7513462715

Rozdział 1. Wyzwania edukacyjne w szkolnictwie wyższym 1.1. Współczesne cele, zadania oraz treści kształcenia w wyższej uczelni

Budowanie systemu instytucji oraz form oświaty pozaszkolnej rozpatrywać należy na tle zmian, jakie zachodziły w Europie i Polsce w XVIII i XIX w. Przeobrażenia w stosunkach społecznych, gwałtowny rozwój nauki, rozpad systemu feudalnego na polskiej wsi, wzmożone migracje ludności wiejskie do miast spowodowały silne dążenia oświatowe szerokich mas społecznych [Kot 1931, s. 170-173; Kargul 1997, s. 99].

Na polskim gruncie jednym ze źródeł organizowania oświaty dorosłych były idee fizjokratów, którzy stawiali rolnictwo ponad wszelkie inne gałęzie produkcji i zawody oraz rozwijali i szerzyli wiedzę rolniczą. Kolejnym źródłem była rewolucja przemysłowa, przynosząca gwałtowne zmiany w produkcji, do których konieczne było przystosowanie przeciwników poprzez przyswajanie przez nich nowej wiedzy technologicznej i umiejętności potrzebnej do obsługi maszyn i urządzeń [Saran 1997, s.33 i n.].

Istotne ożywienie w zakresie oświaty dorosłych przyniósł polski pozytywizm. Z haseł pracy u podstaw i pracy organicznej wywodzono ideę przez oświatę ludu do solidaryzmu społecznego. Organizowane oświaty dla niżej urodzonych i nieoświeconych miało przyczynić się do:

•    podniesienia poziomu ekonomicznego kraju,

•    stworzenia szans rozwoju kultury na wsi i jej transmisji do skarbca kultury

narodowej,

•    krzewienie polskości i podtrzymania ducha narodowego [Turos 1993, s. 22;

Jankowski i in., 1994, s. 13]

Dość istotne zmiany w zakresie oświaty dorosłych obserwuje się w II Rzeczpospolitej. Obok wartości z przeszłości pojawiły się wtedy nowe źródła stymulujące rozwój oświaty dorosłych. Na ich czoło wysunęła się konieczność realizacji zadań integracyjnych. Nie mniej ważnym było także przysposobienie młodzieży i dorosłych do życia we własnym państwie. Rzecz oczywista, że realizacja tych zadań musiała być związana z upowszechnianiem oświaty zarówno na szczeblu elementarnym, jak i w procesie wyrównania zaniedbań w dziedzinie kultury.

Warto odnotować, co podkreśla J. Kargul, że w II Rzeczpospolitej pojawiła się nowa tendencja w dziedzinie oświaty dorosłych w postaci takich form aktywności edukacyjnej,

7