wiesz: pasywne skBadniki majtku sBu| zaspoko- jeniu okre[lonych, istotnych potrzeb |yciowych. Dom,  mieszkanie   zaspokajaj potrzeby posiadania dachu  nad gBow, ciepBa domowego ogniska, miejsca do pracy,  odpoczynku, rozwoju, osBony przed wiatrem, deszczem,  [niegiem, upaBem, mrozem itd. Samochód pozwala prze- mieszcza si wygodnie, pokaza si znajomym, okaza  swój status. Komputer, telewizor, pralka itp., wszystkie  sBu| okre[lonym funkcjom, s wrcz niezbdne. Dlatego  kupujemy te skBadniki i z nich korzystamy. PBacimy za ich u|ytkowanie, to te| jest oczywiste. Zarabia- my na to. Aha, jeszcze musimy co[ je[, w co[ si ubra,  dokd[ pojecha, dzieci wysBa do szkoBy i zaBatwi wiele  innych spraw. To wszystko te| kosztuje. 162 RozdziaB 1. Wewntrzne [cie|ki rozwoju Kiedy dojdziesz do podsumowania wydatków, na oszcz- dzanie rzadko wystarcza. A skoro nie wystarcza na oszcz- dzanie, skd wzi, gdy trzeba kupi co[ wikszego. Oczy- wi[cie z kredytu: zakupy na raty, kredyt konsumencki,  budowlany, mieszkaniowy, inwestycyjny. Aatwo dostpny,  wic sigasz po niego i&  sprawa zaBatwiona. Otó| nie. Nie jest zaBatwiona. Zakup skBadnika pasywne- go na kredyt prowadzi do znacznego wzrostu wydatków  eksploatacyjnych. Poniewa| do wydatków bezpo[rednio   powodowanych  przez u|ytkowanie skBadnika pasywów  dodaj si raty spBat kredytu. Obci|enie dochodów wydatkami staBymi robi si na tyle  znaczce, |e zaczyna z trudem wystarcza na wydatki  dorazne, konsumpcyjne. Ale pamitasz, |e konsumpcja  jest elastyczna. Wobec tego Batwo j ograniczy. Korzy- stasz z tego bez zastanowienia. Taka jest potrzeba chwili.  Wchodzisz na [cie|k trwania na okres spBaty rat kredytu.  Czekasz koDca spBaty. Jest. Znakomicie, teraz dopiero mo|na poszale. Co ro- bisz? Ledwo spBaciBe[ ekstra pralk, ju| o wymian woBa  lodówka. Nie masz oszczdno[ci, wic znowu raty. Na kil- ka lat. MinBy. DostaBe[ po drodze podwy|k   dobrze.  Nareszcie mo|esz wymieni samochód. Bo ten obecny to  ju| stary grat, prawie zBom. Wymieniasz&  wiesz, co dalej. W ten sposób caBe |ycie mo|esz pracowa, zarabia, na- wet niezle i cigle spBaca kredyty, raty, karty, debety itp. To  prawdziwy finansowy wir grawitacyjny: ledwo zakoDczysz  163 PaweB Nowak spBaca jeden dBug, tworzysz nastpny. Nigdy nie oszcz- dzasz, nigdy nie mo|esz tego przerwa. KoDczysz, odchodzc na emerytur. Banki nie dadz ci  kredytu, który bdziesz spBaca równie| w tym okresie.  Dlatego czas emerytury, mimo |e z dochodami du|o ni|- szymi ni| z dochodami w okresie czynnym zawodowo, od- bierzesz jako moment wytchnienia. To bardzo smutne. Zcie|ka wzrostu majtku W przykBadzie z gara|em widziaBe[, jak polepszyBa si  sytuacja wskutek zainwestowania w niego oszczdno[ci.  Otrzymane dochody pasywne dodaBy si do dochodów  z pracy i zwikszyBy ilo[ bie|cych [rodków do swobod- nego dysponowania. Taki stan mo|na wykorzysta do faktycznego podniesie- nia stopy |yciowej, to jest do zwikszenia ilo[ci [rodków  przeznaczonych na wydatki dorazne. Mo|na te| powtó- rzy manewr z gara|em. Albo z dowolnym innym skBad- nikiem aktywnym. Tylko teraz, dysponujc wikszymi [rodkami, mo|esz  szybciej budowa kapitaB wymagany do wykonania kolej- nego kroku. Kolejn inwestycj uruchomisz