4380217112

20 Kierunki rozwoju architektury krajobrazu w Stanach Zjednoczonych

W opinii autorki istnieją także różnice w sposobie kształtowania przestrzeni pomiędzy europejską^{1 2} a amerykańską szkołą architektury krajobrazu. Amerykańscy architekci krajobrazu projektują krajobraz na równi z architekturą, traktując masy ziemne i materiał roślinny jak tworzywo, z którego powstaje obiekt^s. Europejska szkoła architektury krajobrazu koncentruje się głównie na zachowaniu lub też uzupełnianiu istniejącego terenu, w bardzo skrajnych przypadkach posługując się ciężkim sprzętem do przemieszczania mas ziemnych. Postawa taka wiąże się przede wszystkim z koniecznością zachowania dziedzictwa kulturowego liczącego sobie kilka tysięcy lat, jak i ograniczeniami terenowymi, w jakich projektanci architektury działają. W Europie prace związane z kreacją krajobrazu oczywiście podejmowano od zawsze, wykonywali je przeważnie architekci, projektując otoczenie dla nowych obiektów, lub też konserwatorzy zabytków zajmujący się odnawianiem budynków wraz z otoczeniem. Możemy zatem określić europejską szkołę jako skupioną przede wszystkim na zachowaniu stanu istniejącego, podczas gdy szkoła amerykańska koncentruje się na tworzeniu nowych wartości. Nie bez znaczenia są też względy finansowe. Kreowanie sztucznych krajobrazów jest kosztowne i wymaga wielkiej liczby robotników zaangażowanych w budowę, co znacznie ogranicza tego typu realizacje. Amerykańskie realizacje krajobrazowe w wielkiej skali, które powstawały w XX wieku (budowa sztucznych jezior, plaż, zagospodarowywanie parków narodowych czy stanowych), dokonywały się głównie w okresach kryzysów finansowych i miały na celu łagodzenie ich skutków (walka z bezrobociem). Jest to element nowy, wynikający z odpowiedzialności demokr atycznie wybranych władz za losy narodu.

Ojciec amerykańskiej szkoły architektury krajobrazu, Frederic Law Olmsted, co prawda głosił hasło „wpierw natura”, sugerując projektantom kontynuację formy naturalnego ukształtowania terenu, niemniej jednak malowniczy Central Park jest, z małymi wyjątkami, dziełem człowieka. W miejscu, gdzie powstał, farmerzy uprawiali ziemię uprzednio wyrównaną i wykarczowaną, a zatem zróżnicowanie terenu, które dziś podziwiamy, zostało uformowane w sposób sztuczny.

1

   W tym miejscu autorka świadomie przyjmuje pewne uogólnienie, nie rozgraniczając europejskich szkól architektury krajobrazu (angielskiej, francuskiej, włoskiej), aby uwypuklić cechy typowo amerykańskie. Wpływy europejskie (i inne) w Ameryce zostaną omówione w dalszej części monografii.

2

   Por. M. Siewniak, A. Mitkowska, Tezaurus sztuki ogrodowej, Oficyna Wydawnicza Rytm, Warszawa 1998, hasło „sztuczne formy terenowe, czyli rzeźby terenu uzyskane przez jego sztuczne modelowanie"’, s. 254. Kreacja kr ajobrazu istniała już w Egipcie (piramidy) czy Mezopotamii (sztuczne wzgórza). Projektowane kr ajobrazy były wprowadzane także jako elementy parkowe m.in. w parkach angielskich (np. Wielki Kaprys, sztuczna góra w Jekaterińskim Parku w Carskim Siole) - pisze o tym M. Wilczkiewicz, Jekateńńskij Park w Carskim Siole (Puszkin, Rosja): Problemy konserwatorskie związane z restauracją wybranych budowli parkowych, referat wygłoszony na XV Forum Ar chitektury Krajobrazu, Lublin 2012 (w druku). Polskim przykładem kreowania krajobrazu w dużej skali był park Zofiówka (Humań, Ukraina), gdzie autor projektu, Ludwik Metzell, zbudował sztuczne wodospady, kanały i rzeki.