Odpady; wykład
uchylona USTAWA o odpadach z dnia 27 czerwca 1997 r. (Dz.U.97.96.592) definiowała:
ODPADY - są to wszystkie przedmioty oraz substancje stałe, a także nie będące ściekami substancje ciekłe
powstałe w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej lub bytowania człowieka i nieprzydatne w miejscu
lub czasie, w którym powstały; za odpady uważa się również osady ściekowe.
ODPADY NIEBEZPIECZNE  są to te odpady, które ze względu na swoje pochodzenie, skład chemiczny,
biologiczny, inne właściwości i okoliczności stanowią zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi albo dla
środowiska.
ODPADY KOMUNALNE  są to stałe i ciekłe odpady powstające w gospodarstwach domowych, w obiektach
użyteczności publicznej i obsługi ludności, w tym nieczystości gromadzone w zbiornikach bezodpływowych,
porzucone wraki pojazdów mechanicznych oraz odpady uliczne, z wyjątkiem odpadów niebezpiecznych
z zakładów opieki zdrowotnej i weterynaryjnych.
obowiązująca USTAWA o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz.U.01.62.628) określa zasady
postępowania z odpadami w sposób zapewniający ochronę życia i zdrowia ludzi oraz ochronę środowiska
zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, a w szczególności zasady zapobiegania powstawaniu odpadów lub
ograniczania ilości odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko, a także odzysku lub
unieszkodliwiania odpadów.
ODPADY oznaczają każdą substancję lub przedmiot należący do jednej z kategorii, określonych w załączniku
nr 1 do ustawy, których posiadacz pozbywa się, zamierza pozbyć się lub do ich pozbycia się jest obowiązany.
Przykładowe kategorie odpadów (załącznik nr 1 do ustawy):
Q1 Pozostałości z produkcji lub konsumpcji, niewymienione w pozostałych kategoriach.
Q2 Produkty nieodpowiadające wymaganiom jakościowym.
Q3 Produkty, których termin przydatności do właściwego użycia upłynął.
Q4 Substancje lub przedmioty, które zostały rozlane, rozsypane, zgubione lub takie, które uległy innemu
zdarzeniu losowemu, w tym zanieczyszczone wskutek wypadku lub powstałe wskutek prowadzenia akcji
ratowniczej,
(& )
Q15 Zanieczyszczone substancje powstajÄ…ce podczas rekultywacji gleby i ziemi,
Q16 Wszelkie substancje lub przedmioty, które nie zostały uwzględnione w powyższych kategoriach (np. z
działalności usługowej, remontowej).
Kto podejmuje działania powodujące lub mogące powodować powstawanie odpadów, powinien takie
działania planować, projektować i prowadzić, tak aby:
1) zapobiegać powstawaniu odpadów lub ograniczać ilość odpadów i ich negatywne oddziaływanie na
środowisko przy wytwarzaniu produktów, podczas i po zakończeniu ich użytkowania,
2) zapewniać zgodny z zasadami ochrony środowiska odzysk, jeżeli nie udało się zapobiec powstawaniu
odpadów,
3) zapewniać zgodne z zasadami ochrony środowiska unieszkodliwianie odpadów, których powstaniu nie
udało się zapobiec lub których nie udało się poddać odzyskowi.
Zatem ustawa nakazuje nam odpadów:
1. Unikać, a jeśli się nie da, to je
2. Utylizować, a jeśli się nie da, to je
3. Unieszkodliwiać.
GOSPODAROWANIE ODPADAMI - to zbieranie, transport, odzysk i unieszkodliwianie odpadów, w tym
również nadzór nad takimi działaniami oraz nad miejscami unieszkodliwiania odpadów.
Ustawa wyróżnia odpady: niebezpieczne, obojętne i inne od niebezpiecznych i obojętnych (i zarazem
odpowiadające im typy składowisk odpadów).
ODPADY NIEBEZPIECZNE sÄ… to odpady:
1. należące do określonej kategorii lub rodzajów odpadów (lista A załącznik nr 2) oraz posiadające co najmniej
jedną z określonych właściwości niebezpiecznych  (dopisek RW) (załącznik nr 4) lub
2. składające się z określonych substancji (lista B załącznik nr 2) i zawierające którykolwiek z określonych
składników niebezpiecznych  (dopisek RW) (załącznik nr 3) oraz posiadające co najmniej jedną
1
Odpady; wykład
z określonych właściwości (załącznik nr 4).