w krótszym  czasie. To du|y postp, poniewa| z t chwil bdziesz dys- ponowa ju| drugim zródBem dochodów pasywnych. W ten sposób twoje dochody bie|ce ponownie si zwik- sz. To prawie tak, jakby[ dostaB podwy|k. Prawie, ponie- wa| z otrzymaniem podwy|ki wi|e si nadal konieczno[  164 RozdziaB 1. Wewntrzne [cie|ki rozwoju [wiadczenia pracy. W przypadku aktywów nie musisz tego  robi. WypracowaBe[ sobie podwy|k w dochodach, gro- madzc oszczdno[ci i inwestujc je w zródBo dochodów  pasywnych. Teraz, dysponujc jeszcze wikszymi [rodkami, mo|esz  szybciej budowa kapitaB, wymagany do wykonania kolej- nego kroku. Mo|esz te| si przymierzy do zupeBnie innej  kategorii aktywów, na caBkiem innym poziomie nakBadów  pocztkowych i oczekiwanych dochodów pasywnych. W którym[ momencie twoje dochody pasywne staj si na  tyle wysokie, |e wystarczaj na pokrycie twoich bie|cych  wydatków. Mo|esz przesta pracowa na etacie albo caBy  dochód z niego przeznacza na kolejne inwestycje, akty- wa, zródBa dochodów pasywnych. Czy wyobra|asz sobie, do czego mo|e ci doprowadzi ta  [cie|ka? Znam kilka osób, które ni pod|aBy przez wiele  lat. Procesy, które tu opisuj, s powolne. Nie zachodz  z dnia na dzieD. Ale je[li je podejmiesz, zapewniam, trud- no jest znalez granic, do jakiej mo|esz dotrze. Zcie|ki to mo|liwo[ci, nie determinanty Opisane [cie|ki rozwoju finansów osobistych s pochod- n wBa[ciwo[ci skBadników majtku, a konkretnie aktywów  i pasywów, z ich zdolno[ci do generowania dodatkowych  dochodów lub wydatków w dBugim okresie i stanowi we- wntrzne wBa[ciwo[ci Systemu Finansów Osobistych. 165 PaweB Nowak Wszystkie trzy [cie|ki s w twoim zasigu. Zawsze mo- |esz wej[ na któr[ z nich. Powiem wicej: zawsze któ- r[ z nich pod|asz, gdy pozostaBe czekaj, |eby z nich  skorzysta. S opcj. Je[li nie podejmiesz [cie|ki wzrostu,  podejmiesz [cie|k inn. Jak widziaBe[, nie ma ich wiele. Musz jeszcze wspomnie o jednym: omówione [cie|ki  nie wyczerpuj caBo[ci zagadnienia funkcjonowania finan- sów osobistych. Z kilku powodów. Po pierwsze, w |yciu nie mo|na korzysta tylko z aktywów  albo tylko z pasywów. Konsumpcja i pasywa s niezbdne  w normalnym, codziennym funkcjonowaniu i nie mo|na  z nich zrezygnowa. Aktywa nie s niezbdne, mo|na ich  nie mie. Dlatego rzeczywisty kierunek rozwoju finansów  osobistych musi uwzgldnia tak|e t specyfik. Po drugie, na dBugotrwaBy rozwój finansów osobistych  wywieraj znaczcy wpByw tak|e inne czynniki, zarówno  wewntrzne (w obrbie samego Systemu Finansów Oso- bistych), jak i zewntrzne (pochodzce z otoczenia i od- dziaBujce na system). Po[wiciBem im rozdziaB trzeci tej  cz[ci ksi|ki. Po trzecie, prawidBowo[ci wystpujce wewntrz Systemu  Finansów Osobistych, zwBaszcza te na [cie|ce wzrostu,  mo|na wzmacnia. SBu| temu ró|nego rodzaju narzdzia,  prawa naturalne, mechanizmy i zjawiska. Istniej równie|  naturalne ograniczenia, na które natrafiasz, pod|ajc t  [cie|k, a które hamuj tempo wzrostu. Pisz o tym wicej  w rozdziale czwartym tej cz[ci. 166 RozdziaB 1. Wewntrzne [cie|ki rozwoju Po czwarte wreszcie, mimo wielu podobieDstw midzy ak- tywami i pasywami, jest midzy nimi fundamentalna ró|- nica. O ile pasywa nabywa si w sposób niejako naturalny,  o