6628926683

ELEMENTY MAGII, ALCHEMII I OKULTYZMU 15

Aby chronić się przed działaniem złej magii, człowiek przygotował sobie cały zestaw znaków, które miały go skutecznie przed magią bronić. Polskie frazeologizmy typu: „odpukać w niemalowane”, „odpukać w niemalowane drewno”, mają bardzo stare, pogańskie korzenie. W wielu kulturach w tym także polskiej i włoskiej to, co urodzi ziemia (drewno, żelazo), ma moc odpędzania nieczystych mocy. Najpospolitszą w Polsce ochroną domu przed czarami było wszak przybijanie starej podkowy (znalezionej na drodze) na progu domowym¹³.

Najpopularniejszym włoskim frazeologizmem związanym z gestem, mającym chronić przed złym czarem, jest z kolei wyrażenie farę le corna (dosłownie „robić rogi”, ale moglibyśmy je przełożyć na język polski właśnie jako „odpukać w niemalowane drewno”). Ręka, na której widać tylko palec wskazujący i mały palec dłoni, ma przynieść szczęście i odegnać wszystko, co złe. Gest ten ma jednak jeszcze drugie znaczenie i może być wskazaniem mężczyzny, którego zdradza partnerka, czyli „rogacza”¹⁴.

Kościół nie zwalczał pogańskich wierzeń, ale starał się oswajać niektóre praktyki magiczne i wplatał je w swoje rytuały. Nabożeństwa celebrowane w kościele, procesje były odbierane przez tłumy niepiśmiennych wieśniaków jako rytuały magiczne¹⁵. W ten właśnie sposób znak krzyża już w średniowieczu stał się zwykłym gestem magicznym¹⁶, nie wynikał on więc z wiary w Boga, ale był jednym z wielu gestów, który miał chronić przed czarami czy wydarzeniami, na jakie człowiek nie miał wpływu. Jak możemy zobaczyć na przykładach - zarówno paremie polskie, jak i włoskie w pełni odzwierciedlają tę tezę.

„Chłop się nie przeżegna dopóki piorunu nie usłyszy”.

Ci si fa il segno della croce mentre ci sono i lampi¹⁷ (Czyni się znak krzyża, kiedy na niebie się błyska).

Chi non ha fortuna, si accecca pure facendosi il segno della croce (Ten, kto nie ma szczęścia, może się oślepić podczas robienia znaku krzyża).

3. Magia miłosna

Od niepamiętnych czasów ludzkość poszukiwała reguł, recept czy mikstur wzbudzających miłość i pożądanie. Namiastką takich reguł czy zaklęć były nierzadko przysłowia, które zamykały w sobie antyczne wierzenia w możliwość zdobycia upragnionej miłości.

¹³    Z. Gloger, Encyklopedia, t. I, s. 271.

¹⁴    Więcej: S. Skuza, Kobieta: matka, córka, panna, żona, teściowa, synowa i wdowa w przysłowiach polskich i włoskich, Brzezia Łąka 2010, s. 74-75.

¹⁵    M. Bogucka, Gorsza płeć, s. 169.

¹⁶    J. Dowiat, Kultura Polski średniowiecznej X-XIII w., Warszawa 1985, s. 198.

¹⁷    Przysłowie sycylijskie: A cruci si fa mentri lampia.