6914375084

68 S. Jewtuchowicz

są zbudowane z osadów plejstoceńskich i są regularnie nachylone w kierunku północnym. Nachylenie terenu i twardość skał osadów plejstoceńskich nie tworzą przeszkód dla biegu wód tej rzeki. Przyczyną zmian kształtu doliny nie może więc być ani morfologia, ani budowa osadów plejstoceńskich.

Ukształtowanie podłoża doliny Bzury jest inne niż ukształtowanie powierzchni. Od Ozorkowa do Leśmierza Bzura płynie wzdłuż wschodniej krawędzi wzniesienia podłoża w Solcy (ryc. 5). Zachodni stok obecnej doliny pokrywający się z krawędzią powierzchni podplejsto-ceńskiej jest krótki i stromy, natomiast wschodni stok jest niski, łagodny i długi. Dolina w przekroju poprzecznym dostosowuje się do zarysów rzeźby podłoża. Zmiany w rozwoju morfologicznym doliny Bzury zależą więc nie od współczesnej rzeźby, lecz od rzeźby powierzchni pod-czwartorzędowej.

Pierwszy okres zdarzeń w dolinie Bzury zaznaczający się erozją wgłębną, wpłynął na powstanie co najmniej jednej terasy erozyjnej. Drugi okres powoduje ożywienie erozji wgłębnej w okolicy Ozorkowa i także zasypywanie doliny rzecznej w strefie pradoliny. W tym czasie powstaje terasa akumulacyjna Bzury, obecna zalewowa, oraz spłycenie rzeki na odcinku Leśmierz — pradolina.

W budowie dna doliny Bzury zaznaczają się dwie fazy ruchu pionowego podłoża. Starsza faza zaznaczyła się silną erozją wgłębną w pradolinie, młodsza faza spowodowała erozję poza obszarem pradoliny w okolicy Ozorkowa.

Układ dolin na południu od Łęczycy wskazuje, że w plejstocenie rzeki płynęły tu w kierunku północnym i zachodnim. Dowodem tego są obecnie szerokie doliny, z których południkowa zajęta jest przez współczesną Bzurę, natomiast równoleżnikowa dolina, która ciągnie się od Karsznic przez Górę Św. Małgorzaty, Tum, Łęczycę do ujścia Zianu jest nieczynna. Ten układ dolin wskazuje, że albo Bzura dzieliła się na ramiona, z których jedno płynęło na północ, drugie na wschód, a trzecie na zachód, albo Bzura nie rozdzielała się, lecz przed Łęczycą skręcała na zachód i płynęła obecnie martwą doliną do Zianu, gdzie łączyła się z pradoliną. Natomiast od Karsznic przez Tum do Łęczycy płynęła jakaś inna rzeka.

Układ dolin, ich duża szerokość oraz morfologia podłoża w Łęczycy nie potwierdzają hipotezy rozdzielenia Bzury na kilka ramion, z których dwa miałyby płynąć w przeciwne strony, na wschód i zachód. Na podstawie morfologicznych i geologicznych faktów należy przypuszczać, że sieć dolinna w Łęczycy powstała wskutek działania dwóch rzek, z których Bzura przed Łęczycą skręcała na zachód i łączyła się 7 korytem pradoliny koło Leżnicy Małej, przy ujściu Zianu, natomiast