5270659809

Spory wokół pryncypiów ekonomii - wprowadzenie 19

3. Wzrost gospodarczy a bezrobocie¹⁴

Analizując problem relacji pomiędzy poziomem bezrobocia a zmianami stopy wzrostu gospodarczego zarówno z punktu widzenia teorii ekonomii, jak i zadań polityki ekonomicznej, stajemy wobec pytania, czy zmiany dynamiki wzrostu gospodarczego będą miały wpływ na poziom bezrobocia, a także, czy spadek poziomu bezrobocia będzie przyspieszać czy spowalniać wzrost gospodarki? W krajach wysoko rozwiniętych bezrobocie traktowane jest przede wszystkim jako problem społeczny, jednakże w krajach będących obecnie na niższym poziomie gospodarczym jest to również bardzo poważny problem ekonomiczny¹⁵. Nawet w krajach rozwiniętych wielu ekonomistów uważa¹⁶, że wzrost bezrobocia obniża potencjalną wydajność i negatywnie wpływa na zdolności produkcyjne gospodarki. Bezrobocie zmienia motywacje i zachętę do działania zarówno w stosunku do pracowników, jak i podmiotów gospodarczych. Może ono skłaniać pracowników do większych wysiłków, aby nie stracić miejsca pracy. Jednocześnie jednak może motywować zarówno pracowników, jak i podmioty ekonomiczne do odchodzenia od działalności innowacyjnej, jako obciążonej większym ryzykiem, na rzecz prac rutynowych, co może zarówno zwiększać, jak i redukować stopę wzrostu gospodarczego. Dodatkowym rezultatem utrzymywania się bezrobocia są zmiany roszczeń płacowych pracowników, potencjalnie wpływających na przyspieszenie lub spowolnienie wzrostu gospodarki. Perspektywy wyższych dochodów mogą też zachęcić zarówno pracowników, jak i podmioty gospodarcze do zrewidowania swojego postępowania na poszczególnych rynkach, włączając w to rynek pracy. Fakt ten również może zmieniać poziom bezrobocia w gospodarce.

Jednym z głównych czynników stymulujących wzrost gospodarczy są zmiany strukturalne w gospodarce. Szybkie zmiany strukturalne prowadzą do podwyższenia dynamiki tworzenia i likwidacji miejsc pracy, a w konsekwencji do wzrostu bezrobocia. Problem sprowadza się do ustalenia, czy przy obecnych trendach postępu technicznego (określanych jako tzw. trzecia rewolucja przemysłowa) zmiany dynamiki wzrostu gospodarczego mają jeszcze wpływ na wielkość bezrobocia, czy z kolei spadek poziomu bezrobocia będzie poprawiał czy obniżał wyniki wzrostu gospodarczego.

¹⁴    M. Gruchelski, Wzrost gospodarczy a bezrobocie w wybranych teoriach wzrostu ekonomicznego i rynku pracy - wnioski dla polityki gospodarczej, Warszawa 2010, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie.

¹⁵    M. Gruchelski, E Nowak, Postęp techniczny i polityka płac efektywnościowych a wzrost gospodarczy. Przegląd literatury - wybrane modele, w: Wzrost gospodarczy a bezrobocie i nierówności w podziale dochodu, praca zbiór, pod redakcją W. Pacho, M. Garbicz, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, 2008, s. 39.

¹⁶    E. Kwiatkowski, Bezrobocie. Podstawy teoretyczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002, s. 10-11.