tyle nabywanie aktywów wymaga namysBu, wiedzy, deter- minacji, wyrzeczeD i odwagi w podejmowaniu ryzyka. A to  nie jest ju| naturalne. O tym wicej w nastpnej cz[ci. Z wymienionych wy|ej powodów nie mo|na uto|samia  [cie|ek trwania, wzrostu czy ubo|enia z kierunkiem ewo- lucji finansów osobistych w dBugim okresie. Omówione  wBa[ciwo[ci funkcjonuj jako wewntrzne prawidBowo[ci  majtku osobistego i stanowi filary rozwoju, baz, na któ- rej mo|na budowa wBasny kierunek rozwoju. Pisz o tym  w nastpnej cz[ci. R o z d z i a B 2 . O oszczdno[ciach i oszczdzaniu Prawdopodobnie zauwa|yBe[, |e w obydwu przykBadach  z poprzedniego rozdziaBu na pocztku byBo podjcie de- cyzji o systematycznym oszczdzaniu: by naby okre[lony  skBadnik majtku w chwili, gdy kwota odBo|onych i sku- mulowanych oszczdno[ci oka|e si wystarczajca. ZwróciBe[ tak|e uwag, |e w opisie [cie|ki wzrostu stale  posBugiwaBem si pojciem oszczdno[ci i oszczdzania.  Nie bez przyczyny. Rzeczowe wyja[nienie mechanizmów  funkcjonowania finansów osobistych, niezale|nie od tego,  czy si bogacisz czy nie, wymaga powa|nego potraktowa- nia tak|e tego aspektu.  Relatywnie niska ogólna [wiadomo[ tego, jak wa|ne jest  zrozumienie mechanizmów funkcjonowania finansów  osobistych w kontek[cie budowania majtku osobistego,  jest jeszcze bardziej zmniejszana czstym u|ywaniem po- jcia oszczdzania w ró|nych, nie zawsze poprawnych,  kontekstach. Czy oszczdza znaczy oszczdza Gdy analizowaBem pojcie oszczdzania, tak jak si go  u|ywa w odniesieniu do finansów osobistych, doszukaBem  si przynajmniej sze[ciu ró|nych kontekstów. Po przyjrze- 168 RozdziaB 2. O oszczdno[ciach i oszczdzaniu niu si im okazuje si, |e tylko dwa definiuj oszczdzanie  jako proces powikszania warto[ci majtku osobistego,  przy czym w jednym przypadku oszczdzanie jest efek- tywne, w drugim   zdecydowanie mniej. Ale po kolei. Oszczdzanie celowe Oszczdzanie celowe to nadwy|ka dochodów w stosunku  do wydatków w okresie bie|cym, niewydana i zachowana  do nastpnego miesica, w którym dodaje si do nadwy|ki  bie|cej. Proces taki, utrzymywany z miesica na miesic,  w dBugim okresie, podejmowany jest z reguBy w okre[lo- nym celu, a oszczdno[ci tak rozumiane maj charakter  trwaBy. Takie podej[cie do oszczdzania to sposób na budowanie  warto[ci majtku osobistego, zwBaszcza gdy odnosi si do  gotówki. Dziki temu nie ma |adnych problemów z okre- [leniem, ile si zaoszczdziBo, chocia| z uwagi na ulotno[  warto[ci nabywczej pienidzy, zwBaszcza w dBugim okre- sie, oszczdzanie wprost nie powinno pozostawia [rod- ków w formie gotówki. To wBa[nie w tym znaczeniu pojcie oszczdzania pojawi- Bo si w przykBadach i w opisie [cie|ki wzrostu, o których  byBa mowa w poprzednim rozdziale. Redukcja wydatków regularnych Wcze[niej pisaBem o tym, |e wydatki eksploatacyjne s po- noszone regularnie z miesica na miesic i |e maj charak- ter wydatków staBych, co oznacza, |e ich warto[ z miesi- ca na miesic pozostaje mniej wicej jednakowa. 