5755074019

determinowanie się czynników społeczno-kulturowych i poznania naukowego (w różnych aspektach), wielość typów racjonalności, a miejsce nauki we współczesnym społeczeństwie post-industrialnym, dominacja światopoglądu naukowego we współczesnej kulturze, świat wytworów technologicznych jako świat życia codziennego, przemiany struktury aksjologicznej społeczeństw w perspektywie dominacji nauki i technologii, problem relatywizmu kulturowego a wyróżniony status poznania naukowego, kwestia finansowania badań naukowych, a odpowiedzialność uczonych za wykorzystanie owoców nauki, problem zagrożeń związanych z cywilizacją techniczną (społeczeństwo ryzyka). Założenia i cele: Omawiane zagadnienia mają zwrócić uwagę słuchacza na społeczno-kulturowy wymiar poznania naukowego w różnych aspektach. Efektywnym celem zajęć jest poznanie wielości czynników determinujących fenomen nauki w szerokim tego słowa znaczeniu, znajomość jej miejsca w kulturze i społeczeństwie, również w aspekcie dynamicznym (przemian historycznych), a także nabycie umiejętności poznawczych i aksjologicznych umożliwiających wieloaspektowe rozumienie problemów, jakie pojawiają się w cywilizacji naukowo-technicznej w ramach współczesnych społeczeństw demokratycznych

Bibliografia podstawowa: S. Kamiński, Nauka i metoda. Pojęcie nauki i klasyfikacja nauk. Lublin: TN KUL 1994; J. M. Bocheński, Co to jest autorytet, w: J. M. Bocheński, Logika i filozofia. Warszawa: PWN 1993, s. 186-324;

R.    K. Merton, Teoria socjologiczna i struktura społeczna. Warszawa: PWN 1982; J. Goćkowski, Autorytety świata uczonych, Warszawa: PIW 1984; M. B. Brown, Science in Democracy. Expertise, Institutions and Representation, Cambridge, Massachutches: The MIT Press 2009; H. Collins, R. Evans, Rethinking Expertise, Chicago: University of Chicago Press 2007; S. Jasnoff, Designs on Naturę. Science and Democracy in Europę and in the United States, Princeton and Oxford: Princeton University Press 2005; S. P. Turner, Liberał Democracy 3.0. Civil Society in an Age of Experts, Theory, Culture and Society, London: SAGĘ Publications 2003.

Bibliografia uzupełniająca: S. Kamiński Stanisław, Typy wiedzy ludzkiej, w: S. Kamiński, Jak filozofować? Studia z metodologii filozofii klasycznej. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 1989, s. 13-32; F. Znaniecki, Społeczne role uczonych, Warszawa: PWN 1984; K. Mannheim, Człowiek i społeczeństwo w dobie przebudowy. Warszawa: PWN 1974; N. Stehr, Knowledge Societies, London: SAGĘ Publications 1994; N. Stehr, The Fragility of Modem Societies. Knowledge and Risk in the Infonnation Age, London: SAGĘ Publications 2001; S. P. Turner, The Social Theory of Practices: Tradition, Tacit Knowledge and Presuppositions, Chicago: Chicago University Press 1994; T. R. Schatzki, The Site of the Social: A Philosophical Exploration of the Constitution of Social Life and Change, Pennsylvania: The Pennsylvania State University Press 2002; A. Kukla, Social Constructivism in the Philosophy of Science, London-New York: Routledge 2000; I. Hacking, The Social Construction of What?, Harvard University Press: Cambrigde Mass 2000; P. Jaroszyński, Nauka w kulturze, Radom: Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne POL WEN 2002. Wymagania wstępne: brak

Metody dydaktyczne: wykład z wykorzystaniem metody problemowej oraz interaktywnej (zachęcanie studentów do stawiania pytań i dyskusji zasadniczych zagadnień omawianych na zajęciach)

Forma zaliczenia: obecność na zajęciach, egzamin pisemny/ustny (do ustalenia z uczestnikami zajęć)

Wykład: Racjonalność nauki

Treść zajęć: Wykład podejmuje podstawowe zagadnienia dotyczące racjonalności nauki. Przedstawia dzieje problematyki racjonalności nauki. Porządkuje różne pojęcia nauki i racjonalności. Wprowadza pojęcie racjonalności nauki, nośników i kryteriów racjonalności nauki. Analizuje relacje między racjonalnością nauki a prawdą i obiektywnością. Poddaje dyskusji zarówno logiczne, jak i empiryczne kryteria racjonalności nauki. Dyskutuje takie kryteria jak precyzja językowa, uzasadnianie, niesprzeczność, metodyczność. Przedstawia dyskusję między zwolennikami absolutnego charakteru kryteriów racjonalności nauki a zwolennikami ich charakteru relatywnego. Założenia i cele: Celem wykładu jest uzyskanie przez studenta znajomości i rozumienia zagadnień składających się na problematykę racjonalności nauki i zapoznanie go ze współczesnymi dyskusjami nad racjonalnością nauki. Chodzi

0    dostarczenie mu narzędzi do uzyskania odpowiedzi na pytania, na czym polega (polegać może) racjonalność nauki

1    w jakim sensie nauka jest (może być) racjonalna.

Bibliografia podstawowa: M. Walczak, Racjonalność nauki. Problemy, koncepcje, argumenty. Lublin: TN KUL 2006. Bibliografia uzupełniająca: H. I. Brown, Rationality, London, New York (1988) 1990; R. Foley, The Theory of Epistemic Rationality, Cambridge, Mass. 1987; A. Grobler, Prawda i racjonalność naukowa, Kraków 1993;

S.    Kamiński, Nauka i metoda. Pojęcie nauki i klasyfikacja nauk, wyd. 4, Lublin 1992; R. Kleszcz, O racjonalności. Studium epistemologiczno-metodologiczne. Łódź 1998; The Oxford Handbook of Rationality, red. A. R. Mele, P. Rawling, Oxford 2004; Nauka a problem racjonalności (Blok tematyczny pod redakcją naukową Aliny Motyckiej), „Zagadnienia Naukoznawstwa” 44(2008), z. 3-4, s. 317- 471, W. H. Newton-Smith, The Rationality of Science, London, New York (1981) 1991; R. Nozick, The Naturę of Rationality, Princeton 1993; N. Rescher, Rationality. A Philosophical Inąuiry into the Naturę and the Rationale of Reason, Oxford 1988; Rozum-Racja-Racjonalność. Materiały z Konferencji PAN, "Studia Filozoficzne" 1983, z. 5-6; W. Sady, Spór o racjonalność naukową. Od Poincarćgo do Laudana, Wrocław 2000; M. Stenmark, Rationality in Science, Religion and Everyday Life. A Critical Evaluation of Four Models of Rationality, Notre Damę 1995; M. Tałasiewicz, Pojęcie racjonalności nauk empirycznych. Warszawa 2000.

Wymagania wstępne: elementarna wiedza z zakresu logiki, ogólnej metodologii nauk i filozofii nauki

18