5792343882

Paweł Drobny

nie się wykonywania określonych zajęć. Ponoszone przez niego wydatki na szkolenie lub naukę, które umożliwią mu wykonywanie określonego rodzaju pracy, stanowią inwestycję i mają charakter spekulacyjny. Człowiek bowiem oczekuje, że energia, jaką musi poświęcić na zdobycie określonych umiejętności, wykorzystane do tego środki finansowe oraz utrata potencjalnych zarobków w okresie nauki lub szkolenia zostaną w przyszłości zrekompensowane przez wzrost zarobków. To czy wydatki te okażą się opłacalne, zależy od przyszłej sytuacji na rynku. W tym sensie pracownik staje się przedsiębiorcą³⁹. Przedstawiciele tej szkoły mają jednak głębokie i uzasadnione przekonanie o tym, że sama wiedza, którą jednostka zdobywa w procesie edukacji, nie jest czynnikiem decydującym o zamożności. Nie jest też ona czynnikiem gwarantującym postęp. Edukacja jest bowiem wpajaniem gotowych teorii i idei. I choć ma to swoje znaczenie, to jednak wyrabia w człowieku tylko rutynę i umiejętność naśladowania. Ponadto niwelowanie różnic w wykształceniu przez zorganizowaną, powszechną edukację na wszystkich poziomach jest próbą zaprzeczenia istnienia różnic we wrodzonych możliwościach intelektualnych ludzi⁴⁰. Aby zostać przedsiębiorcą, nie trzeba uzyskać dyplomu z zakresu zarządzania. Szkoła bowiem nie uczy przedsiębiorczości ani nie daje gotowych recept na sukces w interesach. Przedsiębiorczość polega na dopasowaniu produkcji do najpilniejszych potrzeb.

Choć problem ludzkich przymiotów nie został pogłębiony na gruncie teorii głoszonej przez przedstawicieli szkoły austriackiej, to jednak stworzyła ona teoretyczne podstawy do tego, aby zagadnienie to omówić na gruncie naukowym. W pierwszej kolejności należy podkreślić, że w teorii tej czas jest jednym z fundamentalnych pojęć. Przedmiotem rozważań Austriacy uczynili ludzkie działanie, które prowadzi do uwolnienia się od uczucia dyskomfortu. Działanie to ma charakter celowy i zawsze zmierza do zmiany, która zakłada pojęcie następstwa czasowego. Z pojęciem czasu wiąże się pojęcie preferencji czasowych, które ma podstawowe znaczenie dla teorii kapitału i dóbr kapitałowych. Czynniki produkcji w tej teorii są podzielone na poszczególne rzędy, co stanowi podstawę teorii wartości oraz cen czynników produkcji. Tym co sprzyja analizie znaczenia ludzkich przymiotów, jest traktowanie ekonomii lub inaczej katalaktyki jako nauki o ludzkim działaniu, czyli jako gałęzi prakseologii. Pozwala to na porzucenie przez ekonomię konieczności zajmowania się motywami ludzkiego działania. Nie można bowiem zignorować faktu, że popyt na towary zależy w dużym stopniu od poglądów etycznych, filozoficznych, religijnych, a także nawyków, przesądów czy tradycji. W prakseologii zasadniczym motywem działania jest bowiem chęć usunięcia odczuwanego dyskomfortu. To jak inne nauki, na przykład psychologia,

³⁹    L. Mises, op. cit., s. 529-530.

⁴⁰    Ibidem, s. 270.