ODPADY OBOJ
TNE - to odpady które nie ulegają istotnym przemianom fizycznym, chemicznym lub
biologicznym; sÄ… nierozpuszczalne, nie wchodzÄ… w reakcje fizyczne ani chemiczne, nie powodujÄ…
zanieczyszczenia środowiska lub zagrożenia dla zdrowia ludzi, nie ulegają biodegradacji i nie wpływają
niekorzystnie na materię, z którą się kontaktują; ogólna zawartość zanieczyszczeń w tych odpadach oraz
zdolność do ich wymywania, a także negatywne oddziaływanie na środowisko odcieku muszą być nieznaczne,
a w szczególności nie powinny stanowić zagrożenia dla jakości wód powierzchniowych, wód podziemnych,
gleby i ziemi.
ODPADY KOMUNALNE - to odpady powstające w gospodarstwach domowych, a także odpady
niezawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na
swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych,
ODZYSK - to wszelkie działania, niestwarzające zagrożenia dla życia, zdrowia ludzi lub dla środowiska,
polegające na wykorzystaniu odpadów w całości lub w części, lub prowadzące do odzyskania z odpadów
substancji, materiałów lub energii i ich wykorzystania, określone w załączniku nr 5 do ustawy,
Przykładowe procesy odzysku odpadów (załącznik nr 5 do ustawy):
R1 Wykorzystanie jako paliwa lub innego środka wytwarzania energii,
R2 Regeneracja lub odzyskiwanie rozpuszczalników,
R3 Recykling lub regeneracja substancji organicznych, które nie są stosowane jako rozpuszczalniki (włączając
kompostowanie i inne biologiczne procesy przekształcania),
R4 Recykling lub regeneracja metali i związków metali,
(& )
R13 Magazynowanie odpadów, które mają być poddane któremukolwiek z działań wymienionych w punktach
od R1 do R12 (z wyjątkiem tymczasowego magazynowania w czasie zbiórki w miejscu, gdzie odpady są
wytwarzane),
R14 Inne działania prowadzące do wykorzystania odpadów w całości lub części lub do odzyskania z odpadów
substancji lub materiałów, łącznie z ich wykorzystaniem, niewymienione w punktach od R1 do R13.
TERMICZNE PRZEKSZTAA
CANIE ODPADÓW - to procesy utleniania odpadów, w tym spalania,
zgazowywania, lub rozkładu odpadów, w tym rozkładu pirolitycznego, prowadzone w przeznaczonych do
tego instalacjach lub urządzeniach na zasadach określonych w przepisach szczegółowych; recykling
organiczny nie jest traktowany jako termiczne przekształcanie odpadów,
UNIESZKODLIWIANIE ODPADÓW - to poddanie odpadów procesom przekształceń biologicznych,
fizycznych lub chemicznych określonym w załączniku nr 6 do ustawy w celu doprowadzenia ich do stanu,
który nie stwarza zagrożenia dla życia, zdrowia ludzi lub dla środowiska (składowanie to także
unieszkodliwianie).
Przykładowe procesy unieszkodliwiania odpadów (załącznik nr 6 do ustawy):
D1 Składowanie na składowiskach odpadów obojętnych,
D2 Obróbka w glebie i ziemi (np. biodegradacja odpadów płynnych lub szlamów w glebie i ziemi),
D3 Składowanie poprzez głębokie wtryskiwanie (np. wtryskiwanie odpadów, które można pompować),
D4 Retencja powierzchniowa (np. umieszczanie odpadów na poletkach osadowych lub lagunach),
(& )
D14 Przepakowywanie przed poddaniem któremukolwiek z procesów wymienionych w punktach od D1 do
D13
D15 Magazynowanie w czasie któregokolwiek z procesów wymienionych w punktach od D1 do D14
(z wyjątkiem tymczasowego magazynowania w czasie zbiórki w miejscu, gdzie odpady są wytwarzane)
W zależności od celu spotykamy różne KRYTERIA KLASYFIKOWANIA ODPADÓW (przykłady):
" z
ródło pochodzenia - sfera powstawania, " toksyczność,
" kryterium surowcowe, " stopień zagrożenia dla środowiska,
" stan skupienia, " stopień przydatności do dalszego
wykorzystania.
