7090997015

2. Prekursorzy mechatroniki - krótki rys historyczny

Trudno jest wskazać moment historyczny, będący początkiem nowej dyscypliny naukowej. Nie inaczej jest w przypadku teorii maszyn i mechanizmów - dyscypliny, która tworzyła się na podstawie uzyskiwanych przez wiele stuleci wyników w dziedzinie rozwijającej się techniki. Z niej to wyodrębniła się mechatronika.

W szczególności należy wymienić prace teoretyczne Włocha Girolamo Cardano z XIV wieku, Szwajcara Leonharda Eulera z XVIII wieku, a także dokonania z czasów pierwszej rewolucji technicznej Jamesa Watta, twórcy maszyny parowej (1769) i regulatora odśrodkowego, co dało podstawę do wyodrębniania się nauki o mechanice maszyn. Było to możliwe dzięki powstawaniu pierwszych szkół politechnicznych: praskiej politechniki (1792), Ecole Polytechniąue w Paryżu (1794) i Politechniki Wiedeńskiej (1815). Andre Ampere w 1806 roku pierwszy podjął badania struktury mechanizmów. Ze szkoły politechnicznej w Paryżu pochodzą prace J. Ponceleta, dotyczące badania zazębień i podstaw regulacji maszyn (1829). Robert Willis w dziele Principles of Mechanism, designed for the use ofstudents in the universities and for engineering students generally wydanym w 1841 roku jako pierwszy wyodrębnił teorię mechanizmów jako nową dyscyplinę. Dalszy dynamiczny rozwój tej nowej dyscypliny związany był z pracami:

-    Elementi di cinematica applicata G. Giulio (1847),

-    Traite de Cinematiąue, książki Francuza Ch. Laboulage’a (1849),

-    Teoria mechanizmów... P.L. Czebyszewa (1854),

-    Theoretische Kinematik F. Reuleaux (1875),

-    Lehrbuch der Kinematik L. Burmestra (1888).

Wymienieni uczeni stworzyli „szkołę” teorii maszyn i mechanizmów poprzez sformułowanie szczegółowych zagadnień kinematyki oraz technicznych rozwiązań mechanizmów, niejednokrotnie związanych z ewolucją konstrukcji maszyny parowej i maszyn włókienniczych. Szczególną rolę odegrała rosyjska szkoła naukowa, wykreowana przez I.A. Wyszniegradzkiego, N.E. Żukowskiego, N.T. Mielcarowa, L. Assura oraz W.W. Dobrowolskiego, I.I. Artobolevskiego i N.G. Brujewicza.

W Polsce Witold Aulich w 1929 roku rozpoczął po raz pierwszy wykłady „Zasady Teorii Mechanizmów”, wprowadzone na stałe do programu wydziału mechanicznego Politechniki Lwowskiej. Jest autorem oryginalnej pracy Czworobok czy łańcuch kinematyczny oraz rozprawy O zależności kształtu maszyny od jej wielkości (Studium morfologiczne, 1932). W dniu 3 października 1938 roku wygłosił on wykład inauguracyjny „Cywilizacja, stan inżynierski i szkoły politechniczne”, dając w nim wyraz niepokoju rozwojem cywilizacji technicznej. Swoje wystąpienie zakończył zdaniem „Jakie będą szkoły techniczne - taki będzie stan inżynierski i taki będzie jego udział w dalszej budowie i utrzymaniu wspólnego dzieła ludzkości, dzieła cywilizacji” - postulat aktualny do dnia dzisiejszego.

Po II wojnie światowej pionierami teorii maszyn i mechanizmów w Polsce byli Robert Szewalski, Wacław Moszyński, Jan Oderfeld i Adam Morecki. Dzięki aktywności międzynarodowej polskich uczononych w dziedzinie TMM w 1969 roku w Zakopanem powołana została Międzynarodowa Federacja Teorii Maszyn i Mechanizmów {International Federationfor the Theory of Machines and Mechanisms -IFToMM). Tworzyło ją wówczas 13 komitetów narodowych teorii mechanizmów

15