614373575

Maciej Szmit

sprawy, wymaga wiadomości specjalnych, jest obligatoryjne na mocy przepisów KPK, w sprawach cywilnych natomiast w orzecznictwie panuje zgoda, że powołanie biegłego w takiej sytuacji również jest obowiązkiem sądu¹³¹.

3.1 Postanowienie o zasięgnięciu opinii

Proces opiniowania sądowego formalnie rozpoczyna się od wydania przez organ procesowy (sąd bądź organ prowadząc)' postępowanie przygotowawcze

¹³¹ Odpowiednie przepisy stanowią jak następuje:

Art. 193 § 1 KPK: „Jeżeli stwierdzenie okoliczności mających istotne znacznie dla rozstrzygnięcia sprawy wymaga wiadomości specjalnych, zasięga się opinii biegłego albo biegłych". Art. 278 § 1 KPC: „W wypadkach wymagających wiadomości specjalnych sąd po wysłuchaniu wniosków stron co do liczby biegłych i ich wyboru może wezwać jednego lub kilku biegłych w celu zasięgnięcia ich opinii". Art. 84 § 1 KPA: „Gdy w sprawie wymagane są wiadomości specjalne, organ administracji państwowej może zwrócić się do biegłego lub biegłych o wydanie opinii". Sformułowanie „może zwrócić się" wydaje się sugerować pozostawienie organowi procesowemu swobody w ocenie, czy konieczne jest zasięgnięcie opinii biegłego, natomiast sformułowanie „zasięga się" - sugeruje, że intencją ustawodawcy nie było pozostawienie organowi procesowemu takiej swobody (por. np. A. Kegel, /.. Kegel: Przepisy..., op. cit., s. 16 i nast.), orzecznictwo Sądu Najwyższego wskazuje jednak, że również w sprawach cywilnych powołanie biegłych jest obligatoryjne (zarówno jeśli idzie o wnioskowanie przez stronę o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego, jak i o powołanie biegłego z inicjatywy sądu, o ile sąd dojdzie do przekonania, że okoliczność mająca istotne znaczenie dla prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy może zostać wyjaśniona tylko w wyniku wykorzystania wiedzy osób posiadających wiadomości specjalne:

w wyroku z 3 lutego 2010 r. |II PK 192/09] Sąd Najwyższy stwierdził: „W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że mimo fakultatywnej formuły przytoczonego przepisu, sąd musi zwrócić się do biegłego, jeśli dojdzie do przekonania, że okoliczność mająca istotne znaczenie dla prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy może zostać wyjaśniona tylko w wyniku wykorzystania wiedzy osób mających specjalne wiadomości. W takim przypadku dowód z opinii biegłego z uwagi na składnik wiadomości specjalnych jest dowodem tego rodzaju, że nie może być zastąpiony inną czynnością dowodową ani wnioskowaniem na podstawie innych ustalonych faktów";

S w wyroku z 19 grudnia 2012 r. [II CNP 41/12] Sąd Najwyższy stwierdził: „Pominięcie dowodu zgłaszanego przez stronę jest bowiem dopuszczalne wtedy, gdv okoliczności sporne, na które dowód powołano, zostały dostatecznie wyjaśnione zgodnie ze stanowiskiem strony powołującej dowód (wyroki Sądu Najwyższego z 12 stycznia 2005 r., I CK 451/04, niepubl.; z 5 lutego 2009 r., II UK 176/08, niepubl. i z 13 grudnia 2010 r., III SK 16/10, niepubl.)".

62