4562

Ćwiczenia bierne

Przy braku dowolnej czynności mięśniowej wyrażonej nawet pełnym deficytem napięcia, która może być różnego pochodzenia stosuje się ćwiczenia bierne. Kwalifikują się do nich te zespoły mięśniowe, w których siła oceniana prezentowanym w pierwszym tomie testem zamyka się granicami 0-1 stopnia skali.

Zasadniczym celem tych ćwiczeń, jeśli to możliwe, jest zamiana ruchu biernego na czynny. Tam gdzie wyznaczniki patologiczne przekreślają takie możliwości, ćwiczenia bierne spełniają rolę czynnika podtrzymującego sprawność kilku składowych narządu ruchu takich jak mięśnie, więzadła czy stawy utrzymując odpowiednio ich długość, elastyczność i ruchomość. Mogą też opóźniać postęp zmian degeneracyjnych wynikających z nieczynności albo z istoty procesu patologicznego. Fizjologicznie - znaczenie ćwiczeń biernych -polega na wspomaganiu działania mechanizmu tzw. „pompy mięśniowej. Pełnosprawny mięsień podczas pracy-skurczu - wywiera nacisk na układ żylny zlokalizowany w jego obrębie. System zastawek żylnych, przepuszczających krew tylko w kierunku serca, wykorzystuje to napięcie do sprawniejszego odpływu krwi żylnej z obwodu

Zyskuje na tym odżywianie (trofika) tkanek obwodowych tzn. mięśni, torebek stawowych, stawów jako takich i skóry. W konsekwencji, ćwiczenia bierne zapobiegają zesztywnieniom stawowym, obrzękom zastoinowym, pośrednio odleżynom i wielu innym niekorzystnym zagrożeniom wynikającym z procesu chorobowego.

Pozytywne oddziaływanie ćwiczeń biernych wyraża się przede wszystkim w utrzymywaniu naturalnej długości i elastyczności mięśni. Porażone albo częściowo niesprawne zespoły dynamiczne, wskutek bodźcowej roli ruchu mają tendencję do zmniejszania wyżej wymienionych cech co rzutuje ujemnie na elementy więzadłowo-torebkowe stawów, w których stopniowo ograniczany jest zakres mchu. Dopuszczenie do utrwalania się takich niekorzystnych ograniczeń ruchu w stawie czy zespole stawowym z reguły prowadzi do patologii w chrząstkach stawowych i w nasadach stawowych kości typu odwapień bądź powstawania narośli kostnych tzw. dziobów.

Jednak podstawowym zadaniem ćwiczeń biernych ze względu na użyteczność w kinezyterapii jest oddziaływanie na ośrodkowy układ nerwowy przez udrażnianie szlaków torowania głównie proprioceptywnego, zwanego inaczej czuciem głębokim. Uzyskuje się je albo przez docisk na powierzchnie stawowe w trakcie wykonywania ćwiczeń, albo przez pełne rozciągnięcie mięśnia w obrębie stawu, w okolicy którego znajdują się jego przyczepy.

Nie należy także pomijać korzystnego wpływu tych ćwiczeń na sferę czucia powierzchownego, które uaktywnia się na drodze drażnienia eksteroreceptorów skóry pacjenta poprzez jej kontakt z ręką terapeuty prowadzącej ruch bierny. Prawidłowo wykonywane ćwiczenia bierne wymagają stosowania takich bodźców, które pozwolą na maksymlne pobudzenia w odpowiednich polach ośrodkowego układu nerwowego. Dzięki torowaniu opartemu na czuciach powierzchownym i głębokim ćwiczenia bierne spełniają ponadto rolę stymulatora ideomotoiycznego.

Metodyka ćwiczeń biernych:

1    Ruch prowadzony jest za pomocą sił zewnętrznych, głównie przez rękę terapeuty,

2    Pozycja wyjściowa pacjenta jest taka jak podczas testowania siły odpowiednich zespołów mięśniowych na stopień O i 1,

3Sstabilizacja właściwego odcinka narządu mchu (części kończyny) ma zapewnić wykonywanie ruchu biernego tylko w obrębie mobilizowanego stawa Ruch nie może być „przenoszony" na inne sąsiednie przeguby stawowe. Przy znacznie zwiększonym napięciu mięśniowym można do właściwej stabilizacji wykorzystywać pomoc innych osób,

4    Obciążenie lub chwyt ćwiczonej części ciała musi być wygodny dla pacjenta, pewny a przez to bezpieczny,

5    Ruch należy prowadzić w pełnym, biernym, fizjologicznym zakresie zgodnie z normą dla danego stawu,

6    Liczba powtórzeń w jednej płaszczyźnie i serii od 30 do 50,