wstęp do teorii polityki img 179

169

Do grupy mocarstw militarnych (atomowych) zwykło się zaliczać państwa, które przeprowadziły próby /. broniąjądrową, ij. m.in. Stany Zjednoczone, Federację Rosyjska., Wielką Brytanię, Francję, Chiny oraz Indie i Pakistan. Warto podkreślić, że samo posiadanie przez państwo broni tego rodzaju, a nawet przeprowadzenie prób z bronią atomową nie predestynuje go do uważania się za mocarstwo. Dzieje się lak ponieważ, oprócz, sfery wojskowej inne części składowe siły powinny być z nią porównywalne. Przykładami mogą być Indie i Pakistan - państwa, których pokaźny potencjał tak ludnościowy, terytorialny, jak i militarny może kwalifikować je do rangi mocarstw, które jednak w takiej roli nie występują i nie działają na arenie międzynarodowej'*'.

Podobnie jest w przypadku Federacji Rosyjskiej, która z jednej strony stała sięsukcesorkąmocaritwa uniwersalnego jakim był ZSRR, z drugiej strony jej możliwości prcdestynująjąjedynie do pozycji mocarstwa regionalnego. Siły współczesnej Rosji zasadzająsię na dwóch elementach: broni jądrowej i przestrzeni geopolitycznej, stanowiącej jedynie potencjał wojskowo-stralegiczny, który dostarcza argumentów na rzecz globalnych aspiracji, co czyni jednak z Rosji mocarstwo jednowymiarowe’⁵. Federacja Rosyjska jest jednak państwem, które bardzo mocno podkreśla swoje atomowe możliwości. Wynikać to może z faktu przejęcia po Związku Radzieckim jego mocarstwowego statusu, którego pozostałością w dniu dzisiejszym jest właśnie jedynie arsenał jądrowy- oraz stałe miejsce w Radzie Bezpieczeństwa ONZ.

Jak już zostało wspomniane mocarstwowość przejaw ia się zawsze w działaniu państwa tj. w jego polityce zagranicznej, która realizowana odpowiednimi środkami i metodami zmierza do realizacji mocarstwowych celów państwa. Do tych ostatnich należy zaliczyć przede wszystkim: wzrost siły i pozycji państwa, utrzymanie lub zdobywanie nowych stref wpływów-, stref interesów oraz dążenie do zdobycia lub utrzymania dominacji w niektórych regionach.

Pojęcie dominacji stosowane jest przede wszystkim w odniesieniu do sfery stosunków ekonomicznych w momencie, kiedy jeden podmiot wpływa na decyzje i zachowania innych bezpośrednio lub przez narzucanie reguł gry obowiązujących w stosunkach wzajemnych¹⁶.

Należy podkreślić, że podporządkowanie państwu silniejszemu w przypadku dominacji nie następuje wyłącznic na skutek nacisku. Posunięcie tego typu ze strony państwa słabszego często jest spow-odowane rolą, jaką pełni państwo dominujące w systemie międzynarodowym.

Podczas gdy strefa interesów to obszar, gdzie krzyżują się dążenia kilku państw, na którym jednak żadne z nich nie może stać się liderem, strefa wpływów

¹⁴    Ibidem, s. 45.

¹⁵    Bieleń,„Ciągłość i zmiana...**, s. 46.

Jolanta Bryla, Si refy wpływów o- stosunkach międzynarodowych. Aspekty teoretyczne i praktyczne na przykładzie supermocarstw, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań: Instytut Nauk Politycznych i Dziennikarstwa 2002, s. 51.