5910201954

2. Części rachunkowości retrospektywnej i ich instrumentarium

Instrumentarium rachunkowości retrospektywnej jest specyficzne, powstawało na przełomie wieków i wciąż jest udoskonalane przez umysł ludzki. Na etapie pomiaru i prezentacji majątku jednostki gospodarczej oraz wyniku finansowego w procesie zarządzania, informacje pochodzące z rachunkowości retrospektywnej są generowane z ewidencji księgowej, rachunku kosztów i sprawozdawczości finansowej. Mają one charakter retrospektywny.

Ewidencja na kontach (bilansowych i wynikowych) i sprawozdawczość finansowa pozwalają na pomiar i prezentację aktywów i pasywów oraz kosztów i przychodów z różnych rodzajów działalności jednostki gospodarczej. Natomiast rachunek kosztów umożliwia pomiar i prezentację kosztów podstawowej działalności operacyjnej w ramach wybranego wariantu ewidencji kosztów, które wpływają m.in. na kształtowanie wartości wyrobów⁷ gotowych, św iadczonych usług lub towarów .

Ewidencja księgowa - obok ewidencji operatywnej i statystycznej - składa się na ogólny system ewidencji gospodarczej w przedsiębiorstwie. Równocześnie jest ona najważniejszą częścią rachunkowości retrospektywnej. Generalnie, ewidencja księgowa jest uporządkowanym systemem (procedurą), umożliwiającą rejestrację w odpowiednich przekrojach, wyrażonych wartościowo, danych liczbowych dotyczących zdarzeń gospodarczych występujących w przedsiębiorstwie w' zakresie: stanu środków gospodarczych i źródeł ich pochodzenia, ruchu środków gospodarczych znajdujących się w⁷ dyspozycji przedsiębiorstwa, wyników działalności przedsiębiorstwa.

Odwzorowanie rzeczywistości gospodarczej w przedsiębiorstwie jest możliwe dzięki modelowi ew'idencyjnemu¹, który pow inien być opracowany w oparciu o założenia ew idencji przedsiębiorstwa. W celu opracowania modelu ewidencyjnego należy korzystać z instrumentarium ewidencji księgowej.

Ewidencja księgowa ma charakter proceduralny². Obejmuje ona obserwację zdarzeń gospodarczych, ich identyfikację, pomiar, klasyfikację oraz rejestrację. Instrumentarium każdej ze wskazanych faz procedury ewidencji księgowej przedstawia tabela 2. Jest ono w pełnym zakresie wykorzystywane do celów pomiaru i prezentacji majątku jednostki gospodarczej oraz wyniku finansowego.

Szczególne miejsce i znaczenie w⁷ rachunkowości retrospektywnej przypisuje się funkcjonowaniu konta. Za pomocą konta możliwe jest modelowanie i opisywanie procesów, zjawisk i zasobów występujących w rzeczywistości ekonomicznej. Należy jednak pamiętać o tym, że sposób

9

1

   System rachunkowości oraz jego elementy mogą stanowić przedmiot modelowania. Rachunkowość jako model w skład, którego wchodzi model pierwotny (dokumentacja) i model wtórny (ewidencja) prezentuje Głodek w swojej pracy „Modelowanie i metody symulacyjne iv rachunkowości"(s. 79).

W artykule wykorzystano założenia modelu Pechego w celu wyjaśnienia ruchu okrężne środków w przedsiębiorstwie za pomocą specyficznych sposobów i metod rachunkowości. Model ewidencyjny należy traktować jako minimalny układ kont i zasad ewidencyjnych odpowiednio znormalizowanych zdarzeń księgowych. Treści merytoryczne w modelu ewidencyjnym są przedstawiane w postaci schematów księgowych i równań. Konstrukcja modelu ewidencyjnego jest oparta o teorie księgowe.

2

   Jaruga A., Sobańska I., Kopczyńska L., Szychta A., Wolińska E.: Rachunkowość dla menedżerów. RAFIB, Łódź 1992, s. 7.