4742459783

Le Chatelier jest też autorem tzw. „reguły przekory", która mówi, że system organizacyjny wytrącony ze stanu naturalnej równowagi, wskutek działań organizatorskich, ma tendencje do powrotu do pierwotnego stanu. Wynika z tego koncepcja zanikającej kontroli przy wprowadzaniu zmian organizacyjnych.

Wielkim prekursorem współczesnej nauki o organizacji i zarządzaniu byl polski inżynier Karol Adamiecki (1863-1933). Rozwijane współcześnie koncepcje optymalizacji przebiegów, harmonizacji procesów produkcji oraz systemowe podejście do funkcjonowania przedsiębiorstwa były już wyraźnie zarysowane w jego pracach.

Najwięcej uwagi Adamiecki poświęcił harmonijnemu doborowi poszczególnych elementów systemu wytwórczego i zharmonizowaniu w czasie działania tych elementów. Walka z marnotrawstwem czasu była głównym celem prac Adamieckiego. Opracowane przez niego harmonogramy ujawniały niedostateczną harmonizację procesów pracy, demaskowały ukryte rezerwy czasowe i służyły takiej organizacji, która minimalizowała przestoje i oczekiwania.

Na szczególne podkreślenie zasługuje fakt. że w formułowanym przez Adamieckiego prawie harmonii, poza harmonią wyboru i harmonią działania, znajduje się też „prawo harmonii duchowej" wskazujące na konieczność istnienia więzi emocjonalnych łączących „jednostki ludzkie, współpracujące w jednym zbiorowym organizmie, jakim jest zakład wytwórczy”¹.

Tym prawem Adamiecki antycypuje późniejszy kierunek stosunków międzyludzkich w naukach o zarządzaniu i powszechnie stosowane obecnie pojęcie: kultura przedsiębiorstwa.

Adamiecki byl również wyśmienitym pedagogiem i. jako profesor Katedry Organizacji Pracy i Kierownictwa na Politechnice Warszawskiej, opracował oryginalny program nauczania przedmiotu „Zasady organizacji pracy” oraz założył Instytut Naukowej Organizacji i wydawane do dziś czasopismo „Przegląd Organizacji”, obecny organ Towarzystwa Naukowego Organizacji i Kierownictwa.

Drugim wybitnym klasykiem polskiej myśli organizatorskiej byl Edwin Hauswald (1868-1942). Ten profesor Politechniki Lwowskiej w wydanej w 1929 roku pracy Metodyka racjonalnej organizacji byl autorem wprowadzenia do nowoczesnej metodologii badań organizatorskich, a jego omówienie 25 ogólnych metod organizatorskich jest w dużym stopniu zbieżne z typologią ogólnych metod organizatorskich, opracowaną we Francji w latach 60.

Hauswald sformułował też pojęcie „sprawności finansowej”, stanowiącej stosunek ostatecznej wartości wyniku pieniężnego i sumy nakładów poniesionych w celu osiągnięcia tego wyniku, co współcześnie określamy mianem rentowności.

Hauswald w monografii Organizacja i zarząd wydanej w 1935 r. we Lwowie używa po raz pierwszy expressis verbis pojęcia „nauka organizacji i zarządzania”. Prowadząc analizy ilościowe sprawności struktur organizacyjnych, używa schematów koncentrycznych, lansowanych niekiedy przez autorów współczesnych jako nowość. Jest też autorem praw dynamiki kosztów przedsiębiorstwa i analizuje na wykresach nich kosztów i przychodów okresowych. Znajomość całości dorobku naukowego tego znakomitego erudyty. który przyswoił wszystko co najcenniejsze w światowej szkole klasycznej i przedstawiał referaty na kongresach naukowych w Pradze, Amsterdamie i Londynie, jest niestety mała.

12

1

Por. [6], str. 465.