Gabriela Ballion
System finansowy państwa
i jego elementy
Finanse i rachunkowość 1
Tematyka wykładu
1. Definicja finansów
2. System finansowy państwa
3. Strumienie i zasoby finansowe w gospodarce
4. Powiązania systemu finansowania
przedsiębiorstwa z systemem finansowym
państwa
www.wszop.edu.pl
Finanse i rachunkowość 2
1. Finanse
Finanse to proces
gromadzenia i rozdziału
zasobów pieniężnych,
a w potocznym
rozumieniu  same
zasoby pieniężne,
którymi dysponują
publiczne i prywatne
podmioty gospodarcze.
www.wszop.edu.pl
Finanse i rachunkowość 3
2. System finansowy państwa
System finansowy państwa to mechanizm
współtworzenia przepływu siły nabywczej między
podmiotami gospodarczymi.
W skład systemu finansowego wchodzą:
" instrumenty finansowe,
" rynki finansowe,
" instytucje finansowe,
" zasady określające sposób ich funkcjonowania.
www.wszop.edu.pl
Finanse i rachunkowość 4
" Instrumenty finansowe to zobowiązania i należności
finansowe np. udział w majątku podmiotu gospodarczego,
" Rynki finansowe to ogół transakcji związanych z obrotem
papierami wartościowymi, które stanowią instrument
zasilania obrotu gospodarczego; występują rynki pieniężne
(popyt i podaż kapitału pożyczkowego) i kapitałowe (rynek
obrotu walorami długoterminowymi),
" Instytucje finansowe to ogół pośredników finansowych
występujących w gospodarce narodowej,
" Zasady określające sposób ich funkcjonowania to przyjęte
normy postępowania uczestników rynków finansowych
(sformalizowane i niesformalizowane).
www.wszop.edu.pl
Finanse i rachunkowość 5
2.1. Modele systemu finansowego
państwa
System oparty na rynku
System finansowy
papierów
bankowo 
wartościowych (zwany
zorientowany (zwany
systemem anglosaskim,
systemem reńskim,
amerykańskim)
kontynentalnym,
niemiecko-japońskim)
www.wszop.edu.pl
Finanse i rachunkowość 6
3. Zjawiska finansowe
zjawiska pieniężne > zjawiska finansowe
Zjawiska finansowe to takie zjawiska pieniężne, które
są związane z cyrkulacją (ruchem) pieniądza.
Nie obejmują zjawisk, w których pieniądz występuje
w innym charakterze np. do mierzenia wielkości
nakładów i efektów produkcyjnych lub wielkości
spożycia.
www.wszop.edu.pl
Finanse i rachunkowość 7
3.1. Klasyfikacja zjawisk
finansowych
Kryterium podmiotowe Kryterium przedmiotowe
" przychody i wydatki związane z
" finanse publiczne
wyminą produktów
" finanse przedsiębiorstw
" dochody z pracy oraz
" finanse banków i innych
wynagrodzenia za pracę
instytucji kredytowych
" płatności transferowe
" finanse ubezpieczeń
" opłaty za usługi społeczne
" finanse gospodarstw
" usługi finansowe, przychody i
domowych (finanse
wydatki kredytowe oraz
ludności)
ubezpieczeniowe
www.wszop.edu.pl
Finanse i rachunkowość 8
3.2. Finanse publiczne
Finanse publiczne są to procesy związane
z gromadzeniem i rozdysponowaniem środków
publicznych, a w szczególności gromadzenie
dochodów i przychodów publicznych, wydatkowanie
środków publicznych, finansowanie potrzeb
pożyczkowych budżetu państwa, finansowanie
potrzeb pożyczkowych budżetów jednostek
samorządu terytorialnego, zaciąganie zobowiązań
angażujących środki publiczne, zarządzanie środkami
publicznymi, zarządzanie długiem publicznym,
rozliczenia z budżetem Unii Europejskiej.
www.wszop.edu.pl
Finanse i rachunkowość 9
3.3. Funkcje finansów publicznych
a/ funkcja alokacyjna (przemieszczanie zasobów
w gospodarce rynkowej w związku z realizacją zadań
publicznych np. obrony narodowej oraz zadań
społecznych tj. zaspokajanie indywidualnych potrzeb
obywateli),
b/ funkcja redystrybucyjna (spełniając konstytucyjne
obowiązki państwo ponosi wydatki związane
z alokowaniem dóbr publicznych i społecznych)
c/ funkcja stabilizacyjna (posługiwanie się
instrumentami alokacji zasobów i redystrybucji
dochodów do łagodzenia wahań cyklu
koniunkturalnego.
