8748915574

Cz. Kopytowski: Jeziorka efemeryczne na obszarze wydmowym Warciańsko-noteckim. 127

5 do 7 m. Wąskie od 100 do 150 m, a długie od 1 do 2 km, tworzą grzędy wyciągnięte w kierunku wsch.-zach. Profil tych wydm drugorzędnych charakteryzuje się tern, że stok zachodni jest łagodny, a stok wschodni stromy. Niekiedy grzędy te, przebiegając blisko siebie, łączą się ze sobą przy pomocy pagórków poprzecznych. Powstaje wówczas chaotyczny splot zagłębień i wzniesień, które w tych wypadkach osiągają wysokość względną znacznie większą, dochodzącą do 20 m. W przeciwieństwie do krawędzi, grzędy są porozrywane. Między grzędami, jako też między krawędzią pasa wydm a grzędami, spotyka się dość rozległe równie, po których warstwice błądzą niezdecydowanie. Wzdłuż wałów wydmowych lub też między pagórkami znajdują się bezodpływowe kotlinki. Okala je warstwica 61 m, a głębokość nie przekracza 1*50 m. Spadek jednak od podnóża krawędzi ku kotlinom jest znaczny, wynosi bowiem od 4 do 8 m na kilometr. Ponieważ grzędy posiadają wyraźny kierunek, więc i zagłębienia przebiegają bądź w kierunku grzęd, bądź też w kierunku wzgórz, łączących grzędy ze sobą.

W zagłębieniach międzywydmowych, jako położonych niżej, chroniły się łączki leśne, krzewy oraz drzewa liściaste, głównie brzozy, olchy, a nawet i dęby. Niektóre z nich, jak koło Maszewie, zamieniono na pola uprawne. W innych wreszcie, jak w Rzecinie, gromadziła się woda deszczowa i gruntowa, tworząc bądź płytkie jeziora, bądź też tereny podmokłe, a nawet bagniste, na których dobywano torf (Chojno-Błoto).

Po masowym wyrębie lasu zagłębienia wypełniły się przeważnie wodą, tworząc liczne jeziorka (ryc. 2). Nie wszystkie jednak kotliny stały się zbiornikami wody. Z załączonych profilów widać, że występowanie wody gruntowej ściśle związane jest z formami terenu. Na obszarze badanym woda gruntowa nie występuje nigdy w kotlinach, znajdujących się na rozległych równiach o nieznacznym spadku. Natomiast występuje w kotlinach o znacznym spadku (ryc. 3).

i

i

Ryc. 3. Znaczny spadek terenu ku kotlinom międzywydmowym przyczynia się do wystąpienia w tych miejscach wody gruntowej. — Vers les fonds des enfoncements entre les dunes les pentes deviennent plus raides ce qui provoque 1’apparition des eaux souter-

raines sur la surface.