" skład chemiczny,
2
Odpady; wykład
Inne wybrane ważne akty prawne dotyczące gospodarowania odpadami to:
Rozporządzenie ministra środowiska z dnia 27.09.2001r. w sprawie katalogu odpadów. (Dz.U.01.112.1206)
zawierające: 1) katalog odpadów wraz z listą odpadów niebezpiecznych (których kod odpadu jest oznaczony
gwiazdką), 2) sposób klasyfikowania odpadów.
Dzieli ono odpady na 20 grup dzieli odpady w zależności od z
ródła ich powstawania.
Przykładowe grupy:
1) odpady powstające przy poszukiwaniu, wydobywaniu, fizycznej i chemicznej przeróbce rud oraz innych
kopalin - 01,
2) odpady z rolnictwa, sadownictwa, upraw hydroponicznych, rybołówstwa, leśnictwa, łowiectwa oraz
przetwórstwa żywności - 02,
3) odpady z przetwórstwa drewna oraz z produkcji płyt i mebli, masy celulozowej, papieru i tektury - 03,
(& )
18) odpady medyczne i weterynaryjne - 18,
19) odpady z instalacji i urządzeń służących zagospodarowaniu odpadów, z oczyszczalni ścieków oraz
z uzdatniania wody pitnej i wody do celów przemysłowych - 19,
20) odpady komunalne Å‚Ä…cznie z frakcjami gromadzonymi selektywnie - 20.
Odpadom w katalogu przypisano 6 cio cyfrowy kod. Dwie pierwsze jego cyfry oznaczają grupę odpadów
wskazujÄ…cÄ… z
ródło powstawania odpadów. Oznaczenie grupy odpadów łącznie z dwiema następnymi
cyframi identyfikuje podgrupę odpadów, a kod składający się z sześciu cyfr identyfikuje rodzaj odpadów.
Przykładowo: odpady z flotacyjnego wzbogacania rud metali nieżelaznych, zawierające substancje
niebezpieczne posiadają kod 01 03 80*, pozostałe posiadają kod 01 03 81.
Gdzie: - 2 wie pierwsze cyfry  01  patrz wyżej, grupa 01,
- 3 cia i 4 ta cyfra  03 oznaczają podgrupę  Odpady z fizycznej i chemicznej przeróbki rud metali
w ramach grupy 01,
- 5 ta i 6 ta cyfra identyfikuje odpad:
 80   Odpady z flotacyjnego wzbogacania rud metali nieżelaznych zawierające substancje
niebezpieczne jest to odpad niebezpieczny, więc dodatkowo jego kod jest oznaczony gwiazdką:
01 03 80*;
 81   Odpady z flotacyjnego wzbogacania rud metali nieżelaznych inne niż wymienione w 01 03 80 :
stÄ…d kod: 01 03 81.
USTAWA z dnia 11.05.2001r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych. (Dz.U.01.63.638)
Rozporządzenie ministra środowiska z dnia 9.04.2003r. w sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami.
(Dz.U.03.66.620)
Rozporządzenie ministra środowiska z dnia 16.06.2005r. w sprawie podziemnych składowisk odpadów.
(Dz.U.05.110.935)
Rozporządzenie ministra środowiska z dnia 21.03.2006r. w sprawie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów
poza instalacjami i urzÄ…dzeniami. (Dz.U.06.49.356)
Rozporządzenie ministra środowiska z dnia 21.04.2006r. w sprawie listy rodzajów odpadów, które posiadacz
odpadów może przekazywać osobom fizycznym lub jednostkom organizacyjnym niebędącym
przedsiębiorcami, oraz dopuszczalnych metod ich odzysku. (Dz.U.06.75.527)
Rozporządzenie ministra środowiska z dnia 13.05.2004r. w sprawie warunków, w których uznaje się, że
odpady nie sÄ… niebezpieczne (Dz.U.04.128.1347).
