3149489177

teorię zadań rozwojowych Havighursta (1974 za: Brzezińska i Trempała, 2002), pyta o realizację zadań rozwojowych danego stadium.

Realizując kolejny krok planowania wywiadu, należy ustalić zakres informacji o człowieku niezbędny do odpowiedzi na pytanie diagnostyczne. Odwołując się do wyżej przytoczonych przykładów: „Co muszę wiedzieć o dziecku, żeby ocenić czy jego potrzeba bezpieczeństwa jest zaspokojona?” , „Jakie są zadania rozwojowe wieku przedszkolnego?’.

Planowanie szczegółowej tematyki wywiadu jest dla mnie jednoznaczne z operacjonalizacją wskaźników. Wracając do przykładu: jeśli jednym z zadań rozwojowych wieku przedszkolnego jest osiągnięcie elementarnej sprawności i pewnego stopnia kompetencji, sprzyjającej elementarnej samodzielności życiowej (Havighurst, 1972, za: Przetacznik- Gierowska, Tyszkowa, 1996), na tym etapie planowania wywiadu należy ustalić m.in. jakie zachowania będą świadczyły o samodzielności dziecka. Jeśli zapytam rodzica: „Czy dziecko jest samodzielne?”, w rzeczywistości uzyskam odpowiedź na pytanie „Jak rodzic ocenia samodzielność swojego dziecka?”. Aby zdobyć informacje na temat samodzielności dziecka powinnam ocenić, co o tej samodzielności świadczy (np. posługiwanie się łyżką, jedzenie posiłków bez pomocy dorosłego, ubieranie się bez pomocy dorosłego itp.) i o to pytać rodzica. W praktyce zawodowej zdarzyło mi się, że rodzic oceniał swoje czteroletnie dziecko jako bardzo samodzielne. Okazało się, że dziecko było nadal karmione i ubierane, a samodzielność według ojca przejawiała się w umiejętności samotnej zabawy.

Na podstawie zoperacjonalizowanych wskaźników możemy stworzyć konkretny zestaw pytań i odpowiedzi (wywiad ustrukturalizowany) lub zbiór informacji koniecznych do zdobycia w wywiadzie. Decyzja o wyborze ustrukturalizowanego lub swobodnego wywiadu zależy od wielu czynników, w tym m.in. od celu badania, charakteru osoby badanej, czasu, jakim dysponuje diagnosta (Jarosz, Wysocka, 2005). Na pierwsze, służące zebraniu ogólnych informacji o dziecku, rodzinie i zgłaszanym problemie, spotkanie z rodzicami z reguły wybieram wywiad częściowo ustrukturalizowany, który dopuszcza pytania otwarte, zmiany kolejności pytań, a także pytania w reakcji na odpowiedzi osoby badanej. Wywiad taki, w przeciwieństwie do ustrukturalizowanego, pozwala na pogłębiony kontakt (Stemplewska-Żakowicz, 2005). W dalszym postępowaniu diagnostycznym zdarza mi się korzystać z wywiadu swobodnego, przede wszystkim kiedy stawiam hipotezy odnośnie problemów w obrębie więzi, w systemie rodzinnym, przemocy. „To, co osoba badana mówi nie musi być tożsame z tym, co świadomie myśli, ani z tym, co nieświadomie odczuwa, ani też z tym, co obiektywne jest” (Stemplewska- Żakowicz, 1987, s. 8). Wywiad swobodny i sposób jego

9