4249905131

Wskazaniem do cwiczen biernych jest brak dowolnej czynności mięsni, w przypadku porażeń wiotkich, spastycznych lub niedowładów mięśni znacznego stopnia, a także - jeżeli ruch czynny jest niemożliwy ze względu na stan chorego.

Celem ćwiczeń biernych jest niedopuszczenie do powstawania przykurczów, zmian patologicznych w stawach i tkankach okołostawowych. Brak ruchu i obciążenia stawów powodują upośledzenie odżywienia chrząstki stawowej, co prowadzi do jej atrofii. Ruch pobudza błonę maziową stawu do wytwarzania mazi stawowej, która jest jedynym źródłem odżywiania chrząstki stawowej. Brak ruchu prowadzi do atrofii mięśni, upośledza ich ukrwienie i odżywianie.

Upośledzenie przepływu krwi, zastoje żylne mogą prowadzić do zakrzepicy żył, zwłaszcza kończyn dolnych.

Ćwiczenia bierne wykonuje się w pozycjach izolowanych, ograniczając ruch do jednego stawu i jednej płaszczyzny ruchu, zawsze w fizjologicznej osi stawu.

W ćwiczeniach biernych można wyróżnić następujące techniki:

1.    Ćwiczenia bierne właściwe. W ćwiczeniach biernych ruchy w stawach chorego wykonuje terapeuta (stąd nazwa ćwiczenia bierne) w pozycjach izolowanych, umożliwiających wykonanie ruchu w pełnym zakresie. Odcinek bliższy ćwiczonego stawu powinien być ustabilizowany ręką terapeuty lub pasami stabilizującymi. Pozycje wyjściowe do ćwiczeń biernych, jak w teście Lovetta 0-1, najczęściej dla kończyny górnej w siadzie, dla kończyny dolnej w leżeniu, np. przy ćwiczeniach stawu biodrowego, aby nie przenosić ruchu na odcinek lędźwiowy kręgosłupa, trzeba ustabilizować miednicę. Liczba powtórzeń ruchu w jednej płaszczyźnie wynosi około 30. Aby zapobiec zmianom patologicznym związanym z unieruchomieniem chorego funkcjonalną bezczynnością, ćwiczenia bierne powinny być wykonywane 2-3 razy dziennie, we wszystkich stawach porażonej kończyny.

2.    Ćwiczenia bierne z rozciągnięciem tkanek okołostawowych. Techniki oparte na stymulacji bodźców proprioceptywnych, pobudzających układ nerwowy przez rozciągnięcie mięśni, torebek stawowych i więzadeł. Proprioreceptory, receptory czucia głębokiego znajdują się w mięśniach (wrzeciona mięśniowe), ścięgnach (narządy Golgiego), torebkach stawowych, okostnej; pobudzane przez rozciąganie mięśni, ścięgien oraz ruchy w stawach, są niezbędne do torowania bodźców oraz czucia ruchu.

3.    Ćwiczenia bierne z dociskiem powierzchni stawowych. Ruch bierny z dociskiem powierzchni stawowych pobudza błonę maziową do wytwarzania mazi stawowej, zapobiega powstawaniu zrostów wewnątrzstawowych, zapewniając również stymulację bodźców proprioceptywnych.

Ćwiczenia bierne w rehabilitacji chorych po urazach narządu ruchu, operacjach rekonstrukcyjnych umożliwiają specjalne urządzenia, szyny elektromotoryczne sterowane pilotem lub obsługiwane ręcznie.

W programie ćwiczeń biernych w stawach biodrowych, kolanowych, skokowych, barkowych, łokciowych można uwzględnić: sektor i zakres ruchu, prędkość ruchu, czas trwania terapii i czas przerw pomiędzy cyklami terapeutycznymi.

Przeciwwskazaniami do ćwiczeń biernych są:

•    ostry stan zapalny stawu lub otaczających go tkanek,

•    zakrzepowe zapalenie żył głębokich kończyn,

72