Rozporządzenie ministra środowiska z dnia 24.03.2003 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących
lokalizacji, budowy, eksploatacji i zamknięcia, jakim powinny odpowiadać poszczególne typy składowisk
odpadów. (Dz.U.03.61.549)
Stanowi ono m.in., że składowiska odpadów niebezpiecznych oraz składowiska odpadów innych niż
niebezpieczne i obojętne nie mogą być lokalizowane:
1) w strefach zasilania głównych i użytkowych zbiorników wód podziemnych (GZWP, UZWP);
2) na obszarach otulin parków narodowych i rezerwatów przyrody;
3
Odpady; wykład
3) na obszarach lasów ochronnych;
4) w dolinach rzek, w pobliżu zbiorników wód śródlądowych, na terenach z
ródliskowych, bagiennych i
podmokłych, w obszarach mis jeziornych i ich strefach krawędziowych, na obszarach bezpośredniego bądz

potencjalnego zagrożenia powodzią;
5) w strefach osuwisk i zapadlisk terenu, w tym powstałych w wyniku zjawisk krasowych, oraz zagrożonych
lawinami;
6) na terenach o nachyleniu powyżej 10°;
7) na terenach zaangażowanych glacitektonicznie lub tektonicznie, poprzecinanych uskokami, spękanych lub
uszczelinowaconych;
8) na terenach wychodni skał zwięzłych porowatych, skrasowiałych i skawernowanych;
9) na glebach klas bonitacji I-II;
10) na terenach, na których mogą wystąpić deformacje ich powierzchni na skutek szkód górniczych;
11) na obszarach ochrony uzdrowiskowej;
12) na obszarach górniczych utworzonych dla kopalin leczniczych;
13) na obszarach określonych w przepisach odrębnych.
A składowiska odpadów obojętnych nie mogą być lokalizowane na obszarach, o których mowa w pkt 1-6 i 13.
Ponadto składowisko odpadów lokalizuje się tak, aby miało naturalną barierę geologiczną, uszczelniającą
podłoże i ściany boczne.
Minimalna miąższość i wartość współczynnika filtracji k naturalnej bariery geologicznej wynosi:
1) dla składowiska odpadów niebezpiecznych - miąższość nie mniejsza niż 5 m, współczynnik filtracji
k d" 1x10-9 m/s;
2) dla składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne - miąższość nie mniejsza niż 1 m,
współczynnik filtracji k d" 1x10-9 m/s.
W miejscach, gdzie naturalna bariera geologiczna nie spełnia określonych warunków stosuje się sztucznie
wykonaną barierę geologiczną o minimalnej miąższości 0,5 m, zapewniającą przepuszczalność nie większą
niż określona, a wykonuje się ją w taki sposób, by procesy osiadania na składowisku odpadów nie mogły
spowodować jej zniszczenia.
Uzupełnieniem naturalnej lub sztucznej bariery geologicznej jest izolacja syntetyczna, zaprojektowana w
sposób uwzględniający skład chemiczny odpadów i warunki geotechniczne składowania; izolacja
syntetyczna nie może stanowić elementu stabilizacji zboczy składowiska.
Rozporządzenie ministra środowiska z dnia 9.12.2002 r. w sprawie zakresu, czasu, sposobu oraz warunków
prowadzenia monitoringu składowisk odpadów. (Dz.U.02.220.1858)
Przepisów rozporządzenia nie stosuje się do: 1) określonych składowisk odpadów niebezpiecznych tj.:
17 06 01* Materiały izolacyjne zawierające azbest; 17 06 05* Materiały konstrukcyjne zawierające azbest;
2) składowisk odpadów obojętnych.
Monitoring ten obejmuje: 1) fazÄ™ przedeksploatacyjnÄ…, 2) fazÄ™ eksploatacji i 3) fazÄ™ poeksploatacyjnÄ… 
przez okres 30 lat.
Ilość odpadów komunalnych stałych wywiezionych w 2006 roku (y
ródło: GUS)
Na mieszkańca Ogółem Na mieszkańca Ogółem
L.p. Województwo L.p. Województwo
[kg ] [tys. ton] [kg ] [tys. ton]
1. Świętokrzyskie 156 200 10. Pomorskie 281 619
2. Lubelskie 168 365 11. Lubuskie 287 289
3. Podkarpackie 171 359 12. ÅšlÄ…skie 295 1 380
4. Małopolskie 209 684 13. Zachodniopomorskie 299 507
5. Podlaskie 232 278 14. A
ódzkie 299 769
6. Kujawsko-pomorskie 233 482 15. Mazowieckie 299 1 543
7. Warmińsko-mazurskie 235 335 16. Dolnośląskie 318 918
8. Opolskie 240 251 POLSKA 259 9 877
9. Wielkopolskie 266 897
4
Odpady; wykład
Zagospodarowanie ogólnej masy zebranych
Odpady komunalne wytworzone w latach 2000-2006
15
odpadów komunalnych [%]:
Ogółem
2004r. 2006r.