169 PaweB Nowak W odniesieniu do takich wydatków mog pojawi si  oszczdno[ci, czyli mo|na te wydatki obni|y   przykBado- wo poprzez negocjacje warunków wspóBpracy z dostawca- mi usBug albo poprzez ograniczenie wielko[ci zu|ycia czyn- nika bdcego podstaw ustalenia wysoko[ci wydatków. Je|eli pBacimy regularnie za ogrzewanie [rednio 550 zB na  miesic, a wskutek uszczelnienia okien zmniejszymy te  wydatki do 400 zB na miesic, to zaoszczdzimy [rednio  150 zB na miesic. Oszczdno[ci takie pozostawiaj nam [rodki do dyspo- zycji, jednak tylko wtedy, gdy stan si oszczdno[ciami  w pierwszym znaczeniu tego sBowa. W przeciwnym razie zwiksz ilo[ [rodków wydatkowa- nych na inne cele i nie przyczyni si do budowania war- to[ci majtku osobistego, chocia| podnios odczuwan  stop |yciow. Tanie zakupy Oszczdno[ci s traktowane jako kupowanie czego[ po  okazyjnej, na ogóB ni|szej ni| zwykle cenie. PrzykBadowo,  mo|na kupi trzystugramow kostk masBa [mietankowe- go za 5,5 zB w jednym sklepie albo tak sam kostk masBa  za 6,5 zB w innym sklepie, albo t sam ilo[ innego masBa  za 4,5 zB. Kupujc taniej, oszczdzamy, co oczywi[cie jest wska- zane. Jednak podobnie jak w przypadku redukcji wydat- ków eksploatacyjnych, wygospodarowane w ten sposób  oszczdno[ci pozostan jako [rodki do dyspozycji w dBu- 170 RozdziaB 2. O oszczdno[ciach i oszczdzaniu gim okresie tylko wtedy, gdy nie zostan wydane na co[  innego  teraz  i stan si oszczdno[ciami w pierwszym  znaczeniu tego sBowa. Superokazja Pewnie nie raz dostaBe[ e-mail z superofert: ekskluzywny  zestaw, na którym zaoszczdzisz a| do x zB albo a| do n  procent, i to tylko teraz. To ulubiony zwrot sprzedajcych  w internecie. Czsto nawet nie widzisz, co i za ile ci oferu- j, tylko podaj, ile na tym oszczdzisz, czyli niby zyskasz.  Troch to przewrotne, nie uwa|asz?! Pojcie oszczdno[ci staje si w takim przypadku chwy- tem marketingowym, majcym wywoBa u ciebie poczu- cie, |e to co[ jest wyjtkowe, ulotne i jednocze[nie tanie.  W rezultacie ma wytworzy potrzeb kupna i doprowa- dzi do podjcia takiej decyzji. Nie ma wic, jak widzisz,  nic wspólnego z oszczdzaniem. Jedno uzupeBnienie: je[li oferowany w ten sposób produkt jest  czym[, czego potrzebujesz, czego szukasz, co kupi zaplano- waBe[, oczywi[cie lepiej jest skorzysta z takiej  oszczdnej   oferty i kupi taniej, ni| nie skorzysta i kupi dro|ej. Musisz  tylko zwróci uwag, czy to deklarowane obni|enie ceny nie  jest tylko fikcj, bo wiem, |e ró|nie z tym bywa. Tak czy inaczej, oszczdno[ci w takiej sytuacji pozosta- j w swej istocie efektywnym narzdziem sprzeda|owym  i nie maj wiele wspólnego z budowaniem warto[ci wBa- snego majtku. W ka|dym razie nie s to oszczdno[ci  w rozumieniu oszczdzania celowego. 171 PaweB Nowak Zaciskanie pasa Gdy dysponujesz staBymi dochodami i masz okre[lon  struktur wydatków, dodatkowo przez dBu|szy czas, to  wiesz, na co ci sta, na ile mo|esz sobie pozwoli. Je[li w tej sytuacji kupisz co[ na raty, przykBadowo: wymie- nisz pralk, lodówk, komputer albo telewizor, w ustalo- nej dotychczasowej strukturze wydatków nastpi zmiana:  wydatki regularne powiksz si o wysoko[ raty spBaty  kredytu zacignitego na dany produkt. Wydatki konsumpcyjne zmniejsz si o t sam kwot  w przypadku wymiany, albo o wiksz, gdy kupisz co[,  czego wcze[niej nie miaBe[ (na przykBad skuter). Obni|asz wic swoje wydatki dorazne, niekiedy w tak zna- czcym stopniu, |e powiesz, i|  zaciskasz pasa . Zaciskasz  pasa, lecz czy oszczdzasz? W kontek[cie budowania warto[ci   nie! Twoje oszcz- dzanie w tym przypadku to nic innego jak wykorzystanie  elastyczno[ci konsumpcji. SpBata kredytu To tak|e forma oszczdzania, uregulowana prawnie i pra- wie nigdzie tak nie okre[lana. Powiem wicej: jest to praw- dopodobnie najpowszechniej spotykana, najmniej rozu- miana i najdro|sza forma oszczdzania, za które si pBaci.  