3576354360

Metody porównawcze polegają na porównaniu wartości wielkości mierzonej ze znaną wartością tej samej wielkości zwaną wielkością wzorcową. Metoda bezpośredniego porównania polega na porównaniu całkowitej wartości wielkości mierzonej z wartością znaną tej samej wielkości, która w postaci wzorca wchodzi bezpośrednio do pomiaru. Przykładem jest pomiar długości, za pomocą przymiaru kreskowego lub pomiar objętości cieczy za pomocą pojemnika. Odmianami metody bezpośredniego porównania są metody podstawiania i przestawiania.

Metoda podstawiania polega na zastąpieniu wartości wielkości mierzonej wartością znaną tej wielkości, wybraną w ten sposób, aby skutki wywołane przez te dwie wartości były takie same. Przykładem może być pomiar masy polegający na zastąpieniu wstępnie zrównoważonej na wadze mierzonej masy, odważnikami doprowadzającymi wagę do poprzedniego wskazania. Masa tych odważników określają miarę mierzonej masy. Taki sposób pomiaru masy pozwala uniezależnić wynik od długości ramion wagi w przypadku gdy podejrzewamy, że ramiona wagi nie są równe.

Metoda przestawiania polega na zrównoważeniu wartości x wielkości mierzonej najpierw znaną wartością zl tej wielkości, następnie na podstawieniu wielkości mierzonej na miejsce A i ponownym zrównoważeniu jej ze znaną wartością Zł tej samej wielkości. Jeżeli wskazania przyrządu pomiarowego są jednakowe w obu przypadkach, to wartość wielkości mierzonej jest równa:

x = -JA ■ B    (1.7)

Przykładem może być metoda podwójnego ważenia Gaussa, którą stosuje się do wyznaczania masy za pomocą wagi i odważników kontrolnych.

Metoda różnicowa jest metodą porównawczą polegającą na porównaniu wartości wielkości mierzonej z niewiele różniącą się od niej znaną wartością tej samej wielkości i pomiarze różnicy tych wartości. Przykładem tej metody może być pomiar za pomocą czujnika różnicy długości przedmiotu mierzonego i płytki wzorcowej.

Metoda zerowa jest odmianą metody różnicowej, w której sprowadza się do zera różnicę wartości wielkości mierzonej i znanej wartości tej samej wielkości z nią porównywanej. Przykładem może być pomiar oporu elektrycznego za pomocą mostka Wheatstone'a i wskaźnika równowagi. W pomiarach elektrycznych oraz pomiarach wielkości nieelektrycznych metodami elektrycznymi stosuje się również odmiany metody zerowej, a mianowicie metodę kompensacyjną i metodę komparacyjną.

Metoda kompensacyjna charakteryzuje się tym, że wielkości mierzonej przeciwstawia się wzorcową wielkość kompensującą tego samego rodzaju o znanej wartości, która kompensuje fizyczne działanie wielkości mierzonej na detektor. W stanie równowagi działanie wielkości mierzonej i kompensującej sąjednakowe i przeciwnie skierowane, dlatego następuje pełna kompensacja ich działania.

X +

	wskaźnik	a
_	zera

wzorzec

nastawny

Rys. 1.1. Metoda kompensacyjna polegająca na takim ustawieniu wartości wzorca w, aby a = 0.

15