www.wszop.edu.pl
Finanse i rachunkowość 10
3.4. y
ródła i formy dochodów
publicznych
DOCHODY
BEZZWROTNE
Opodatkowanie
Opłaty pobierane
podmiotów
przez władze
gospodarczych
publiczne (np. za
i gospodarstw
koncesje)
domowych
Z własnej
Pożyczki
działalności
wewnętrzne i
gospodarczej
zewnętrzne
i wykorzystania
własności publicznej
ZWROTNE
www.wszop.edu.pl
Finanse i rachunkowość 11
3.5. Przeznaczenie i formy wydatków
publicznych
Finansowanie rozwoju społeczno-gospodarczego kraju i finansowanie rozwoju
lokalnego (drogi, porty morskie i lotnicze, urządzenia gospodarki wodno-
ściekowej)
Pokrycie strat i dofinansowanie działalności przedsiębiorstw sektora
publicznego
Subwencjonowanie gospodarstw domowych (dopłaty do cen towarów
nabywanych przez gospodarstwa domowe np. lekarstw oraz transfery
socjalne np. stypendia, zasiłki rodzinne, zasiłki dla bezrobotnych)
Pokrycie całości lub części kosztów świadczenia usług społecznych np. opieki
zdrowotnej, kształcenia)
Zapewnienie bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego
Utrzymanie aparatu państwowego i samorządowego wraz z wymiarem
sprawiedliwości i więziennictwem
Obsługa zewnętrznego i wewnętrznego długu publicznego
www.wszop.edu.pl
Finanse i rachunkowość 12
4. Strumienie i zasoby finansowe
Strumienie finansowe to przepływ wartości
pieniężnych między podmiotami w danym czasie.
ELEMENTY STRUMIENI FINANSOWYCH
Zasób Kierunek
Czas w jakim jest
wartości ruchu
dokonany
www.wszop.edu.pl
Finanse i rachunkowość 13
Kierunek
ruchu
www.wszop.edu.pl
Finanse i rachunkowość 14
4.1. Zasoby finansowe
Zasoby finansowe to inaczej majątek finansowy,
tworzą go:
" pieniądze oraz
" wartości zbliżone do pieniądza (np. weksle, obligacje)
www.wszop.edu.pl
Finanse i rachunkowość 15
4.2. Struktura finansowa
gospodarki narodowej
Struktura finansowa gospodarki narodowej to relacja
między zasobami i strumieniami finansowymi.
Relację te należy analizować w sposób:
" ilościowy (rejestracja przypływu i gromadzenia
zasobów pomiędzy poszczególnymi podmiotami),
" jakościowy (przebieg i przyczyny przepływu oraz
przyczyny powstałej struktury)
www.wszop.edu.pl
Finanse i rachunkowość 16
4.3. Finanse publiczne
Finanse publiczne wiążą się bezpośrednio z pojęciami
takimi jak:
" budżet (państwa i samorządów terytorialnych),
" dochody budżetu (podatki i in.),
" wydatki budżetu (na szkolnictwo, służbę zdrowia,
bezpieczeństwo wewnętrzne, naukę i in.),
" deficyt,
" dług publiczny.
www.wszop.edu.pl
Finanse i rachunkowość 17
4.4. Finanse banków
Sektor bankowy ma dwuszczeblową strukturę:
" bank centralny (w Polsce Narodowy Bank Polski)
" banki komercyjne (uniwersalne i wyspecjalizowane).
Bank centralny obsługuje sektor finansów
publicznych. Pozostałe jednostki są obsługiwane
przez banki komercyjne.
www.wszop.edu.pl
Finanse i rachunkowość 18
4.5. Finanse ubezpieczeń
społecznych
Jest to część systemu obejmująca przymusowe
ubezpieczenie emerytalne, rentowe i zdrowotne.
W Polsce ZUS stanowi instytucję poza systemem
finansów publicznych, gdyż ma niezależność
finansową.
www.wszop.edu.pl
Finanse i rachunkowość 19
4.6. Finanse gospodarstw
domowych
Przychody (wynagrodzenia, z
działalności gospodarczej,
oprocentowanie lokat, renty,
emerytury, zasiłki)
Wydatki (zakup towarów i dóbr
konsumpcyjnych, zakup papierów
wartościowych
www.wszop.edu.pl
Finanse i rachunkowość 20
4.6. Finanse przedsiębiorstw
www.wszop.edu.pl
Finanse i rachunkowość 21