8777948173

Inną charakterystyczną cechą poglądów Freineta jest mocne akcentowanie samorządności uczniowskiej. Twórcy udało się rozwinąć oryginalną formę owej samorządności, którą jest tzw. spółdzielnia szkolna. Różni się ona znacznie od współcześnie rozumianego modelu spółdzielczości uczniowskiej, bowiem niezbyt mocno akcentuje sprawy gospodarczo-handlowe, za to kładzie silny nacisk na szeroko pojęte współdziałanie, samorządną organizację życia w klasie zarówno w czasie nauki, jak i podczas rekreacji. W trakcie wspólnej działalności - pamiętamy, iż Freinet podkreślał rolę rozumnie pojętej wspólnoty, której dziecko służy i która jemu służy (por. s. 21) - poszczególni uczniowie poznają się nawzajem, poznają swoje mocne i słabe strony w kontekście wymagań stawianych przez określone zadania, uczą się krytycznego spojrzenia na swoje zamierzenia i poczynania, szukają źródeł sukcesów i niepowodzeń różnych wspólnie podjętych akcji. Wspólna działalność, wspólna praca jest również znakomitą okazją do kształtowania umiejętności planowania czynności, materiałów i warunków ich realizacji, podejmowania decyzji, rozumienia zależności między przyczynami i skutkami, między pragnieniami i rzeczywistymi możliwościami.

By jednak tak pojęta samorządność mogła być nie tylko czczym postulatem należy - zdaniem Freineta (za: Lewin 1986) - zadbać o odpowiednie wyposażenie szkoły i klasy. Chcąc stworzyć nowoczesne środowisko pracy należy zlikwidować klasy jako audytoria - skryptoria, a zamiast nich urządzić pracownie lub choćby kąciki o podobnym charakterze. Wzorcowa szkoła freinetowska - której notabene nigdy nie udało się Freinetowi zorganizować - pozbawiona jest typowych lokali szkolnych. Pozostała po nich tylko klasa jako ośrodek informacji, gdzie odbywają się zebrania uczniów i nauczyciela. O wiele ważniejszą rolę pełnią pracownie, w których dzieci wykonują różne czynności:

•    pracownia z kartami pracy, słownikami, podręcznikami i innymi materiałami informacyjnymi;

•    pracownia z narzędziami i przyborami do konstruowania, mechaniki i pomiarów fizycznych;

•    pracownia do ćwiczeń eksperymentalnych z biologii, chemii i fizyki;

•    pracownia z drukarnią i urządzeniami do powielania prac graficznych;

•    pracownia z materiałami do artystycznych zajęć twórczych w zakresie malowania, lepienia, majsterkowania, muzykowania, fotografowania oraz wykonywania obrazów, filmów i nagrań magnetofonowych;

•    pracownia do zajęć z drewna i metalu;

•    pracownia do tkania, przędzenia, szycia i gotowania;

•    pracownia do hodowli małych zwierząt i roślin (Okoń 1995).

W tak urządzonych „klasach" odbywała się najprawdziwsza, życiowo użyteczna, kształcąca i dyscyplinująca praca - zabawa, mająca na celu zaspokojenie instynktownej, naturalnej tendencji dziecka do wypowiadania się, działania i tworzenia (Lewin 1986). Freinet bardzo mocno akcentował rolę pracy w wychowaniu. Wysunął nawet oryginalną koncepcję nakładania się na siebie dwóch rodzajów działalności dziecka: zabawy - pracy i pracy - zabawy. Zabawą - pracą nazywał on działalność dziecka polegającą na naśladowaniu pracy dorosłych, pracą - zabawą zaś działalność, w której dziecko bierze udział w prawdziwych pracach, zrozumiałych i pożytecznych. Dziecko szczególnie chętnie podejmuje ten drugi rodzaj działalności z powodu poczucia sprawstwa. Nie należy mu więc jej ograniczać,

22