5910201962

stawową rolę. Do grupy państw stosujących ten model należy zaliczyć wszystkie kraje Europy kontynentalnej (z wyjątkiem Holandii) a także państwa południowo i środkowo amerykańskie.

Tabela 1. Podstawowe cechy modelu anglosaskiego i kontynentalnego

Model anglosaski

Model kontynentalny

1.    Rachunkowość zorientowana na zaspokojenie potrzeb informacyjnych inwestorów i kredytodawców. 2.    Funkcjonowanie rozwiniętych ( w różnym stopniu) rynków akcji, obligacji i innych instrumentów finansowych, które są podstawowym źródłem kapitału potrzebnego firmom na prowadzenie działalności i rozwój. 3.    Poziom edukacji rachunkowości jest bardzo wysoki - użytkownicy informacji tworzonych przez rachunkowość są bardzo wymagający. 4.    W krajach stosujących ten model mają siedzibę duże międzynarodowa koncerny, co jest dodatkowym źródłem rozwoju rachunkowości. 5.    Brak wzajemnego wpływu między prawem podatkowym a prawem bilansowym.

1.    Głównym źródłem kapitału są banki, które zabezpieczają podstawowe potrzeby finansowe firm. 2.    Jest silnie regulowany przez prawo. 3.    Rozwiązania stosowane w praktyce rachunkowości są bardzo konserwatywne. 4.    Rachunkowość jest zorientowana na zaspokojenie potrzeb infonnacyjnych ze strony rządu, między innymi dla ustalania zobowiązań podatkowych. 5.    Ułatyyieniem dla prowadzenia rachunków makroekonomicznych, porównania w różnych układach przestrzenno-czasoyyych jest występowanie zunifikowanych, narodowych planóyy kont. 6.    Wzajemne ..przenikanie się" prawa podatkow ego i praw a bilansowego.

Źródło: opracowanie własne na podstawie: M. Glaum, U. Mandler: Rechnungslegung auf globalen Kapi-

talmarkten. Gabler. Wiesbaden 1996. s. 28.

2. Etapy ewolucji modelu rachunkowości w Polsce

Rachunkowość w Polsce charakteryzuje się cechami, które pozwalają zaliczyć ją do modelu kontynentalnego. Jednakże kształt rachunkowości w Polsce na przestrzeni lat zmieniał się. Do roku 1989 wynikało to z obowiązującego systemu politycznego, w latach następnych natomiast zmiany zachodzące w systemie rachunkowości uzależnione są od przebiegu procesów' dostosowania do regulacji międzynarodowych dotyczących rachunkowości. Dlatego można wyodrębnić następujące etapy ewolucji modelu rachunkowości w Polsce:

•    etap I -lata 1944 - 1990,

•    etap II - lata 1991 - 1994,

•    etap III-lata 1995-2001,

•    etap IV - lata 2002 do chwili obecnej.

Etap I obejmuje lata po drugiej wojnie światowej do momentu zmiany systemu politycznego w 1989r. Funkcjonował w tym okresie W Polsce system nakazowo-rozdzielczy zarządzania, który nie sprzyjał rozwojowi zastosowań rachunkowości w prakty ce. Specyfika takiego systemu znacznie ograniczała funkcje rachunkowości sprowadzając je głównie do realizacji zadań ewidencyjnych, czyli do stadium księgowości. Rachunkowość była jedynie narzędziem nadzoru nad upaństwowionymi przedsiębiorstwami. Realizacja funkcji informacyjnej, kontrolnej czy też innych była w owych czasach wypaczona, bądź też bezcelowa. W warunkach dyrektywnego zarządzania, przy braku zainteresowania efekty wnością gospodarowania, nie było potrzeby wspierania procesu decyzyjnego rzetelnym ra-