Czsto niestety bardzo du|o. Niezale|nie od tego, spBacany kredyt, je[li zostaB wzity na  nabycie skBadnika majtku, a nie na konsumpcj, podnosi  172 RozdziaB 2. O oszczdno[ciach i oszczdzaniu stopniowo warto[ majtku osobistego. Pamitasz, dla- czego tak si dzieje? Kredyt to skBadnik pasywów o warto[ci ujemnej, która  ro[nie do zera w miar jego spBacania. Zatem ka|da spBa- cona rata kredytu zmniejsza zadBu|enie, czyli zwiksza od- powiednio warto[ majtku osobistego. Dlatego spBata kredytu jest praktycznie tym samym, co  systematyczne oszczdzanie. Z dwiema uwagami: [rodki  w przypadku systematycznego oszczdzania s dostp- ne na koniec okresu oszczdzania, w przypadku kredytu  na pocztku tego procesu. Oszczdzajc systematycznie,  mo|na zarabia na oszczdno[ciach, podczas gdy oszcz- dzajc w formie spBat kredytu, dopBaca si do niego. To trudny aspekt, chyba najtrudniejszy w codziennym za- rzdzaniu wBasnymi [rodkami. Dotyka samego jdra Sys- temu Finansów Osobistych. Raz rozstrzygnity   potrafi  okre[li kierunek ich rozwoju na ich caBe  |ycie . Je[li dro- g wzrostu, to jeszcze nie jest zle, ale je[li inn   mo|e by  bardzo ró|nie. W ka|dym razie problem jest powa|ny. Dwa podej[cia do finansowania zakupów Problem, który pojawiB si w koDcówce poprzedniego pod- rozdziaBu, dotyczy, jak si prawdopodobnie domy[lasz, twoje- go podej[cia do finansowania zakupów o znacznej warto[ci. Mam tu na my[li takie zakupy, których warto[ wykracza  poza bie|ce mo|liwo[ci finansowe. W praktyce mo|e to  by na przykBad komplet podrczników dla ucznia w kla- 173 PaweB Nowak sie gimnazjalnej, gdy twoje dochody s niewielkie, nowa  pralka czy samochód, gdy dochody przekraczaj nieznacz- nie [redni krajow, albo mieszkanie czy dom, gdy docho- dy masz zdecydowanie powy|ej tej [redniej. Kwestia w swej istocie jest taka sama, niezale|nie od wy- soko[ci dochodów: gdy kupujesz co[ tak warto[ciowego,  masz na to przygotowane [rodki albo musisz skorzysta  z kredytu. Mo|e to by po|yczka od bliskich lub znajo- mych, raty ustalone przy zakupie czy kredyt zacignity  w banku, w formie umowy o kredyt, karty kredytowej czy  wreszcie na rachunku bie|cym. Je[li masz przygotowane wBasne [rodki, które stopniowo  gromadziBe[ w drodze systematycznego oszczdzania, ku- pujesz, korzystajc z tych wBa[nie [rodków. To podej[cie  do finansowania zakupu nazywam podej[ciem ex ante. Je|eli nie gromadzisz [rodków na planowany zakup albo  je[li decyzja odno[nie niego pojawia si nagle, w chwili za- kupu nie dysponujesz wBasnymi [rodkami w odpowiedniej  wysoko[ci, wic zacigasz dBug. Dostajesz z tego tytuBu  [rodki do wBasnej dyspozycji i przeznaczasz je na wBa[nie  realizowany zakup. Nazywam to podej[ciem ex post. Z perspektywy tworzenia warto[ci oznaczaj to samo:  stopniowe jej powikszanie wskutek