10
Wyselekcjonowano 2,5 5,5
Unieszkodliwiono (Å‚Ä…cznie) 97,5 94,5
Z miast (bez wysel.)
5
termicznie (w spalarniach) 0,9 0,5
Z terenów wiejskich (bez wysel.)
biologicznie (w kompostowniach) 2,4 3,0
0
zdeponowano na składowiskach 94,2 91,0
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
Odpady komunalne w 2000r.: Zawartość frakcji w 1000 Mg, ilość wybranych frakcji (w kg) na 1mieszkańca.
Głównymi wytwórcami odpadów z sektora
gospodarczego są: górnictwo węgla, wydobycie
surowców mineralnych, przemysł energetyczny i
hutnictwo.
Prawie 70% odpadów powstaje w trzech
województwach Polski południowej: śląskim (ok.
34%), dolnośląskim (ok. 28%) i małopolskim (ok.
7%).
Najmniej odpadów wytwarza się w północno-
wschodniej części kraju, w województwie
warmińsko-mazurskim i podlaskim (każde < 1%)
5
mln Mg
Odpady; wykład
Zmiany w gospodarce odpadami przemysłowymi w latach
1990-2001 (GUS).
odpady gospodarcze wytworzone w ciÄ…gu roku
odpady
unieszkodliwione
dotychczas
magazyn-
poddane składowane
rok owane
odzyskowi (stan na koiec
ogółem składo-
czasowo
razem
roku)
[mln t] wane
[mln t]
w % ogółem
2000 125,5 76,9 20,0 17,8 3,1 2011,0
2004 124,0 78,5 18,2 13,8 3,3 1745,3
2005 124,6 79,2 17,6 13,4 3,2 1752,6
2006 123,5 76,8 19,3 15,2 3,9 1746,0
wytworzone w ciÄ…gu roku 2006
dotychczas
unieszkodliwione
składowaneb
poddane
(na koniec
odpady odzys- w tym
ogółem roku)
kowi razem składo-
[mln t] [mln t]
wanec
w % ogółem
płukanie i
oczyszczanie 33,4 88,9 7,0 6,9 558,3
kopalin
flotacyjne
wzbogacanie
31,8 72,7 25,7 25,7 577,8
rud metali
nieżel.
mieszanki
popiołowo-
żużlowe z
mokrego 7,6 49,8 45,7 45,6 244,0
odprow.
odp.
paleniskowych
pozostałe 50,7 365,9
6
Odpady; wykład
ODDZIAA
YWANIE SKA
ADOWISK ODPADÓW NA ŚRODOWISKO to
Oddziaływanie bierne:
" zajmowanie terenu,
" dewastacja krajobrazu,
Oddziaływanie czynne:
" deformacje terenu,
" zanieczyszczanie otoczenia przez pylenie,
" zanieczyszczanie otoczenia przez produkty przemian chemicznych,
" wzrost poziomu hałasu w bezpośrednim sąsiedztwie składowiska.
ZASI
G I SKALA ODDZIAA
YWANIA SKA
ADOWISK ODPADÓW NA ŚRODOWISKO zależy od:
" rodzaju odpadów a także postaci w jakiej występują,
" składu chemicznego odpadów,
" ilości odpadów na składowisku,
" uziarnienia zgromadzonych odpadów,
" charakterystyki skał podłoża składowiska,
" konfiguracji przestrzennej składowiska w tym postaci i sposobu wykonania obwałowań,
" ilości i intensywności opadów atmosferycznych,
" dostępności
" składowiska dla wiatrów.
Składowiska odpadów należą do NAJTRUDNIEJSZYCH BUDOWLI INŻYNIERSKICH ze względu na:
" powierzchnię - kilka do kilkuset tysięcy metrów kwadratowych,
" pojemność - kilka tysięcy do ponad tysiąca milionów metrów sześciennych odpadów,
" miąższość składowanych odpadów - kilka do kilkudziesięciu, a nawet ponad 200 metrów,
" okres eksploatacji - do kilkudziesięciu lat,
często przy zachowaniu maksymalnej szczelności i minimalnego oddziaływania na otoczenie.
Przykład: Składowisko odpadów flotacyjnych przemysłu Cu  Żelazny Most
7
Odpady; wykład
Przekrój przez składowisko odpadów komunalnych:
Przykład uszczelnienia dna (A) i pokrycia (B) składowiska odpadów komunalnych
A B
8