W analizowanych programach proponowano obok lektury utworów literackich wykorzystanie prasy filmu, radia, telewizji. Zapis tych założeń oraz sugestie ich realizacji różnią sie w poszczególnych programach nauczania. W PrSP IV—VIII (s. 29-54) i SjK (s. 51-94) w podobny sposób proponowano pracę ze środkami masowego przekazu. Na podstawie analizy zapisów w nich zawartych, będących kontynuaq'ą zagadnień wprowadzanych również od klasy IV do VI z dostosowanym do poszczególnych poziomów wiekowych stopniem trudności, można stwierdzić, iż zasadniczym ich kierunkiem było przede wszystkim zapoznanie uczniów z wiedzą na temat konkretnych przekazów medialnych, ich tworzywem oraz rolą, jaką mogą one pełnić w literaturze i w życiu człowieka. W tak pojętych założeniach widziano troskę o rozwój młodego człowieka-odbior-cy przekazów medialnych (SjK, s. 95) oraz o jego udział w ich wykorzystaniu (PrSP IV—VIII, s. 53). Różnica między wspomnianymi tu programami tkwiła głównie w drogach dochodzenia do osiągnięcia wyznaczonego celu. I tak autorzy pierwszego zawierzyli przede wszystkim wyposażaniu uczniów w teoretyczną wiedzę na temat szeroko rozumianych mediów, a dopiero później widzieli potrzebę rozwijania związanych z tym umiejętności. Natomiast autorzy drugiego połączyli nabywanie przez młodzież sprawności językowych z podstawami teoretycznej wiedzy o mediach.
Warto przyjrzeć się, w jaki sposób założenia omówionych programów dawały szansę otwarcia ucznia na otaczającą go rzeczywistość.
Tabela 7. Kształcenie literackie i kulturalne w PrSP IV-VTII (przykłady zagadnień do omówienia, s. 29-46)
Klasa |
Kształcenie literackie i kulturalne |
VII |
• Stosunek autorów lektur do różnorodnych wartości związanych na przykład z domem rodzinnym, religią, pracą, obyczajami, ojczyzną • Różnice i podobieństwa między światem przedstawianym w utworach literackich a rzeczywistością pozaliteracką • Przeżycia uczniów w związku z czytaniem tekstów kultury z wydarzeniami bieżącymi |
VIII |
• Przeżycia młodzieży w związku z czytaniem tekstów kultury (jak poprzednio) • Na tle lektur przedstawienie informacji o zagadnieniach psychologicznych, światopoglądowych interesujących młodego człowieka w okresie dojrzewania • Stosunek człowieka do świata, do społeczeństwa • Doświadczenia uczniów w korzystaniu z mediów • Motywy dziecięce oraz przeżycia bohaterów literackich, ich postawy wobec życia i wartości uniwersalnych |
47