gromadzenia [rod- ków w miar upBywu czasu. S wic podobne do siebie,  a jednak ró|ni si diametralnie. Podej[cie ex ante W podej[ciu ex ante przewidujesz przyszBe znaczce wy- datki. Na tej podstawie mo|esz zaplanowa proces groma- 174 RozdziaB 2. O oszczdno[ciach i oszczdzaniu dzenia [rodków na ten cel: uwzgldniajc okres, w jakim  mo|esz to robi, mo|liwo[ci oszczdzania w tym czasie,  kwot, jak chcesz uzbiera na koniec, i liczysz. Zróbmy  to na przykBadzie: Za dziesi lat chcesz kupi samochód osobowy na wBa- sny u|ytek. Wybierasz segment, szacujesz warto[, dzielisz  j przez liczb miesicy w tych latach, kiedy bdziesz od- kBada pienidze na ten cel. Uzyskujesz kwot, któr masz  odkBada ka|dego miesica. ZaBó|my, |e ten samochód  bdzie kosztowa 75 000 zB. 75 000 zB przez dziesi lat  daje 7500 zB rocznie, czyli 625 zB w miesicu. Oceniasz, |e  sta ci na takie oszczdno[ci, wic zaczynasz oszczdza.  Ale uzmysBawiasz sobie, |e przecie| dziesi lat to okres  wystarczajco dBugi, |eby zjawiska utraty siBy nabywczej  pienidza wywarBy swój wpByw. Musisz wic dokona kilku korekt w swoich zaBo|eniach. Po  pierwsze, przyjmujesz, |e inflacja w cigu tych dziesiciu lat  bdzie waha si mniej wicej w granicach zaBo|onych w ce- lach strategicznych NBP i wynosi [rednio 2,5% rocznie. W cigu dziesiciu lat spowoduje wic wzrost cen o 28%.  Mo|na na to spojrze dwojako: albo przyj, |e samochód,  który dzisiaj kosztuje 75 000 zB, za dziesi lat bdzie kosz- towa 96 000 zB, i odpowiednio podnie[ kwot oszczd- no[ci   do 800 zB miesicznie, albo uzna, |e 75 000 zB to  górna granica mo|liwa do wydania i zosta przy pierwot- nej warto[ci zaBo|onych oszczdno[ci, liczc si z tym, |e  za dziesi lat kupisz samochód, który dzisiaj jest wart co  najwy|ej 58 000 zB. 175 PaweB Nowak Po drugie, niezale|nie od ewentualnej korekty kwoty  oszczdno[ci, nie chcesz biernie czeka, a| pienidze te  utrac warto[. Nie zale|y ci na tym, |eby móc je podj  wcze[niej, dlatego szukasz odpowiedniego instrumentu, ta- kiego, który pozwoli ci na systematyczne odkBadanie przez  te dziesi lat, uchroni gromadzone [rodki przed inflacj  i jeszcze doBo|y kilka procent zysku, ale bez zbdnego ry- zyka. Wiesz, czego potrzebujesz, wic nie traktujesz przy- gotowanego procesu jako okazji do Batwego zarobku. Wybierasz instrument, po którym spodziewasz si uzy- ska stop zwrotu 8% [redniorocznie. Jak teraz ksztaBtuj  si planowane oszczdno[ci? Okazuje si, |e |eby osi- gn kwot 75 000 zB po dziesiciu latach, wystarczy w ci- gu miesica odkBada tylko 414 zB. Czyli 211 zB mniej ni|  w przypadku bez inwestowania. Tutaj nawet ustalenie celu na poziomie 96 000 zB, tj. po  uwzgldnieniu inflacji, bdzie wymagaBo kwoty oszczd- no[ci miesicznie tylko 530 zB, a wic nadal wyraznie mniej  ni| przyjte pocztkowo 625 zB. Wniosek? Podejmujc si systematycznego budowania ka- pitaBu w drodze regularnego inwestowania niewielkich kwot  oszczdno[ci, mo|na na tych oszczdno[ciach zarobi.  