5698910558

Wincenty Myszor

dowodzenie na podstawie proroctw¹³. Warto w tej dyskusji dopuścić do głosu samego Ireneusza. W rozdziale 1 zwraca się do adresata dzieła i ujawnia swój zamiar, że chce „w skrócie przedstawić głoszenie prawdy”, „abyś przez skrót pojął wszystkie części ciała prawdy”. Skrótowy charakter swego utworu potwierdza jeszcze raz w rozdziale 52, gdy pisze „Nie jest możliwe przytoczyć każdą wypowiedź Pisma. Z tego, co podaliśmy, zrozumiesz resztę”. Ireneusz zatem nie zamierzał przedstawić całości nauczania kościelnego, raczej podstawy wiary. S. Weber tematykę dzieła zaliczył do tego, co dzisiaj nazywamy teologią fundamentalną¹⁴. Ireneusz napisał Wykład dla ludzi wierzących, jakby dla przypomnienia podstawowych prawd wiary i podania ich uzasadnienia. W tym na pewno znalazły się zagadnienia związane z katechezą. Kandydatów do chrztu nauczano

0    podstawowych prawdach wiary. Być może Ireneusz wybrał szczególnie te zagadnienia, które w II wieku były poddawane w wątpliwość, lub były podważane przez gnostyków i zwolenników Marcjona. Poza kilku aluzjami wprost nie atakuje jednak poglądów heretyckich. Wydaje się, że Ireneusz dokonał wyboru zagadnień i form ich przedstawienia. Być może dzieło jego jest komentarzem do katechetycznego nauczania Kościoła, komentarzem, który usprawiedliwia tak wybór jak sposób potraktowania tematów.

Zdaniem Houssiau Ireneusz wykorzystał dwa rodzaje literackie: wykład

1    dowodzenie¹⁵. Po wprowadzeniu (rozdział 1-2) Ireneusz przeprowadził wykład nauczania kościelnego (rozdziały 2-42), który dotyczy zbawienia człowieka. Wokół tego głównego wątku rozwija poszczególne tematy. W połowie rozdziału 3 przystępuje do przedstawienia treści wiary, „która zawiera nasze zbawienie” i „którą prezbiterzy, uczniowie apostołów nam przekazali”. Zapowiedź tę rozwija w następnych rozdziałach (3b do 7). Jest to wiara, którą otrzymaliśmy na chrzcie. Ten fragment zapewne jest przypomnieniem nauczania katechetycznego. Chrzest jest sakramentem zbawienia. Dany w imię Ojca, Syna i Ducha Świętego nie tylko udziela odpuszczenia grzechów, ale czyni nas uczestnikami życia Bożego. Ireneusz podkreśla powszechny wymiar zbawienia. Przesłanką powszechności zbawienia jest dzieło stwórcze Boga, który jest stwórcą wszystkich bytów. Dzieło stworzenia przypisuje osobom Trójcy Świętej. Od Ojca pochodzi wszystko, co się stało, Syn czyli Logos jest tym, przez którego wszystko się stało, Duch Święty czyli Mądrość porządkuje wszystko nadając piękno

¹³    Por. Irenaus von Lyon, Epideixis, Adversus Haereses, Dariegung der apostolischen Verkiindigung, Gegen die Hdresien I, Freiburg 1993, 26n.

¹⁴    BKV, s. XV.

¹⁵    Christologie lOnn.