8955899019

112

♦    kolejności dobom ilościowych cech konstrukcyjnych elementów rozpoczynając od cech konstrukcyjnych elementów najbardziej zależnych od cech charakterystycznych

X..

♦    algorytmu dobom ilościowych cech konstrukcyjnych,

♦    reguł dobom uporządkowanych składników rodziny konstrukcji,

♦    grafu recyrkulacji.

Wynikiem dotychczasowych konwersji porządkujących są: macierz zunifikowanych wartości cech charakterystycznych cch“. zbiory typowych rozwiązań konstrukcyjnych TKs*'(r = l,rz), zbiór typowych postaci konstrukcyjnych elementów wytwarzanych

n,*(j-l,jO ¹ dobieranych n“‘(k =>l,kz_w), przyporządkowanie a oraz przyporządkowanie (J

5.6. Układ ilościowych cech konstrukcyjnych dla typowych postaci konstrukcyjnych elementów

Typowej postaci konstrukcyjnej elementu (np. MTG rys. 5 5.1) odpowiada układ wymiarów UW^,,{W_|^,,;(|a»|_l|z₍)), który ujmuje zarówno układ wymiarów geometrycznych * U*.)).    »tworzywowych UW*'₎{W₍'^,Jł;(l = l.lz,))

UW‘‘*UW₍‘;,uUWY    (5.42)

Układ wymiarów tworzony jest zgodnie z zasadą (27): jednoznaczności, mesprzeczności i zupełności. Spełniając powyższe zasady, można tworzyć bardzo liczny zbiór układów wymiarów (28), zakładając, że zmiana jednego wymiaru to nowy układ wymiarów. Spośród układów wymiarów wybiera się najodpowiedniejszy ze względu na działanie przyszłego środka technicznego, sposób obróbki, montaż i metrologię (27). Na tej podstawie powstały bardziej szczegółowe zasady tworzenia układów wymiarów, takie jak: zasada podawania wymiarów gabarytowych, zasada wymiaru bezpośredniego, zasada niezamykania łańcucha wymiarowego, zasada wymiarowania elementów symetrycznych itp. Układ wymiarów spełniający wyżej opisane zasady nazwano typowym układem wymiarów

UW*' {W,*';(l ■ l.lz,)}.

Przykład zapisu postaci konstrukcyjnej wraz z otwartym układem wymiarów

UW"'(W"';(I = l.lz,)) dla tulei tłoka MTG siłownika hydraulicznego przedstawiono na rys.

5.6.1. W skład układu wymiarów geometrycznych wchodzi również układ chropowatości powierzchni oraz układ tolerancji kształtu i położenia. W układzie wymiarów geometrycznych

UW_(f|. ze względu na istotność w procesie tworzenia uporządkowanych rodzin konstrukcji, wyróżniono trzy podstawowe grupy wymiarów: wymiary gabarytowe WG,^k,(l-l,lz_g), wymiary sprzężone WS"*(l-l,lz,) i wymiary dodatkowe WD“^J(1 = l,lz_d).

Rys. 5.6.1. Zapis konstrukcji elementu z otwartym układem wymiarów

Fig. 5.6.1. Notation of a constructional form of an element with the open dimcnsions system

Wymiary gabarytowe WG*'(1 = l.lz,) określają przestrzeń, jaką zajmują konstruowane

elementy. Mają główny wpływ na rodzaj podejmowanego procesu technologicznego i koszty wytwarzania i użytkowania. Zajmują najwyższą pozycję w hierarchii istotności wymiarów.

Kolejną grupę, ze względu na istotność, stanowią wymiary sprzężone WS. '(l = l.lz,)_t gdyż decydują o prawidłowym współdziałaniu elementów między sobą (są to często wymiary o wymaganiach podwyższonych co do tolerancji wykonania). Przykład wymiarów sprzężonych przedstawiono na rys. 5.6.3d. Są istotnymi wymiarami w procesie tworzenia uporządkowanych rodzin konstrukcji, ze względu na możliwość kombinatoryczncgo sprzężenia między konstrukcjami elementów.

Ostatnią grupę ze względu na istotność w procesie tworzenia uporządkowanych rodzin

konstrukcji stanowią wymiary dodatkowe WD,‘(I ■ l,lz₄), będące uzupełnieniem układu wymiarów. Dla wyróżnionych grup wymiarów spełniona jest zależność

UW*' ■ WG¹*¹ u WSj*' u WD*'.    (5.43)

Wymiar sprzężony może należeć do grupy wymiarów gabarytowych, jak również wymiar gabarytowy może należeć do grupy wymiarów sprzężonych. Natomiast wymiar dodatkowy mc może należeć do grupy wymiarów gabarytowych lub sprzężonych. Przykład wyróżnionych grup wymiarów dla lulei tłoka MTG przedstawiono na rys. 5.6.3c.