7513462752

2. Historia kształcenia osób dorosłych w Polsce

W wyniku rozbiorów, które dotknęły Polskę pod koniec XVIII wieku, terytorium naszego kraju zostało podzielone pomiędzy Rosję, Austrię oraz Prusy. Państwa zaborcze dokonały szeregu zmian administracyjnych, w tym również struktury szkolnictwa i edukacji oraz programów nauczania w polskich szkołach¹, na zajętych przez siebie obszarach. Zgodnie z wytycznymi nowych władz zlikwidowano wiele dotychczas działających szkół, a w tych, którym pozwolono funkcjonować, ograniczono lub całkowicie zlikwidowano lekcje języka polskiego. Surowo karane były wszelkie formy nauki i edukacji zarówno dzieci oraz młodzieży, jak i osób dorosłych, które organizowano bez oficjalnego zezwolenia władz. W okresie rozbiorów kształcenie osób dorosłych było prowadzone w sposób nieformalny i niejawny, poprzez organizowanie tzw. tajnych kompletów². Były to zajęcia organizowane dla niewielkiej liczby osób w miejscach, gdzie mogły one bez obaw o własne bezpieczeństwo uczestniczyć w procesie kształcenia (np. w prywatnych mieszkaniach). Niezwykle ważne w omawianym okresie było tworzenie instytucji, które prowadziły tajne kształcenie osób dorosłych³. W roku 1882 zorganizowano kursy samokształceniowe przeznaczone dla kobiet. Gdy w roku 1885 ujednolicono program zajęć realizowanych w ramach tych kursów, zostały one przekształcone w tzw. Uniwersytet Latający⁴, czyli działającą potajemnie szkołę wyższą. Od roku 1890 w zajęciach prowadzonych na Uniwersytecie oprócz kobiet uczestniczyli również dorośli mężczyźni. W roku 1898 na terenie Galicji powołano do działania Uniwersytet Ludowy im. Adama Mickiewicza⁵. Powstanie tej uczelni nawiązywało do idei kształcenia wszystkich warstw społeczeństwa - niezależnie od wieku, płci, czy stanu majątkowego - która w tamtym okresie była niezwykle popularna w Europie. W roku 1905

14

1

   http://encyklopedia.pwn.pl/haslo.php?id=4575101 (data dostępu 29.09.2009).

2

   Draus)., Terlecki /?., Historia wychowania. Wiek XIX i XX, Kraków 2006, t.2, s.65 -105.

3

   Tamże, s.65 -105.

4

Por. Scisiowicz S., Z dziejów samokształcenia w Polsce i na świecie do połowy XX wieku, [w:] Toruńskie Studia Dydaktyczne, Nr3/1993, Toruń 1993, s.66.

5

   Tamże, s.70.

Poradnik - Podstawy kształcenia ustawicznego