8748915456

Recenzje i noty recenzyjne 429

pracę zbiorową Tipy selskogo źiliśća v stranah zarubeźnoj Evropy. Prawda, żc w porównaniu z recenzowaną tu pracą rzecz to słaba. W wykazie literatury zabrakło między innymi przestarzałej już pracy Bruno Schicra, Hauslandschaften und Kultur-bewegungen im os tlich en Mitteleuropa (1932), a także kilku świetnych artykułów poświęconych różnym okolicom w krajach romańskich zamieszczonych w „Hamburger Studicn zu Volkstum und Kultur der Romancn” (np. Hans und Hof in den franzósischen Zentralpyrenden z 1937 r., autorstwa H.-J. v. d. Brelie, obejmujący cały tom 25). Jest wreszcie cała seria książek poświęcona tradycyjnej architekturze Francji. Wspominam o tym, gdyż właśnie kraje romańskie są w wykazie literatury słabiej uwzględnione. Z polskiej literatury autor uwzględnił publikacje Jerzego Czaj-

r

kowskiego i Jana Swięcha, ale pominął Kazimierza Moszyńskiego (Kultura ludowa Słowian) i prace Mariana Pokropka.

Autor uwzględnił atlas węgierski i rumuński, w których zamieszczono mapy poświęcone budownictwu. Brakuje jednak etnograficznych atlasów Polski, Białorusi, Rosji, krajów nadbałtyckich (Litwy, Łotwy, Estonii, Finlandii i Szwecji), a także Słowacji, Austrii, Szwajcarii i Włoch (Spraćh und Sachatlas Italiens Jabcrga i Juda), w których znajdujemy wiele dziesiątek map poświęconych różnym aspektom tradycyjnego budownictwa. Mimo braku map (najpewniej musiałyby one być „dziurawe”, straszyć czytelnika białymi plamami), metoda etnogeograficzna nie jest autorowi obca.

Pewne stwierdzenia zawarte w książce Langera mają charakter ogólny i zainteresują badaczy innych problemów. Z perspektywy całego kontynentu jaśniej widać i łatwiej zrozumieć kultury poszczególnych jego obszarów.

Zygmunt Klodnicki

UlfBrunnbauer (cd.), Transnational Societies, Transtemtorial Politics. Mi-grations in the (Post-)Yugoslav Region, 19th-2lst Century, Siidosteuropaische Arbei-ten 141, Munchcn: R. Oldcnbourg Verlag 2009, ss. 328, ISBN: 978-3-486-59163-7.

Pojęcie transnarodowości (transnationalism), od ukazania się pracy amerykańskich antropolożck Lindy Basch,Niny Glick Schiller i Cristiny Szanton Blanc (1994), trwale zakorzeniło się w naukach społecznych i refleksji nad zjawiskiem migracji. O ile wcześniej badaczy interesowała przede wszystkim perspektywa kraju przyjmującego (analizowano takie zjawiska i pojęcia, jak asymilacja, integracja czy wykorzenienie), o tyle obecnie zauważa się, iż migranci na wielu płaszczyznach funkcjonują więcej niż w jednym kraju jednocześnie i w zasadzie nic można ich przypisać do jednego tylko państwa. Dzięki tanim połączeniom lotniczym oraz powszechnej komunikacji telefonicznej i internetowej, migranci mają możliwość utrzymywania stałych więzi z krewnymi i bliskimi pozostałymi w kraju, a także uczestniczenia jako aktywni obywatele w życiu politycznym swojego państwa pochodzenia.