4261639270

4.2. Rozwój mowy dziecka i metody jej badania

4.2.1. Materiał nauczania

Rozwój mowy jest procesem zależnym od właściwości wrodzonych człowieka i możliwym w kontakcie ze środowiskiem społecznym. Podstawowym środowiskiem kształtowania myślenia i mowy dziecka jest rodzina.

Wyodrębnia się cztery okresy rozwoju mowy dziecka: okres melodii (0 - 1 r. ż.)

-    okres wyrazu (1 - 2 r. ż.) okres zdania (2 - 3 r. ż.)

okres swoistej mowy dziecięcej (3 - 7 r. ż.) [1, s. 10].

W okresie melodii dziecko komunikuje się z dorosłymi za pomocą krzyku. W 2 - 3 miesiącu życia zaczyna wydawać różne dźwięki: piski, pomruki, mlaski, a także dźwięki artykułowane. Jest to tzw. głużenie, które ma charakter dźwięków odruchowych, towarzyszących nieskoordynowanym ruchom całego ciała dziecka. Należy pamiętać, że głużą także niemowlęta z uszkodzonym słuchem. W drugiej połowie pierwszego roku życia dziecka obserwujemy gaworzenie, polegające na potarzaniu zasłyszanych z otoczenia dźwięków.

W okresie wyrazu dziecko używa właściwie wszystkich samogłosek, prócz nosowych i niektórych spółgłosek: p, b, m, t, d, n, k, ś, czasem ć.

W 2 - 3 roku życia dziecko powinno wypowiadać większość głosek i pierwsze wyrazy: mama, tata, baba. W dalszej kolejności pojawiają się proste zdania. Wskutek małej sprawności narządów artykulacyjnych głoski nie zawsze są pełnowartościowe brzmieniowo, zwłaszcza w trudniejszych zestawieniach.

W okresie swoistej mowy dziecka pojawiają się głoski: r, sz, ż, cz, dż, które w 4 - 5 roku życia mogą być wymawiane jak: s, z, c, dz. Wymowę dziecka w wieku trzech lat charakteryzuje duża umiejętność odtwarzania wszystkich elementów słowa.

W wieku 7 lat dziecko powinno mieć opanowaną technikę mówienia. Więcej informacji uzyskasz w publikacjach B. Wrocławskiego: Opieka logopedyczna od poczęcia. Glottis, Gdańsk 1998 i M. Przetacznik - Gierowskiej, G. Makiełło - Jarży: Psychologia rozwojowa i wychowawcza wieku dziecięcego. WSiP, Warszawal985.

Do wad nie zaliczamy cech mowy dziecięcej, które są normalnym przejawem jej niedojrzałości [1, s. 24], Gdy wymowa dziecka odbiega od normy fonetycznej ogólnie przyjętej w danym języku, wówczas mamy do czynienia z wadą wymowy. Za wadliwą uznajemy wypowiedź:

-    słabo słyszalną

-    mało zrozumiałą

-    nieprzyjemną w odbiorze (chropowatą zbyt wysoką zbyt niską),

-    zawierającą zniekształcone dźwięki,

-    o zaburzonym rytmie i tempie mowy,

-    niepoprawną gramatycznie,

-    nie uwzględniającą opozycji fonologicznych,

-    nieodpowiednią do wieku, płci, inteligencji [7, s. 166,].

Niepokojące objawy to:

-    nieprawidłowości w budowie narządów mowy,

-    brak gaworzenia we właściwym dla dziecka czasie,

-    brak mowy u trzyletniego dziecka,

-    niedojrzałe wypowiedzi dziecka,

-    mowa niewyraźna lub trudno zrozumiała,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"

10