5502552121

przed snem o ojcu i jutrzejszej wyprawie. Matka kilkakrotnie prosi synów o ciszę i szeptem nakazuje im spać.

Postawa matki wyraźnie przemawia za tym, że domostwo jest jej domeną: krząta się po domu, dba o porządek, niejednokrotnie upomina chłopców, sprawdza ich bagaże. To ona swoim zachowaniem wprowadza stonowaną atmosferę w cztery ściany domu; milczącą postawą i wewnętrznym spokojem wypełnia domową przestrzeń ciszą. Bez emocji i przejęcia oznajmia swoim synom, że wrócił ich ojciec (po 12 latach nieobecności! - podkr. moje - P. N.) Znamienne jest, że wcześniej ich ucisza -argument przemawiający za tym, że dzięki jej usposobieniu domostwo zyskuje spokojną, wyciszoną atmosferę oraz harmonię i porządek.

W domu nie dochodzi do żadnych sporów ani ścierania się zdań, nawet pomiędzy ojcem a Iwanem, których konflikt poróżni już na samym początku wyprawy. Widoczna jest nieufność młodszego syna - to on sprawdza tożsamość przybysza porównując jego oblicze ze zdjęciem, on też dopytuje się matki o szczegóły z przeszłości ojca oraz zdradza pewne wątpliwości przed bratem. Jednak spokojna atmosfera domu nie zostaje zmącona przez jakąkolwiek złość, zarzewie przyszłego konfliktu. Buntowniczy i krnąbrny charakter Iwana daje o sobie znać dopiero w drodze.

„W orbi exterioris obowiązują odmienne reguły zachowania, [...] w obcym świecie jest inaczej”⁴⁰. Jest to świat, w którym panuje chaos. Czasoprzestrzeń orbis exterior jest nieznana, pełna przeszkód, niespodziewanych i niebezpiecznych zdarzeń. Wraz z opuszczeniem domu rodzinnego, chłopcy dostają się w sferę nieznaną i niebezpieczną. Już sam fakt, że podróżują z nie do końca znanym sobie człowiekiem, podkreśla atmosferę tajemnicy. Ponadto człowiek ten każe mówić do siebie „Tato”, jest surowy, stanowczy i nie waha się użyć siły, aby wyegzekwować swoje nakazy. Zachowanie ojca wyraźnie podkreśla charakter orbis exterior - sferę, gdzie kończy się oddziaływanie bezinteresownej matczynej miłości, a zaczyna się brutalny świat pełen niebezpieczeństw, licznych przeszkód i wyzwań. Uwidacznia się to niemal na samym początku wyprawy. Jako zobrazowanie przeszkody może służyć, na przykład scena z zamkniętą restauracją do której ojciec chciał zabrać synów na obiad. Wówczas Andriej dostaje zadanie do wykonania: znaleźć otwartą restaurację. Bieg zdarzeń układa się tak, że w finale dochodzi do sytuacji konfliktowej. Jest to pierwsze jawne

⁴⁰ D. Niczyporuk. Przestrzeń w kulturowym obrazie świata, [w:] Przestrzeń w nauce współczesnej, pod

red. Stefana Symiotuka. Grzegorza Nowaka. Lublin 1998. s. 51.

18