3813100341

Brunona z Kwerfurtu (w r. 1009) nie zakończyły się jednak sukcesem. Ciągłe konflikty zbrojne doprowadziły jednak do wyniszczenia w okresie panowania Bolesława Krzywoustego plemienia Sasinów, a następnie - w jeszcze w ciągu XII w. - Galindów.¹

W skolonizowaniu ziem pruskich brała udział ludność głównie dwu dzielnic Polski: ziemi chełmińskiej (a pośrednio Kujaw i Wielkopolski) oraz Mazowsza. Kolonizacja idąca z zachodu, tj. z ziemi chełmińskiej, objęła Powiśle, Lubawskie, Ostródzkie, Warmię i część Mazur zachodnich, a posuwająca się z południa -późniejsza nieco - kolonizacja mazowiecka objęła przede wszystkim Mazury.² Językowe wpływy polskie (i pomorskie) na terytorium plemion bałtyckich należy ujmować w trzech przedziałach czasowych: 1) do roku 900; 2) od roku 900 do roku 1300; 3) po roku 1300. „Co do olbrzymiej większości zapożyczeń lechickich niepodobna rozstrzygnąć, czy są one pochodzenia polskiego, czy pomorskiego. Przejście ich do języka pruskiego nastąpiło w epoce odległej, kiedy różnice między tymi dwoma grupami dialektycznymi były niewielkie (...). Należy też przypuszczać, że dla Prusaków wpływy polskie i pomorskie zlewały się w jedną całość podobnie jak dla Litwinów wpływy ruskie i polskie."³

Pierwsza udana akcja kolonizacyjna miała miejsce w 1206 r., kiedy to z wielkopolskiego klasztoru w Łeknie wyszła misja do Prus na tereny zdobyte na Sasinach. Dała ona dobre rezultaty i rozpoczął się stały ruch osadniczy, jednakże terytorium polskie nadal było nękane napadami plemion pruskich, zwłaszcza Jaćwięgów. Skłoniło to Konrada Mazowieckiego do sprowadzenia na pomoc zakonu krzyżackiego w 1226 r., któremu - w zamian za pomoc - nadał ziemię chełmińską. Podbój plemion pruskich przez Krzyżaków trwał około 60 lat i zakończył się w 1283 r.

Nadana Krzyżakom w lenno ziemia chełmińska była skolonizowana przez ludność polską. H. Turska podkreślała, że „zgodność (...) przedkrzyżackiego zasięgu polskiej kolonizacji w ziemi chełmińskiej i michałowskiej z dzisiejszymi izoglosami reliktów cech chełmińskich na pograniczu tzw. dialektu grudziądzkiego i dialektu lubawskiego pozwala ponad wszelką wątpliwość stwierdzić, że pierwotne granice dialektu chełmińskiego sięgały tak daleko, jak sięgało w ziemi chełmińskiej

13

1

   Por. K. Górski, Krótkie dzieje Prus Wschodnich, Warszawa 1946, s. 10.

2

   Por. H. Turska, Dialekt ziemi chełmińskiej ..., op. cit. s. 87.

3

   T. Milewski, Stosunki językowe ..., op. cit., s. 22,23.