5270659505

Badania laboratoryjne w diagnostyce neuroboreliozy

Postacie kliniczne neuroboreliozy w zależności od kryterium czasowego.

Zespól pre meningitis, objawiający się bólami głowy, bez zmian w płynie mózgowo-rdzeniowym

Wczesna postać choroby z Lyme    Aseptyczne (limfocytarne) zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych

Neuropatie czaszkowe Ostre, bolesne neuropatie korzeniowe Encefalopatię

Późna postać choroby z Lyme

, ,.    „ . .    ,    ,    . ,    Przewlekłe poliradikulopatie

(objawy występujące > 6 miesięcy od zachorowania)

Zapalenie mózgu i rdzenia kręgowego

Coyle PK, Schutzer SE. Neurologie aspects of Lyme disease. Med Clin North Am 2002; 86 (2): 261-284.

poruszanie się tym bakteriom w środowisku tkanek stawiających opór. Molekularny mechanizm inwazji tkanek przez krętka nie jest jak dotąd dokładnie zbadany. Sugeruje się, że ma on związek ze zdolnością odnajdywania niezbędnej dla B. burgdorferi N- acetyl glukozoaminy, która buduje tkankę łączną. Dodatkowo zdolność aktywowania przez krętka enzymów proteolitycznych gospodarza, min. metaloproteinaz ułatwia penetrację tkanek bogatych w kolagen i tłumaczy łatwość do pokonywania powięzi, opon mózgowych oraz wnikania do stawów [14,26].

Według Zajkowska i wsp. zmiany w ośrodkowym układzie nerwowym (OUN) wywołane przez Borrelia burgdorferi wynikają prawdopodobnie z neurotropizmu danego szczepu jak i z immunologicznie specyficznego charakteru OUN, zwanego „immunitetem” (przywilejem immunologicznym mózgu), który zapewnia bariera krew-mózg [26]. W wyniku inwazji OUN przez krętki zajęte zostać mogą różne struktury układu nerwowego: wyściółka opony, parenchyma mózgowa czy nerwy obwodowe [26,27].

Zalecenia w diagnostyce neuroboreliozy

Według zaleceń PTE i LChZ diagnostyka laboratoryjna każdej z postaci klinicznych boreliozy z Lyme (za wyjątkiem EM) powinna opierać się na dwuetapowym protokole diagnostycznym [22].

W pierwszym etapie należy stwierdzić obecność swoistych przeciwciał w klasie IgM lub IgG przeciw Borrelia burgdorferi metodą immunoenzymatyczną (ELISA- enzyme- linked im-munosorbent assay). W wyniku odpowiedzi immunologicznej gospodarza jako pierwsze pojawiają się przeciwciała (p/ ciała) IgM skierowane przeciwko białku rzęskowemu- flagel-linie (o masie 41 kDa) wraz z poliklonalną aktywacją limfocytów B. Jednak mogą one dawać fałszywie ujemne wyniki w metodzie ELISA, ponieważ charakteryzują się małym powinowactwem do antygenu. Istotne diagnostycznie w klasie IgM są p/ciała skierowane przeciw białku OspC związanemu z błoną zewnętrzną bakterii [21,28]. Odpowiedź w klasie IgG pojawia się po 3-6 tygodniach od zakażenia i może utrzymywać się nawet przez lata [26]. Dlatego metoda ELISA nie powinna być stosowana do monitorowania leczenia, a jedynie do badania wstępnego w kierunku (neuro) boreliozy.

Zajkowska i wsp. podkreślają również, że testy różnych firm są nieporównywalne, a ich standaryzacja i powtarzalność ma miejsce tylko w obrębie jednostki posługującej się produktem jednej firmy [28]. Należy podkreślić, iż oznaczanie przeciwciał może być trudne również ze względu na różne stężenie bakterii w przestrzeniach płynowych oraz ich złożoną budowę i zmienność antygenową. Jest to związane z sekwestracją anatomiczną w miejscach immunologicznie uprzywilejowanych, takich jak płyn mózgowo-rdzeniowy [26]. Dlatego aby uzyskać wynik wiarygodny diagnostycznie powinno się wyliczać indeks syntezy przeciwciał klasy IgM lub IgG przeciw Borrelia burgdorferi w płynie mózgowo-rdzeniowym (oparty o pomiar przeciwciał w surowicy oraz płynie pacjenta), który uwzględnia różnice stężeń białek w obu przestrzeniach. Obserwowane często u chorych wyniki fałszywie ujemne mogą wynikać z pobrania próbki zanim pojawią się przeciwciała lub będą one w ilości niewykrywa-nej przez test [26]. Z kolei Witecka-Knysz i wsp. zwracają uwagę na fakt, że w przypadku masywnego zakażenia Borrelia może dojść do powstania kompleksów immunologicznych (wiązanie krążących przeciwciał przez bakteryjne antygeny), które nie mogą być wykryte metodą ELISA [10]. Andersen wskazuje, że aż u około 4-10% osób zdrowych testy wychodzą fałszywie dodatnie [4], Przyczyną tego zjawiska może być produkcja p/ciał niezwiązana z obecnością patogenu [21], Problemem diagnostycznym mogą też być reakcje krzyżowe w wyniku koinfekcji (np. Treponema palli-dum, Ehrlichia lub zakażenie wirusem Epstein- Ban) [10].

W drugim etapie badań u chorych z dodatnim lub wątpliwym wynikiem badań serologicznych należy wykonać oznaczenie techniką Western- biot. Polega ona na rozdzieleniu antygenów pochodzących z lizatów szczepów metodą elektroforezy. Po wykonaniu testu można rozpoznać p/ciała przeciwko poszczególnym antygenom [22]. Należyjednak pamiętać, że aby uniknąć problemu interpretacji wyniku Western- biot powinno się używać testów immunologicznych dla konkretnych obszarów geograficznych, bazujących na specyficznych antygenach prezentowanych przez gatunki Borrelia burgdorferi występujące na tych endemicznych obszarach [21].

Według Zaleceń Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych obie metody (ELISA i Western-