W naszym przykBadzie, d|c do zgromadzenia kwoty na  samochód o spodziewanej warto[ci 96 000 zB, przez dzie- si lat wyBo|ysz z wBasnej kieszeni tylko ok. 64 000 zB. Zapewniasz sobie w ten sposób rabat w wysoko[ci  32 000 zB. Oczywi[cie ten rabat to nie rabat przy zakupie:  to wypracowany w cigu dziesiciu lat oszczdzania sku- 176 RozdziaB 2. O oszczdno[ciach i oszczdzaniu mulowany efekt cigBego powikszania oszczdno[ci o te  8% rocznie. Podej[cie ex post W podej[ciu ex post decyzj o zakupie podejmujesz ad hoc,  bez wcze[niejszego przygotowania finansowego. Oceniasz  swoj zdolno[ kredytow, a nastpnie, je[li jest wystar- czajca, wystpujesz o kredyt na sfinansowanie nabycia  tego, co postanowiBe[. Ponownie zilustruj t sytuacj na  podobnym przykBadzie. Chcesz kupi samochód osobowy na wBasny u|ytek. Masz  ju| upatrzony model. Kosztuje jedynie 75 000 zB, ale co to  za cudeDko, super, tylko bra i jecha. RozmawiaBe[ ju|  ze swoim doradc w banku, ze zdolno[ci kredytow i hi- stori kredytow nie masz problemów. Podpisujesz doku- menty, troch zaBatwiania, tablice, ubezpieczenie i&  ru- szasz. Samochód nowy, jeszcze pachnie fabryk, ekstra! Pod koniec miesica przypada termin pierwszej raty kre- dytu. No có|, my[lisz, trzeba wpBaci. Ale byBe[ na tyle  przewidujcy i zapobiegliwy, |e kredyt wziBe[ na dziesi  lat, na 8%, w ratach równych w ka|dym miesicu. Ile ci wyniesie rata? Jedyne 910 zB miesicznie. Inflacj  si nie przejmujesz, poniewa| w oprocentowaniu kredytu  jest ju| ona uwzgldniona. Wic ustanawiasz staBe zlecenie  i wicej do tego tematu nie wracasz. Samo si toczy. Mija dziesi lat. ZaBo|ymy jeszcze, |e w tym okresie nie  byBo zmian stóp procentowych NBP, |e udaBo si szcz- 177 PaweB Nowak [liwie spBaci bez |adnych trudno[ci caBy kredyt. Ile wpBa- ciBe[ do banku z tego tytuBu? To proste: trzeba te 910 zB pomno|y przez sto dwadzie- [cia miesicy. Daje to kwot 109 000 zB. Za samochód za- pBaciBe[ 75 000 zB, a do banku wpBaciBe[ 109 000 zB. Twoje  dodatkowe koszty z tytuBu korzystania z kapitaBu, który  nie byB twój, to 34 000 zB. Samochód kosztowaB ci wic o 34 000 zB wicej ni| cena  katalogowa. To dodatkowy wydatek stanowicy 45% war- to[ci samochodu. Oczywi[cie rozBo|yB si on na dziesi  lat, na sto dwadzie[cia miesicy, wic mocno nie dokuczaB,  ale i tak byBo to ok. 285 zB miesicznie. Czy mo|na ju| z tego wycign jaki[ wniosek? Korzysta- jc z cudzych [rodków, aby zrealizowa znaczne zakupy,  podejmujemy proces systematycznego oszczdzania, przy  czym za oszczdzanie to musimy pBaci. Dobrze, |e pBaci- my stopniowo, w miar spBat rat kredytu. Jak to jest w praktyce Je|eli zestawimy otrzymane wyniki obok siebie, czyli kwo- t oszczdno[ci 530 zB miesicznie w podej[ciu ex ante z kwot 910 zB miesicznie w podej[ciu ex post, oka|e si,  |e ró|nica pomidzy nimi wynosi 380 zB miesicznie. Oznacza to, |e przez dziesi lat gromadzenia oszczdno[ci  w przypadku ex ante zgromadzili[my o 45 600 zB wicej ni|  w przypadku ex post. Trzeba przyzna, |e to znaczca kwota. Tyle liczby z przykBadów. W praktyce otrzymany w ten  sposób obraz jest znacznie gorszy. Z dwóch powodów. 