490574577

i etykiet. Tworzywo to zresztą łatwo usunąć, gdyż jego gęstość jest w przeciwieństwie do PET mniejsza od wody.

Szacunkowo, przy obecnej skali produkcji alkilowych żywic lakierniczych byłoby możliwe zagospodarowanie kilkudziesięciu tysięcy ton odpadowego PET rocznie.

Dla wyjaśnienia różnic w wytwarzaniu żywic alkidowych metodą estryfikacji i metodą transestryfikacji zostaną omówione przebiegające w obu przypadkach reakcje chemiczne. Najczęściej stosowana w praktyce metoda syntezy żywic alkidowych realizowana jest w dwóch etapach.

Na pierwszym etapie schnące lub półschnące oleje roślinne, np. sojowy lub rzepakowy, będące triglicerydami nienasyconych kwasów tłuszczowych poddaje się reakcji alkoholizy alkoholami wielowodorotlenowymi, np. pentaerytrytem w takim stosunku molowym, aby otrzymany produkt (alkoholizat) zawierał średnio co najmniej 2 grupy hydroksylowe w cząsteczce. Średnia zawartość grup OH na cząsteczkę alkoholizatu nosi nazwę średniej funkcyjności alkoholizatu (/oh)- Proces przebiega wobec katalizatora w temperaturze ok. 245-255°C (reakcja 1).

CH2OCR

?

(^H₂OCR

hoh₂c—(p—ch₂oh

CH₂OęR

o

CH2OCR

I ?    f*®¹

CH-OCR + HOH2C—ę—CH2OH CH2OH

CH2OCR

Reakcja 1

Przebieg procesu alkoholizy kontroluje się przez pobieranie w określonych odstępach czasu próbek mieszaniny reakcyjnej. Pobraną próbkę ochładza się do temperatury pokojowej i dodaje, mieszając, metanol lub izopropanol. Proces alkoholizy uznaje się za zakończony, gdy próbka tworzy jednorodny roztwór po zmieszaniu z określoną objętością roztworu alkoholu. W przypadku zastosowania izopropanolu lub jego stężonych roztworów wodnych opisana próba nosi zwyczaj ową nazwę tolerancji z izopropanolem.

Na drugim etapie alkoholizat poddaje się reakcji z składnikiem kwasowym, najczęściej bezwodnikiem ftalowym. Najpierw w temperaturze ok. 180°C przebiega przyłączenie bezwodnika ftalowego do grup wodorotlenowych alkoholizatu z wytworzeniem niepełnych estrów kwasu ftalowego (reakcje 2 i 3).

3