614372885

18 Wprowadzenie

spójną całość. Książka zawiera różne sposoby interpretacji kłamstwa, czyli różne sposoby nadawania kłamstwu znaczeń, zarówno w gronie badanych, jak i w odniesieniu do interpretacji badaczki. Warto przy tym pamiętać, że owa różnorodność czerpie z tego samego źródła - kultury.

Chciałabym podkreślić, że nie w każdej sprawie zgadzam się z koncepcją Clifforda Geertza, na przykład w książce nie stosuję opisu gęstego (zob. rozdz. II). Moje nawiązania do antropologii interpretatywnej nazywam inspiracją, ponieważ są selektywne, a ponadto stanowią autorski sposób odczytania stwierdzeń Geertza, który nigdzie nie podał klarownych wskazówek dla swoich ewentualnych kontynuatorów. Używane przez niego sformułowania i pojęcia, także te kluczowe (np. pojęcie „znaczenia”) pozostają niejasne i otwarte na różne ujęcia¹⁶. Staram się więc twórczo wykorzystać podejście interpretatywne, podobnie jak zrobiły to Sherry B. Ortner w artykule Thick Resistance: Death and the Cultural Construction of Agency in Himalayan Mountaineering (1997: 135-162) oraz Lila Abu-Lughod w artykule The In-terpretation ofCulture(s) after Television (1997: 109-134). Mam też nadzieję, że znajomość krytyki twórczości Geertza pozwoli mi uniknąć przynajmniej niektórych zarzucanych mu niekonsekwencji i błędów (zob. rozdz. II).

Konstrukcja książki

Książka składa się z sześciu rozdziałów. W rozdziale pierwszym omawiam najważniejsze ujęcia definicyjne kłamstwa, a także wybrane z różnych dziedzin humanistycznych wątki (i badania) dotyczące tego zagadnienia. Staram się tu ustalić definicję kłamstwa, jaka odpowiadałaby specyfice i zamierzeniom badań antropologicznych oraz zastanawiam się, czym mogłaby wyróżniać się antropologiczna perspektywa spojrzenia na to zagadnienie. W rozdziale drugim rozważam wypowiedzi na temat kłamstwa trzech antropologów: Bronisława Malinowskiego, Claudea Levi-Straussa oraz Marcela Griaulea. Analizuję także niektóre elementy koncepcji Clifforda Geertza oraz konteksty interpretacji kłamstwa zastosowane przez antropologów medycznych. W rozdziale trzecim zastanawiam się nad procesem powstania wiedzy etnograficznej, starając się oddać dynamikę jego przebiegu. Rozpoczynam od zreferowania problemu badawczego, a następnie omawiam zastosowane metody i techniki badań. Rozdział kończę opisem sposobów analizy materiału badawczego. Rozważania te mają formę krytycznej refleksji nad przyjętymi rozwiązaniami, które były wynikiem

¹⁶ Zdaniem Marcina Brackiego (2003: 139), niekonsekwencja Geertza była celowa: „sam Geertz świadomie konstruuje w ten sposób swoje prace, aby raczej stawiały przed czytelnikiem pewne wyzwania niż stanowiły definitywne rozstrzygnięcia poruszanych w nich kwestii”.