178 RozdziaB 2. O oszczdno[ciach i oszczdzaniu Po pierwsze, stopy procentowe s tu tylko cz[ciowo re- alistyczne. W przypadku inwestycji bezpiecznych 8%  [redniorocznie to ju| zupeBnie przyzwoity wynik, chocia|  godzc si na wiksze ryzyko, mo|na uzyska wicej. Rze- czywiste kredyty na samochód oprocentowane s znacz- nie wy|ej ni| na 8%. Nie przesadz, je[li napisz, |e 16%  [redniorocznie to niezbyt wysokie oprocentowanie. Mo|na sprawdzi, |e przy oprocentowaniu kredytów 16%  rocznie rata spBaty wynosiBaby ju| 1256 zB miesicznie. To  a| o 726 zB wicej ni| kwota wymaganych oszczdno[ci  inwestowanych na 8%. W okresie dziesiciu lat ró|nica  midzy tymi podej[ciami to ju| 87 000 zB. Skutki takiego  stanu rzeczy s dalekosi|ne. Dlaczego tak uwa|am? Rzeczywisty dylemat Ró|nica w wysoko[ci kwot odkBadanych w okresie oszcz- dzania, która jest znaczna, to tylko jeden aspekt odró|nia- jcy podej[cie ex ante od podej[cia ex post. Z tej perspek- tywy patrzc, podej[cie ex ante daje bezwzgldnie lepsze  wyniki ni| podej[cie ex post. Za podej[ciem ex ante przemawia te| kolejny czynnik.  Tutaj gromadzimy [rodki na zakup, zanim uruchomimy  zwizane z zakupionym skBadnikiem majtku wydatki  eksploatacyjne. Kiedy te ju| si pojawi, nie musimy dalej  oszczdza. Mniej wicej utrzymujemy staBy poziom stopy  |yciowej. W przypadku podej[cia ex post po zakupie poja- wiaj si w naszych wydatkach dwie pozycje: raty spBaca- nego kredytu oraz wydatki eksploatacyjne. Wyraznie obni- |amy poziom stopy |yciowej. 179 PaweB Nowak Z drugiej strony przy podej[ciu ex ante na [rodki musimy  czeka nawet wiele lat. W podej[ciu ex post bierzemy kre- dyt wBa[nie dlatego, |e udostpnia nam [rodki ju|. A one  teraz wBa[nie s potrzebne. Dlatego gdy nie dysponujemy  kwot z oszczdno[ci, kredyt pozostaje jedynym mo|li- wym rozwizaniem. Ten ostatni aspekt jest, jak si okazuje, najistotniejszy przy  podejmowaniu decyzji. Kiedy ju| spBacamy kredyt i jesz- cze ponosimy wydatki eksploatacyjne, trudno pogodzi  si z kolejnym wyrzeczeniem w postaci systematycznie  odkBadanych kwot na jaki[ cel, który osigniemy za pi,  dziesi czy pitna[cie lat. Po prostu na to nie wystarcza.  A za te pi, dziesi czy pitna[cie lat pojawi si potrzeby  wymagajce wikszych [rodków. Mo|e ju| wtedy obecne  kredyty bd spBacone, wic&  Mo|e zaczniesz wtedy od- kBada na przyszBe wydatki? Raczej nie. Raczej skorzystasz  z powikszonej wskutek spBaty kredytu zdolno[ci kredyto- wej i wezmiesz kolejny kredyt. Pomy[l, jakie to jest smutne i przewrotne jednocze[nie:  pierwszy powa|ny wydatek w |yciu, samodzielne mieszka- nie, wymaga kredytu. Kredyt obci|a ci na tyle, |e nie po- dejmujesz si oszczdzania. A powa|ne potrzeby finanso- we pojawiaj si co kilka lat. Wtedy nie masz oszczdno[ci,  nie mo|esz ich zaspokoi bez kredytu. Bierzesz go na kilka  lat. Potem znowu na kilka, i znowu, i znowu, i znowu. Poznajesz to? Pierwsza powa|na decyzja finansowa, a nim  si zastanowisz nad sob, ju| jeste[ na [cie|ce ubo|enia,  ju| emerytura za pasem, ju| za pózno, |eby co[ zmienia.  Przygnbiajce, prawda? 180 Dlaczego warto mie peBn wersj? PeBn wersj ksi|ki zamówisz na stronie wydawnictwa ZBote My[li http://czwarta-droga-finanse-oso biste.zlotemysli.pl

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
system finansowy
BI 3 modele systemu finansowego
Finanse osobiste swiadome zarzadzanie wlasnym portfelem finoso
System Finansowy
Nowotestamentalny obraz celników na tle systemu finansowego Judei
Planowanie finansow osobistych
System finansowy państwa i jego elementy

więcej podobnych podstron